Тәжікстан Республикасының Президенті Эмомали Рахмон төрағалығымен өткен саммит жұмысына Әзербайжан Республикасының Президенті Ильхам Әлиев, Беларусь Республикасының Президенті Александр Лукашенко, Қазақстан Республикасының Президенті Қасым-Жомарт Тоқаев, Қырғыз Республикасының Президенті Садыр Жапаров, Ресей Федерациясының Президенті Владимир Путин, Түркіменстан Президенті Сердар Бердімұхамедов, Армения Премьер-Министрі Никол Пашинян және ТМД Бас хатшысы Сергей Лебедев қатысты.
Күн тәртібіне сәйкес, Достастық аясындағы іс жүзіндегі ынтымақтастықты одан әрі кеңейту мәселелері қаралды.
Мемлекет басшысы сөзінің басында ғаламдық саясат пен экономикадағы алдын ала болжау мүмкін емес үрдістерге және халықаралық институттардың рөлінің әлсіреп бара жатқанына қарамастан, ТМД өзінің тұрақтылығы, тиімділігі және қажеттілігін көрсетіп келе жатқанын атап өтті.
Онжылдықтар бойы жолға қойылған тетіктер мен байланыстардың арқасында экономикалық, әлеуметтік және гуманитарлық мәселелердің барлық бағыттары бойынша тығыз ынтымақтастық орнатылған.
– Біз ТМД аясындағы ынтымақтастықты одан әрі нығайтуға, сондай-ақ табиғи серіктестеріміз болып саналатын елдермен іс жүзіндегі өзара ықпалдастықтың тиімділігін арттыруға мүдделіміз, – деді Өзбекстан Президенті.
Одан кейін Мемлекет басшысы Достастық шеңберіндегі ынтымақтастықты кеңейтуге қатысты бірқатар ұсыныстар мен бастамаларды ортаға салды.
Әлемдік экономикадағы жағдайдың шиеленісуі, протекционизмнің күшеюі және тұрақты даму жолындағы жаңа қатерлердің туындауына байланысты экономикалық әріптестікті кеңейту ұйымның сөзсіз басым бағыты екені атап өтілді.
Өзбекстанның ТМД елдерімен тауар айналымы өткен жылы 11 пайызға өскені және бұл көрсеткіш биыл да артып келе жатқаны атап өтілді. Мұндай өсім салалар арасындағы кооперацияның тереңдеуінің және өзара инвестициялар көлемінің артуының нәтижесі екені айтылды.
Бар мүмкіндіктерді толық пайдалану және ынтымақтастықтың бүгінгі қарқынын сақтау мақсатында Өзбекстан Президенті бірлескен күш-жігерді келесі басым бағыттарға жұмылдыруды ұсынды.
Бірінші, тауар айналымын ұлғайту үшін анағұрлым қолайлы жағдай қалыптастыру.
Әсіресе ауыл шаруашылығы өнімдерін жеткізу барысында рәсімдер мен талаптарды жеңілдету және ұлттық нарықтарға шығу, соның ішінде мемлекеттік сатып алуларға қатысу қажеттігі атап өтілді.
Сондай-ақ, ТМД Экономикалық кеңесі аясында сыртқы конъюнктурадағы өзгерістерге жедел жауап беру және сауда ағымдарының бағытын өзгерту бойынша тетіктерді іске қосу, техникалық кедергілер мен сәйкестікті бағалауға қатысты құжаттарды өзара мойындау туралы келісім жобаларын келісу жұмыстарын жандандыру мақсатқа сай екеніне назар аударылды.
Екінші, көлік саласындағы ынтымақтастықты тереңдету.
ТМД кеңістігіндегі көлік жүйесінде әлі де тиімділікті төмендетіп отырған бірқатар мәселелер сақталып отырғаны атап өтілді. Бұл барлық көлік түрлері үшін интеграцияланған ақпараттық-логистикалық орталықтар құруды талап етеді.
Жүк тасымалдау инфрақұрылымын жаңғырту үшін жеке инвестицияларды тарту маңызын ескере отырып, Өзбекстан көлік саласында мемлекеттік-жекеменшік әріптестікті кеңейтуге арналған конференция өткізуді ұсынды.
Үшінші, өзара инвестициялардың өсуін ынталандыру және кооперация жобаларын қолдау.
Бұл тұрғыда арнайы экономикалық және өнеркәсіптік аймақтарды қолдау және дамытуға арналған «жол картасын» әзірлеу, кооперацияны тереңдету және бизнесті тарта отырып инновациялық стартаптарды ілгерілету үшін ТМД Венчурлық платформасын құру, келер жылы Ташкенттегі «ИННОПРОМ» көрмесі аясында Инновациялық өнеркәсіп форумын өткізу ұсынылды.
Төртінші, энергетика саласындағы ынтымақтастықты дамыту.
Өзбекстан басшысы атап өткендей, бүгінде ТМД елдерімен дәстүрлі және баламалы энергия көздерін пайдалану, соның ішінде атом электр станцияларын салу бойынша бірқатар ірі стратегиялық жобалар жүзеге асырылуда.
Мемлекет басшысы ТМД елдерінде энергетика секторын инновациялық тұрғыда дамытуға арналған ұзақ мерзімді бағдарлама әзірлеп, іске қосуды ұсынды.
Бесінші, цифрландыру саласындағы ынтымақтастық.
Мемлекет басшысы биыл тамыз айында Самарқанда өткен «ТМД-да жасанды интеллект технологияларын дамыту» тақырыбындағы халықаралық форум бұл саладағы ынтымақтастыққа қызығушылық пен мүмкіндіктердің артып келе жатқанын көрсеткенін атап өтті. Осыған байланысты ол бұл бағытта көпжақты іс-қимыл жоспарын әзірлеуді ұсынды.
Мемлекет басшысы ғылым, білім, мәдениет және өнер салаларындағы бірлескен жобалар мен бағдарламаларды кеңейтудің маңыздылығына ерекше тоқталды.
– Елдерімізде білім беру секторы мен еңбек нарығының қарқынды дамып келе жатқанын ескере отырып, Диплом, біліктілік пен академиялық бағдарламаларды өзара мойындау туралы жаңа мемлекетаралық келісім әзірлеу, кәсіби стандарттар мен біліктілік талаптарын үйлестіру тетігін енгізу қажет деп санаймыз, – деді Президент.
Келер жылы күн тәртібіне инновациялық экожүйелерді қалыптастыру, жас ұрпақтың шығармашылық және зияткерлік әлеуетін қолдау мақсатында Жастар зертханасын құру мәселесін енгізе отырып, ТМД Жастар форумын Хиуада өткізуге дайын екені мәлімделді.
Аймақтық қауіпсіздік мәселелеріне тоқтала отырып, Мемлекет басшысы сыртқы саяси ведомстволар мен арнайы қызметтер арасындағы жүйелі әрі тығыз байланыстарды жалғастырудың маңызына назар аударды. Ауғанстандағы жағдайға ерекше көңіл бөлу қажеттігі айтылды.
– Өзбекстан Ауғанстанда ұзақ мерзімді бейбітшілік, тұрақтылық және тұрақты дамуды қамтамасыз етудің берік жақтаушысы болып қала береді. Осыған байланысты біз бұл елде ірі инвестициялық және инфрақұрылымдық жобаларды бірлесіп жүзеге асыру мүмкіндіктерін қарастыруды ұсынамыз, – деді Еліміз басшысы.
Сөзінің соңында Шавкат Мирзиёев Сергей Лебедевтің ТМД Бас хатшысы қызметіне қайта тағайындалуын қолдап, Түркіменстан Президенті Сердар Бердімұхамедовке ұйымға төрағалықты қабылдап алғаны үшін сәттілік тіледі.
Жиында Достастыққа мүше басқа елдердің делегация басшылары да сөз сөйледі.
Саммит қорытындысында ТМД аясындағы ынтымақтастықтың басым бағыттары бойынша келісімдер мен қаулылар топтамасы қабылданды.
