Зеро, бу сафар оддий ташриф эмас, балки икки халқ, икки цивилизация, икки иқтисодий қудрат орасидаги ишонч ва ҳамкорликнинг янги босқичидир. Ташриф нафақат сиёсий диалог, балки иқтисодий муносабатларда янги, мисли кўрилмаган имкониятлар эшигини очди.
“C5+1” формати Марказий Осиё давлатлари ҳамда АҚШ ўртасидаги стратегик мулоқот майдони бўлиб, сиёсий, иқтисодий ва хавфсизлик соҳаларида ҳамкорликни мустаҳкамлашга хизмат қилади. Ушбу платформа минтақа давлатлари учун суверенитетни сақлаш, ҳудудий яхлитликни таъминлаш ва глобал кучлар ўртасида мувозанатли ташқи сиёсат юритиш имконини беради.
Иқтисодий жабҳада “C5+1” форматининг ўрни катта. АҚШ минтақа билан энергетика, транспорт ва логистика, рақамли иқтисодиёт, қишлоқ хўжалиги ва сув ресурсларини бошқариш каби йўналишларда инвестицион шерикликни ривожлантиришга интилади.
Хавфсизлик йўналишида “C5+1” терроризм, чегара хавфсизлиги, экстремизм ва гиёҳвандлик моддалари савдосига қарши кураш ҳамда киберхавфсизлик каби масалаларда қўшма ташаббусларни амалга оширишга хизмат қилади. Марказий Осиёга муқобил ривожланиш йўлини таклиф этиш орқали геосиёсий аҳамият касб этади.
Бундан ташқари, “C5+1” формати доирасида маданий ва маънавий ҳамкорликни ривожлантиришга ҳам эътибор қаратилади. Таълим соҳасида ҳамкорлик, экология ва иқлим ўзгаришига қарши кураш каби йўналишлар орқали минтақа ёшлари дунёқарашини кенгайтириш, инновацион фикрлаш ва глобал майдонда рақобатбардош бўлишга тайёрлаш кўзда тутилган.
Янги мулоқотнинг мазмун-моҳияти сифатида АҚШ Президенти Дональд Трамп ижтимоий тармоқдаги саҳифаси орқали қуйидаги постни эълон қилди:
“Америка Қўшма Штатлари ва Ўзбекистон ўртасидаги мисли кўрилмаган савдо иқтисодий келишувни эълон қилишдан мамнунман. Яқин уч йил ичида Ўзбекистон Американинг муҳим минераллар, авиация, автомобиль бутловчи қисмлари, инфратузилма, қишлоқ хўжалиги, энергетика ва кимё, ахборот технологиялари ва бошқа муҳим тармоқларига қарийб 35 миллиард доллар, келгуси ўн йилда эса 100 миллиард доллардан ортиқ инвестиция киритади ва харидларни амалга оширади.
Мен Ўзбекистоннинг юксак ҳурматли Президенти Шавкат Мирзиёевга миннатдорлик билдираман. Мамлакатларимиз ўртасидаги узоқ муддатли ва самарали муносабатларни интизорлик билан кутамиз!”. Ушбу сўзлар, шубҳасиз, глобал иқтисодий майдонда Ўзбекистоннинг янги мақомини белгилайди.
Бу ташриф ҳақиқатан ҳам самарали ва тарихий аҳамиятга эга. Мутахассислар АҚШ компанияларининг бугунги қизиқиши ва қатъияти 2010-йиллар бошидаги ҳолатдан мутлақо фарқ қилишини таъкидламоқда. Бугун америкалик инвесторлар аниқ лойиҳаларга киришмоқда.
Мамлакатимизда сўнгги йиллардаги туб иқтисодий ва маъмурий ислоҳотлар, тадбиркорликка кенг йўл очилиши, солиқ юкининг камайтирилиши ва ҳуқуқий кафолатлар ишлаб чиқилиши халқаро шерикларда ишонч уйғотди. Бу жараёнда давлатимиз раҳбарининг сиёсий иродаси, очиқ мулоқот қилиш сиёсати ва инвестиция муҳитини яхшилашга қаратилган ташаббуслари ҳал қилувчи аҳамият касб этмоқда. Шунингдек, давлат раҳбарлари даражасида ўрнатилган сиёсий алоқалар туфайли икки томонлама ҳамкорлик аниқ йўналишлар асосида ривожланмоқда.
Музокаралар натижасида виза режимини енгиллаштириш, шунингдек, икки давлат пойтахтлари ўртасида доимий авиақатновларни йўлга қўйиш масалалари ҳам муҳокама қилинди. Бу нафақат бизнес ва туризм алоқаларини, балки маданий-гуманитар мулоқотни ҳам янги босқичга кўтаради.
Шу тарзда сиёсий ирода ва иқтисодий манфаат уйғунлашган ҳолда Марказий Осиё ва АҚШ ўртасидаги алоқаларда янги саҳифа очилмоқда. Ўзбекистоннинг ташқи сиёсий стратегиясида ўзаро манфаатли ҳамкорлик асосий устувор йўналиш бўлиб келган. Вашингтондаги учрашувлар эса бу йўналишнинг амалий натижаси сифатида тарихда қолади.
Янги битим ва келишувлар икки давлат учун иқтисодий ўсиш, барқарорлик ва ишонч муҳитининг мустаҳкамланишига хизмат қилади. Демак, Марказий Осиё ва АҚШ мулоқоти нафақат дипломатик форматда, балки янги иқтисодий дунё тартибининг муҳим поғонаси сифатида шаклланмоқда. Бу эса Ўзбекистоннинг жаҳон ҳамжамиятидаги нуфузи янги босқичга кўтарилганидан дарак беради.
Баҳодиржон ШЕРМУҲАММАДОВ,
Фарғона давлат университети ректори
