Ўтган вақт давомида агентликнинг таркибий тузилмаси шаклланди, вазифаларини бажаришга киришди. Коррупцияга қарши курашишнинг энг самарали йўли, бу – очиқлик ва шаффофликни таъминлаш. Бу борада, агентликнинг ўзи ташаббус билан чиқиб, ҳар ойлик фаолиятини жамоатчиликка эълон қилиб бориш тизимини йўлга қўйиш амалиётини жорий этди. Бу октябрь ойи сарҳисобидан бошланди.
Коррупцияни бартараф этувчи қонун лойиҳалари ишлаб чиқилмоқда
Амалиётда аксарият коррупцион ҳолатлар қонунчиликдаги мавжуд бўшлиқлар ёки нормаларнинг нотўғри талқин қилиниши оқибатидан вужудга келади. Шу боис, Коррупцияга қарши курашиш агентлиги октябрь ойида халқаро ва маҳаллий экспертлар кўмагида «Давлат хизматчиларининг даромадлари, мол-мулки ва манфаатлар тўқнашувини декларация қилиш тўғрисида»ги қонун лойиҳасини ишлаб чиқди. Унда давлат хизматчилари ва мансабдор шахсларнинг мол-мулки, даромадларини декларациялаш кўзда тутилган. Ҳозирда ҳужжат лойиҳаси тегишли вазирлик ва идоралардан таклифларни қабул қилиш жараёнида.
«Ўзбекистон Республикаси коррупцияга қарши курашиш агентлиги тўғрисида»ги қонун лойиҳаси ҳам тайёрланди. Агентлик фаолияти, ваколатларини белгилаб берувчи ҳужжат лойиҳаси Ўзбекистон Республикаси норматив-ҳуқуқий ҳужжатлар лойиҳалари муҳокамаси портали (regulation.gov.uz) орқали жамоатчилик муҳокамасига тақдим этилиб, янада такомиллаштирилди. Ҳозирда идоралараро келишув жараёнида.
«Норматив-ҳуқуқий ҳужжатлар ва уларнинг лойиҳаларини коррупцияга қарши экспертизаси тўғрисида»ги қонун лойиҳаси халқаро экспертлар билан ишлаб чиқилди. Ҳужжатда 2021 йилдан норматив-ҳуқуқий ҳужжатлар ва уларнинг лойиҳаларини коррупцияга қарши экспертизадан ўтказишни жорий этиш белгиланган.
Коррупцияга қарши курашиш агентлиги ташкил этилгани муносабати билан айрим қонун ҳужжатларига ўзгартиш ва қўшимчалар киритилмоқда. Шу муносабат билан янги фармон лойиҳаси ҳам тайёрланди.
Ташкилотлар олдига янги вазифалар қўйилади
Ташкилотлар фаолиятини коррупцияга қарши курашиш соҳасидаги халқаро стандартлар ва бошқа меъёрий-ҳуқуқий ҳужжатларга мувофиқ ташкил этувчи, коррупция хавф-хатарлари, манфаатлар тўқнашувини ўз вақтида аниқлаш ва чек қўйиш, қонун бузилиши, коррупцияга оид ҳуқуқбузарликлар ҳақида хабар беришни ўзида мужассам этган профилактик тизим «комплаенс-назорат», деб аталади.
Давлатимиз раҳбарининг «яширин иқтисодиёт»ни қисқартириш бўйича берган топшириқлари асосида ҳозирда 26 вазирлик ва идораларда «комплаенс-назорат»ни жорий этиш ишлари давом этмоқда. Янги тизимнинг ўз вақтида ва сифатли жорий этилишини Ҳисоб палатаси ва Коррупцияга қарши курашиш агентлиги назорат қилиб бормоқда. Хусусан, амалга оширилган ишлар ҳолатини баҳоловчи рейтинг тизими ишлаб чиқилиб, белгиланган вазифаларни муддатида бажармагани учун ҳисобот шаклларида жарима сифатида пасайтирувчи коэффициентлар қўлланилмоқда.
Агентлик Иқтисодий тадқиқотлар ва ислоҳотлар маркази билан биргаликда давлат органлари, корхоналар, ҳудудларда коррупция ҳамда «хуфиёна иқтисодиёт»ни баҳолашнинг рейтинг методикасини ишлаб чиқди. Эндиликда бу тизим ёрдамида соҳалар, йўналишлар, давлат ва хўжалик бошқаруви органларининг коррупцияга қарши курашиш борасида рейтинги шакллантирилади ҳамда 2021 йилдан бошлаб ҳар чоракда оммага эълон қилиб борилади.
Мурожаатлар эътиборсиз қолмайди
Коррупцияга қарши курашиш агентлиги ташкил этилганидан буён 1 ноябрга қадар 275 мурожаат келиб тушган, шундан 243 тасининг белгиланган тартибда кўриб чиқилиши таъминланди. Уларнинг аксарияти суд (20,4 фоиз), прокуратура (5,1 фоиз), маҳаллий ҳокимликлар мансабдор шахсларининг ноқонуний хатти-ҳаракатлари ва қарорларидан норозилик (7,6 фоиз), ер майдони ажратилмаётгани, ер майдонлари талон-тарож бўлаётгани (6,2 фоиз), фирибгарлик жиноятлари (5,5 фоиз), соғлиқни сақлаш соҳасидаги қонунбузилиш ҳолатлари ва тиббиёт ходимлари фаолиятига (5,1 фоиз) доир.
Мурожаатлар агентлик масъуллари томонидан чуқур ўрганилмоқда. Хусусан, Фарғона вилояти Данғара туманида истиқомат қилувчи фуқаронинг мурожаати ўрганилганда туман ҳокимлиги мутасаддилари суд қарори ижросига беписандлик билан қараши натижасида фермер хўжалигига тегишли бўлган ер майдонлари ўз вақтида қайтариб берилмагани аниқланди. Фермер шикояти қаноатлантирилди. Қорақалпоғистон Республикаси, Бухоро, Қашқадарё, Тошкент ва Наманган вилоятларида қурилаётган 528 хонадонга қуёш фотоэлектр тизимларини ўрнатиш белгиланган. Агентликка бу кўп қаватли уйларга тизимларни ўрнатиш бўйича танловларни (тендер) ташкил этишда қонунчиликда белгиланган қоидаларга риоя этилмагани юзасидан мурожаат келиб тушган ва шу асосда ўрганишлар олиб борилди. Аниқланишича, кўп қаватли арзон уй-жойларга фотоэлектр тизимини ўрнатиш ишларини бажариш бўйича пудратчи ташкилотларни танлаб олиш жараёнлари Президентимизнинг 2019 йил 28 ноябрдаги «Ипотека кредити механизмларини такомиллаштиришга оид қўшимча чора-тадбирлар тўғрисида»ги фармони талабларига амал қилинмасдан ташкил этилган. Агентлик томонидан масъул идораларга тақдимнома киритилди. Натижада, «Қишлоқ қурилиш инвест» ИК МЧЖ Қорақалпоғистон Республикаси, Бухоро, Қашқадарё ва Наманган вилоятлари ҳудудий филиаллари томонидан пудратчи ташкилотлар билан танлов (тендер) савдолари ўтказмасдан тузилган арзон уй-жойлар қурилиши шартномаларига қўшимча келишувлар бекор қилиниб, танлов қайта ташкил этилди. Бу каби мисолларни кўплаб келтириш мумкин.
Халқаро ҳамкорлик ҳам йўлга қўйилган
Коррупцияга қарши курашиш агентлиги БМТнинг Тараққиёт дастури, Европа кенгаши, Европа иттифоқи, Жаҳон банки, Иқтисодий ҳамкорлик ва тараққиёт ташкилоти, ЕХҲТ, «Ҳудудий мулоқот» халқаро нодавлат нотижорат ташкилотлари билан ҳамкорликни яхши йўлга қўйган.
Ушбу халқаро ташкилотлар кўмагида Жанубий Корея, Словения ва Цингапурдан агентлик директорининг маслаҳатчилари тайинланди. Бугунги кунда улар қонун ҳужжатларини ишлаб чиқишда, агентлик фаолиятини тўғри йўлга қўйишда ёрдам беряпти. Ҳамкорлик доирасида қонун лойиҳаларини, агентлик фаолиятини такомиллаштиришга доир ҳужжатларни ишлаб чиқиш жараёнига молдовалик Кристина Тарна, украиналик Дмитрий Котляр, Руслан Рябошапка халқаро эксперт сифатида жалб қилинди.
Маҳаллий ва хорижий ҳамкорлар билан бирга коррупцияга қарши курашиш билан боғлиқ ўндан зиёд онлайн тадбирлар ташкил этилди. Агентлик директорининг Малайзия ва Қозоғистон коррупцияга қарши курашиш идоралари раҳбарлари билан онлайн учрашувлари бўлиб ўтди.
Кўриниб турибдики, Коррупцияга қарши курашиш агентлиги фаол иш режимини бошламоқда. Мутахассислар, агентлик ходимлари бу саъй-ҳаракатлар яқин йилларда ўз самарасини беришини айтмоқда.
