Баъзилар ҳар тонгда илиқ ванна қабул қилишни хуш кўради. Айримлар эса эрталаб сочини ювиб ишга ёки ўқишга боришга одатланган. Бироқ қишнинг совуқ кунларида сочни қуритмасдан ёки юпун кийинган ҳолда кўчага чиқиш нафас йўллари касалликларини келтириб чиқариши мумкин. Гайморит ана шундай хасталиклардан биридир.

Олий тоифали шифокор Равшанбек Умаров гайморит ва унинг турлари, белгилари ҳамда касаллик сабабларига доир фикрлари билан бўлишди:

— Гайморит қандай хасталик ва унинг неча тури мавжуд?

— Гайморит — параназал (бурун ён, юқори жағ бўшлиғи) синус шиллиқ қаватининг жуда кенг тарқалган яллиғланиш касаллиги бўлиб, одатда уларда йирингли секрециялар тўпланади. Шуни айтиш керакки, бурун ва паранасал синус касалликлари юқори нафас йўлларининг энг кенг тарқалган паталогияси ҳисобланади. Унинг кечиши оғирлигига қараб, ўткир ва сурункали турларга бўлинади. Гайморит кўпинча куз-қиш даврида, инсон танаси заифлашганда ва касалликни қўзғатувчи бактерияларга қарши тура олмаганида аниқланади.

Ушбу касаллик боғча ёшидаги болаларда учрамайди. Чунки кичкинтойларда 7-8 ёшга келибгина гаймор бўшлиғи ҳосил бўлади. Бу хасталик асосан ўсмир ёшидаги йигит-қизларда ва 30-50 ёш атрофидаги инсонларда кузатилади.

— Касалликнинг ривожланишига қандай омиллар сабаб бўлади?

— Кўпинча гайморит такрорий ва узоқ муддатли бурун оқиши ва совуқ қотишдан кейин ривожланади. Бурун бўшлиғига кирган грипп вируси, ЎРВИ инфекциялари, кўк йиринг таёқчалари касалликни қўзғатади.

Бундан ташқари, яна бир неча омиллар гайморитни келтириб чиқариши мумкин. Жумладан:

– аллергик хасталиклар;

– юқори жағ тишлари касалликлари;

– ринит (бурун йўллари шиллиқ қавати шамоллаши) билан кечувчи аллергик реакциялар;

– бурун бўшлиғининг анатомик хусусиятлари;

– иммунитетнинг пастлиги;

– аденоидларнинг ҳаддан ортиқ ўсиши ёки полипларнинг шаклланиши;

– сил касаллиги ва неоплазмалар;

– сурункали инфекциялар — фарингит (ҳалқум шамоллаши), тонзиллит ва ҳоказо.

— Гайморитга чалинган беморларда қандай белгилар кузатилади?

— Одатда ушбу касаллик билан оғриётган беморда пешона, кўз атрофлари ва бурун ён томонлари ва жағ қисмида қаттиқ оғриқ кузатилади. Айниқса, пастга эгилганда оғриқ янада кучаяди.

Шунингдек, бурундан нафас олишдаги муаммолар, яллиғланган синуслар соҳасидаги шишлар, ҳид билмаслик, уйқунинг бузилиши, кечаси ва эрталаб кучаядиган қуруқ рефлексли йўтал, бурундан йиринг оқиши, доимий бош оғриғи ҳамда тана ҳароратининг кўтарилиши ушбу касалликнинг асосий белгилари ҳисобланади.

— Гайморитнинг сурункали ва ўткир турлари қандай фарқланади?

— Касалликнинг 2 ойдан ортиқ давом этиши унинг сурункали тус олганини билдиради. Сурункали гайморитнинг (катарал, йирингли, полипли, кистали, йиринг-полип-кистал, атрофик-некротик, одонтоген ва аралаш) каби бир неча турлари бор.

Ушбу хасталикнинг ўткир турини ўз вақтида даволамаслик кўпгина ҳолларда сурункали турга айланишига сабаб бўлади.

— Касалликка қандай ташхис қўйилади ва даволанади?

— Гайморитни тўғри даволаш учун, энг аввало, унга аниқ ташхис қўйиш зарур. Бунинг учун беморнинг шикоятини ва хасталик ривожланишини тўлиқ ўрганиш лозим. Шунингдек, бурун ичини синчиклаб кўриш, атрофини пайпаслаш, компьютер томография текширувини қўллаш, пункция амалга оширилади.

Касалликни консерватив, яъни дори-дармонлар билан ёки оператив даволаш мумкин. Хусусан, ўткир гайморитлар одатда консерватив (антибиотиклар, бурун томчилари, бурунни Проец усулида ювиш, пункция қилиш) орқали муолажа қилинади. Агар хасталик кўз ёки мияга асорат берса, операция қилиш лозим бўлади.

Сурункали гайморитларнинг катарал ҳамда йирингли турлари консерватив, қолган барча турлари эса оператив (эндоскопик микрожарроҳлик) тарзда даволанади.

— Хасталикнинг олдини олиш учун нималарга эътибор  бериш лозим?

— Энг биринчи галда соғлом турмуш тарзига риоя қилиш керак. Хусусан, организмни чиниқтириш, жисмоний тарбия билан мунтазам шуғулланиш мақсадга мувофиқ. 

Шунингдек, совқотишдан сақланиш, бурундан нафас олиш қийинлигини ўз вақтида бартараф этиш, стоматолог кўригидан ўтиб туриш, совуқ ҳавода бош кийимсиз кўчага чиқмаслик, шамоллаш ва гриппни ўз вақтида даволаш гайморитдан сақланишда катта ёрдам беради.

Мутахассис билан суҳбатни Соғлиқни сақлаш вазирлиги матбуот хизмати олиб борди.