Бугун Мажлисда радиоактив чиқиндиларни бошқариш тўғрисидаги қонун лойиҳаси тақдим этилди. Муҳокама давомида Сергазин сўнгги рақамлар билан ўртоқлашди.

“Ҳозирда Қозоғистонда тахминан 293 миллион кубометр радиоактив чиқиндилар мавжуд, уларнинг асосий қисми – 290 таси – паст даражадаги радиоактив чиқиндилар. 237 кубометр Семипалатинск синов полигонида “ётипти”. Бу ифлосланган тупроқнинг майдондан олиб ташланиши билан боғлиқ. Қолган радиоактив чиқиндилар – ўрта ва юқори даражадагилари – Миллий ядро маркази, Ядро физикаси институти, Ульба металлургия заводи ва Степногорск кон-кимё комбинати каби корхоналардан келади. Актауда шунингдек, Қўшқар-Ота (чиқинди омбори) ва Кимё-гидрометаллургия заводи мавжуд”, деди Гумар Сергазин.

Маълумот: Радиоактив чиқиндилар – бу фойдаланиш учун яроқсиз бўлган ва соғлиқ ва атроф-муҳит учун хавф туғдирадиган радиоактив изотопларни ўз ичига олган чиқиндилар. У атом электр станцияларининг ишлаши, ядро ёнилғисини қайта ишлаш, илмий, тиббий ва саноат мақсадларида ҳосил бўлади. Радиоактив чиқиндилар бошқармаси радионуклидларнинг атроф-муҳитга тарқалиб кетишининг олдини олиш учун қатъий хавфсизлик чораларини кўришни талаб қилмоқда.

Агентлик раиси ўринбосарининг сўзларига кўра, компания радиоактив чиқиндиларни бошқариш, шу жумладан уларни сақлаш учун лицензия олиши керак. Чиқиндиларни ташиш учун ҳам лицензиялаш талаб қилинади. Атом назорати ва бошқаруви қўмитаси бу масала учун жавобгардир.

“Қонун лойиҳасида радиоактив чиқиндилар билан боғлиқ барча масалаларни тартибга солувчи миллий оператор ташкил этилади. Бугунги кунда биз ҳатто кўмиш иншоотларига оид глобал амалиёт жуда заиф эканлигини кўрмоқдамиз. Кам сонли мамлакатларда кўмиш иншоотлари мавжуд. Қонун лойиҳасида кўмиш иншоотларини яратиш ҳам кўзда тутилган. Улар ҳукумат қарори билан белгиланади. Миллий оператор уларнинг қурилиши ва радиация хавфсизлиги учун, шу жумладан келажакда барча радиоактив чиқиндиларни мониторинг қилиш, ҳисобот бериш ва реестрни юритиш учун жавобгар бўлади”, деб қўшимча қилди Сергазин.

Ишлаб чиқувчиларнинг фикрига кўра, қонун лойиҳасининг асосий мақсади радиоактив чиқиндиларни бошқариш бўйича ягона ҳуқуқий тизим яратиш, аҳоли ва атроф-муҳитни радиация таъсиридан ҳимоя қилишни таъминлаш, чиқиндиларни хавфсиз сақлаш ва кўмиш тартибларини белгилашдир.

“(Қонун лойиҳасининг) муҳим қоидаларидан бири Қозоғистон ҳудудига импорт қилинган (хорижий) радиоактив чиқиндиларни олиб кириш, сақлаш ва кўмишни тақиқлашдир. Ушбу қоида Қозоғистоннинг экологик суверенитети ва миллий хавфсизлигини ҳимоя қилишга қаратилган”, деди Мажлис депутати Эдил Жанбиршин.

Ёзда Атом энергияси агентлиги Қозоғистоннинг биринчи атом электр станциясидан радиоактив чиқиндиларни сақлаш ва қайта ишлаш режаларини эълон қилди. Агентлик маълумотларига кўра, атом электр станциясининг ишлаши туфайли ҳар 1200 мегаваттли энергия блоки учун йилига 60 кубометргача радиоактив чиқиндилар ҳосил бўлади. Мавжуд радиоактив чиқиндиларни қайта ишлаш технологиялари сақлаш ва кейинчалик кўмиш пайтида унинг тўлиқ хавфсизлигини таъминлайди, деб хабар берди tengrinews.kz.