1939 йилнинг 1 сентябрида Германия Польшага бостириб кирди ва Иккинчи жаҳон урушини бошлаб берди. 3 сентябрда Англия ва Франция Германияга қарши уруш эълон қилди. СССР 1939 йилнинг 17 сентябрида Польша ҳудудига қўшин киритди. Кўп ўтмай Брестда немис қўмондони Т. Гудериан ва совет генерали С.М. Крвошеий қўмондонлигида Польшанинг бўлиб олиниши муносабати билан қўшма совет-герман паради ўтказилди.

РККА (Рабоче-крестьянская Красная армия) ва Германиянинг Вермахти биргаликда Польшани бўлиб олишди. Ҳозирги Беларусь ҳудудидаги Брест шаҳрини Гитлер 1939 йили Сталинга поляклардан куч билан тортиб олиб берганди ва 1945 йилдан сўнг ҳам Шарқий Европанинг харитаси ўзгармай қолди.1939 йил ноябридан 1940 йил мартигача СССР ва Финляндия ўртасида уруш бўлиб ўтди. Бу уруш натижасида СССР Финляндиянинг бир қатор ҳудудларини тортиб олиб, шимоли-ғарбий чегараларини мустаҳкамлаб олди, бугунги Санкт-Петербург шаҳри яқинидаги Виборг шаҳри, Финляндияга ёндош жойлашган Карелия республикаси айнан шу уруш давомида эгалланган.

1940 йил ёз ойида, СССР давлати, расмий талаб билан билан Руминияни Бессарабия ва Шимолий Буковинани беришни сўраган, бунинг натижасида Молдавия ССР иттифоқ республикаси пайдо бўлди (асли молдован деган миллат йўқ, булар руминлардир). 1940 йилнинг июнида эса Эстония, Латвия, Литва совет қўшинлари томонидан босиб олинди.

Шундай қилиб Иосиф Сталин, Адольф Гитлер билан дўстлик ва шерикчилик ҳақидаги шартномаси асосида Европанинг бир қисмини эгаллаб, Иккинчи жаҳон урушига фашист Германиясининг иттифоқчиси сифатида кирди. Фақат 1941 йили Гитлер очкўзлиги оқибатида бу иттифоқни бузиб, СССРга қарши юриш бошлайди.

Ўзбеклар бу урушга фақат 1941 йилга келиб кирганми?

Бу ёлғ​он маълумот. Юқорида келтирилган совет-герман иттифоқи натижасида бошланган босқинчилик урушларда Қизил Армия таркибида ўзбек миллатига мансуб совет аскарлари Польшани, Финландияни, Руминиянинг бир қисмини ва Болтиқ бўйи ҳудудларини босиб олишда қатнашган.

Советлар, Буюк саркарда, Амир Темур қабрини очгани учун уруш бошланиб кетганми?

Амир Темурнинг қабри ҳақида ва унинг уруш арафасида очилгани атрофида жуда кўп афсоналар юради. Гўёки, «уруш илоҳи» Амир Темурнинг қабрини очишгани Гитлернинг советларга қарши бошлаган ҳужумига сабаб бўлган эмиш. Бу, Чингизхондан, Атилладан ва Темурдан афсона ясаш билан боғлиқ уйдирма бўлса керак...

Чунки, Гитлер СССРга қарши «Барбаросса» режасини 1940 йилиёқ ишлаб чиққ​ан эди. Амир Темурнинг қабри эса Германия учун советларга қарши ҳужум аниқ мақсадга айланганидан сў​нг очилган.

Совет режими ўзбекларнинг жасоратини ҳеч қачон унутмаганмиди?

Иккинчи жаҳон уруши жанггоҳларида 300 минг нафардан ортиқ ватандошимиз ҳалок бўлди, уруш йилларида Ўзбекистон ССР га бир миллион нафарга яқин киши РСФСР, Украина, Беларусь ва Молдавия ССРдан эвакуация қилинди. Улардан икки юз мингга яқини ёш болалар бўлган. Уларга 135 000 кв. метрдан зиёд яшаш майдони ажратилиб, иш билан таъминланди. Ўзбекистон ҳудудига 113та ҳарбий госпиталь жойлаштирилган бўлиб, уларга 750дан ортиқ маҳаллий корхона, муассаса, колхоз ва совхозлар ҳомийлик қилди. Уруш арафасида, яъни 1938 йили ўзбек зиёлиларининг 60 фоизи қатағон қилинганди.
Собир Раҳимов ўзбеклардан чиққан биринчи генералми?

Бу тарихий ҳақиқатга зидроқ. Биринчи бўлиб генерал унвонини олган ўзбек Жўрабек бўлган. Шаҳрисабз беги бўлган Жўрабек Россия империяси армиясининг генерал-майори бўлган. Биринчи ўзбек генерали эса Файзулла Хўжаев, у мустақил Бухоро Республикаси генерали эди, шунингдек, Миркомил Миршарапов генерал унвони берилган - у совет республикасининг илк генерали эди. Иккиси ҳам совет қатағонлари қурбонларига айланган.

СССР даврида 1945 йилдан сўнг Ғалаба байрами доим 9 май куни нишонланганми?

Сталин даврида атиги бир марта, 1945 йили бу кун парад билан нишонланган. Иосиф Сталин ва Никита Хрушчев даврларида 1946 йилдан бошлаб то 1965 йилгача 9 май иш куни эди, атиги салют берилар эди холос. 1965 йили Леонид Брежнев бу санани дам олиш куни деб эълон қилган. лекин асосий сана бўлмади бу кун. 1991 йилгача асосий саналар СССР миқёсида иккита эди, 7 ноябрь - Ленин уюштирган октябрь тўнтаришининг ғалабаси куни (Октябрь инқилоби) ва 1 май - “Меҳнаткашлар куни”. Фақат 7 ноябрь куни ҳар йили ҳарбий парадлар ўтказилган. 9 Май куни эса, фақат 1992 йилдан сўнг, СССР қулашидан сўнг асосий байрамга айланган. Россиянинг биринчи президенти Борис Ельциннинг фармонига биноан, 9 май куни, 7 ноябрь ўрнини эгаллаб, Россиянинг асосий байрам кунига айланади.

Умуман олганда, бу сана СССР ва бугунги Россия тарихида энг кўп миш-мишларга ва уйдирма, эртакларга бой сана ҳисоблади.