Жыл сайын көліктерде орнатылған газ баллондарының жарылуы салдарынан ондаған апат орын алып, адамдардың өмірі мен денсаулығына үлкен қауіп төнеді. Жүргізушінің салғырттығынан немесе немқұрайдылығынан жазықсыз адамдардың зардап шегіп жатқаны өкінішті. Өкінішке орай, жүргізушілердің көпшілігі газ баллоны қандай қысымда болуы керек екенін білмейді немесе білсе де, оны ұстанғысы келмейді.
Транспортта қауіпсіздік ережелерін сақтамау, газ баллондарын өз уақытында бақылаудан өткізбеу қандай қайғылы жағдайларға әкелетіні ешкімге сыр емес.
Олай болса, транспорттың газ баллоны неге жарылады? Оның алдын алуға бола ма? Төменде автомобильде орнатылған газ баллонының жарылуын себеп болатын факторлар, оларды жою және көліктегі қауіпсіздігін қамтамасыз ету іс-шаралары туралы айтатын боламыз.
Төмендегі факторлар транспортқа орнатылған газ баллондарының қауіпсіз және сенімді істеуін белгілеп беретін негізгі өлшемдер саналады:
Қолданылу мерзімі. Өндірушілер тарапынан газ баллондарының қызмет ету мерзімі 15 жыл, деп белгіленген. Дегенмен, оны сақтау және пайдалану жағдайларының ауырлығына қарап бұл мерзімі азаюы мүмкін. Яғни, газ баллоны белгіленген стандарттар мен талаптарға сай пайдаланылмаса, оның жарамдылық мерзімі біткенше жарамсыз болып қалады.
Периодтық циклі. Бұл көрсеткіш газ баллонын жылына қанша рет толтыру керектігін білдіреді. Бұл көрсеткішті өндірушілер жылына мың деп белгілейді. Дегенмен, іс жүзінде кейбір жүргізушілер газ баллондарын жылына екі мыңнан астам рет толтырады. Бұл да газ баллонының «өмір мерзімін қысқартады».
Қысым. Газ баллонындағы қысым 20 мегапаскальдан аспауы керек. Өкінішке орай, көптеген жүргізушілер ұзақ қашықтыққа жүру үшін газды көбірек қысыммен айдауға тырысады. Бұл қайғылы жағдайға әкелуі мүмкін.
Техникалық тексеру. Газ баллондарын жылына кемінде бір рет жоғары қысымда сынау қажет. Бұл газ баллоны қабырғаларының беріктігін, оның сыртқы немесе ішкі деформацияланғанын анықтауға және оны тағы бір жыл пайдалануына сенімді болуға мүмкіндік береді. Сондай-ақ баллондағы газ шөгінділері мен басқа да қалдықтар тазаланып, жуылады.
Өкінішке орай, жүргізушілердің көпшілігі газ баллонын сынақтан өткізуден бас тартады. Бұл үшін олар заңсыз әдістерге барудан да бас тартпайды. Соның салдарынан газ баллондары жылдар бойы тексерілмей қалады. Баллон қатырылған конструкциялардағы қорғаныш каучуктары зақымдалады, цилиндр темір құрылымдардың және сыртқы ортаның әсерінен деформациялана бастайды, газ шөгінділерінің әсерінен ішкі жейілуі күшейеді, ақырында газ баллоны жарылып кетеді.
Сапасы. 2018 жылдың февраль айынан бастап елімізде СПГ-2 түрдегі (капрон) газ баллоны қолданыстан шығарылды. Оған аталмыш газ баллондарының жеткіліксіз мықтылығы жеткілікті дәрежеде еместігі пайдалану мерзімінің аздығы себеп ретінде көрсетілген. Дегенмен, қазірдің өзінде «капрон» композиттік жабыны бар газ баллондарын пайдалану жағдайлары жиі кездеседі. Ең қауіптісі, кейбір жағдайларда цилиндрдің бетіндегі композиттік жабынды алып тастап, оны болат цилиндр тәрізді етіп жасайды. Бұл өте қауіпті.
Дұрыс орнату. Газ баллондар тек тиісті лицензияға ие мамандар орнатуы керек. Сондай-ақ, газ қондырғыларының стандартты қауіпсіздік клапандары болуы қажет. Арзан және қолдан жасалған қауіпсіздік клапандары тез істен шығады және қажет болған жағдайда істемей қалады. Нәтижесі бәріне белгілі. Төтенше жағдайлардан ешбір көлік толықтай қорғалмаған. Дегенмен, қауіпсіздік талаптарын сақтау арқылы мұндай келеңсіздіктерді болдырмауға болады. Осы себепті көліктерді қалыпты жағдайда жүргізіп, көлік жүргізу кезінде қырағылықты жоғалтпау, газ баллондарын өз уақытында техникалық байқаудан өткізу қажет. Бұл туралы Самарқант облысы ТЖБ баспасөз қызметі хабарлайды.
