“Эл-юрт умиди” жамғармаси очиқ стипендия танловларида иштирок этиб ғолиб бўлганим менга Швейцариянинг Cesar Ritz Colleges Switzerland олий ўқув юртида ўқиш имкониятини берди. Бу университет 2022 йилги маълумотларга кўра QS WUR Ranking by Subject рейтингида 6-ўрин эгаллаган. Ушбу ОТМ Буюк Британиянинг Дерби ва АҚШнинг Вашингтон университети билан ҳамкорлик қилади.
Cesar Ritz Colleges Switzerland университетини танлашимнинг сабаби у Швейцария таълим гуруҳи мактабларидан бири, Швейцария меҳмондўстликни бошқариш мактаблари алянси ҳисобланади. Ушбу университет Ле Бувере шаҳрининг кўл яқинида ва Бриг шаҳрининг тоғлари орасида 2 та кампусни ўз ичига олади. Университет таълими Швейцария анъаналари, бизнесни бошқариш ва тадбиркорликка Америка-Британия ёндашуви асосида қурилган. Меҳмондўстлик бизнесини бошқариш дастури (Bachelor of Arts in Hospitality Business Management) ҳамда Халқаро меҳмондўстлик ва туризм саноати (Master of Arts in Entrepreneurship for the Global Hospitality and Tourism Industry) йўналишларида таҳсил олиш мумкин.
Швейцарияда хорижий талабалар ёки мамлакат фуқаролари учун бюджет маблағлари ҳисобидан ўқиш имконияти йўқ. Грантлар ва қисман стипендиялар ўқиш учун ҳақ тўлашга ёрдам беради, уларнинг аксарияти хорижликларга кўмак бериш учун мўлжалланган. Маълумки, яшаш харажатларининг ўзи сизга қимматга тушади. Мен давлатимиз томонидан биз ёшларга кўрсатилаётган кўмак ва “Эл-юрт умиди” жамғармаси орқали нуфузли университетида таҳсил олганимдан жуда хурсандман.
Ўқиш жараёни ва амалиёт
Ҳа, Cesar Ritz Colleges Switzerlandга келган ҳар бир талаба ўз бахтини излаш учун келган, десам муболаға бўлмайди. Имкониятлар кўп, лекин улардан фойдаланиш учун вақт жуда тиғиз. Ўқиш давомида вақтингизни тўғри сарфлашингиз керак, дедлайнлар тез келиб қолади, курс ишларимни дедайндан 1-2 кун олдин юклаб қўяр эдим, баъзи талабалар бўлса дедлайнда ўқишни яхши кўришар эди. Ўқиш давомийлиги бу бир йиллик магистратура дастури, яъни олти ойлик ўқиш ва 4-6 ойлик амалиёт ўтилади. Сизга профессорлар, тадбиркорлар, тадбиркор сифатида ҳақиқий бизнесни қандай юритишни ўргатади, жуда кўп қизиқарли фанлар, корпоратив тадбиркорлик, бизнес тадқиқотлари, стратегик маркетинг, етакчилик, рақамли маркетинг, инсон ресурслари (соат) ва бошқалар ўқитилади.
Ўқиш давомида қийинчиликлар
Қийинчиликларсиз ҳаёт ҳаёт эмас, ҳа, инглиз тилини билсангиз ҳам, барибир бошланишига қийин бўлар экан. Швейцарияда фақат инглиз тили билан чекланиб қолмайсиз, ўқиш давомида сизга немис ёки француз тилини таклиф қилишади, албатта, бу ўзингиз учун, мен француз тилини иккинчи тил сифатида танлаган эдим ва биз бу тилни инглиз тили орқали ўрганар эдик, (бу қийин эди). Бизга француз тилини нолдан бошлаб пухта ўргатишди. Натижада иккинчи тил бўйича ҳам натижам яхши бўлди.
Қатарда амалиёт
Ўқишни якунлашдан олдин барча талабалар амалиёт ўташ жойини излашлари керак, юқорида айтиб ўтганимдек у ҳам 2 турга бўлинади: фулл-тайм 4 ой ёки парт-тайм 6 ой. Швейцария таълим гуруҳининг ҳамкорлар билан ваколатхонаси барча талабалар учун IRF (Халқаро ишга қабул қилиш форуми)ни ташкил қилади. Унда талаба ўзи стажировка ўтамоқчи бўлган компанияни танлаши мумкин. Улар ҳам сизни танлаши керак, сиз ўз резюменгизни иш берувчига юборасиз, кейин иш берувчилар сизни танлайди. Интервью ташкил қилинади ва уларга маъқул келсангиз, сиз энг яхши компаниядан стажировка ўташингиз учун таклиф оласиз.
Мен Accor Groupдан келган иш берувчиларни танладим. Улар мендан қайси соҳани ва йўналишни танлашимни сўрашганда marketing ёки hr деб айтган эдим. Тахминан июнь ойининг бошларида улар қаерданлигим, қаерда ўқишим, тил билиш даражасини текшириб кўришди ва мен таклиф олдим. Ўқишим тугаганидан сўнг Қатарга йўл олдим.
Қатарнинг Доҳа шаҳрида стажировка ўтай бошладим. Мен бир вақтнинг ўзида илмий раҳбарим билан диссертацияни олиб боришим ва университет билан алоқада бўлишим керак эди. Доҳадаги The Living Adventure компаниясида Talent & Culture координатор лавозимида иш юритишни бошладим.
Қатарга Жаҳон чемпионатига келган меҳмонларни қабул қиладиган апартаментлар, виллаларни бошқариш ва тадбирларни ташкил этиш мақсадида Қатар ҳукумати хорижий компания Accor Groupни ёллади. Европада бу меҳмондўстлик бизнесидаги энг йирик компания ва оператор ҳисобланади. Қатарнинг етказиб бериш ва мерос бўйича олий қўмитаси маълумотларига кўра, мезбон давлатнинг кўчмас мулк портфели 2022 йил охиригача Accor томонидан бошқарилади. Аccор Group компанияси ишчилар ёрдамида араб давлати бўйлаб турли апартаментларда ва виллаларда жойлашган 60 000 дан ортиқ хоналарни бошқаради ва уларга хизмат кўрсатади (Mills,2022). Компаниянинг асосий мақсади футбол бўйича 2022 йилги Жаҳон чемпионати вақтида турар-жой биноларида яшовчи мухлисларга меҳмондўстлик хизматларини кўрсатиш эди.
2022 йилда Қатарда бўлиб ўтган футбол бўйича Жаҳон чемпионатида The Living Adventure компанияси 1 миллион меҳмонни қабул қилди. Жаҳон кубоги мухлислари бутун дунёдан келганлиги сабабли, мижозлар сегментацияси глобалдир.
Мен HR бўлимининг E ва F кластерларида Talent&Culture координатори бўлиб ишладим. Бошқа кластерлар қаторида бу кластер катта эди, жами 3000га яқин ходим фаолият олиб борар, умумий компанияда эса 30000 мингга яқин одам бор эди. Ҳар бир кластерда сайт операциялари менежери, фронт-офис менежери ва компаниянинг барча ходимларига ғамхўрлик қиладиган бошқа ходимлар мавжуд. Бу жойлар ишчиларга ғамхўрлик қилиш ва фирмада ишлайдиган ҳар бир киши ўз ишини тўғри бажаришига ишонч ҳосил қилиш учун зарурдир. Кластер масъулиятига компания ходимларининг уч маҳал овқатланиш, транспорт, уй-жой ва суғурта қопламалари билан таъминлаш, шунингдек, иш ҳақининг ўз вақтида тўланишини назорат қилиш ҳам киради.
Talent&Culture координаторининг асосий вазифаси — бу компанияга келган 3000 киши билан ишлайдиган ходимлар билан ишлаш, зарур бўлган ҳамма нарсани таъминлаш, яъни ҳар бир киши учун тиббий суғурта, банк ҳисоб рақамларини очиш, ҳар бир ходимни мослаштириш, рақамлаштиришда ҳар қандай қийинчиликларга ёрдам беришдир. Яъни улар сизнинг берилган рақамингиз бўйича барча ҳужжатларингизни топишлари мумкин. Қатарда сизнинг бутун ҳаётингиз, бизнесингиз рақамлаштирилган, сизнинг телефон рақамингиз орқали сизни осонгина аниқлаш, смарт шаҳар нуқтаи назаридан уни энг ривожланган давлат билан солиштириш мумкин.
Швейцария ва Қатар: ўзига хос жиҳатлар
Албатта, ҳамма жойнинг ўз қоидалари бор. Швейцарияда одамлар сизнинг миллатингиздан қатъи назар, жуда қадрлашади, инсон капитали энг юқори даражада, ўқиш пайтида сизга оддий талаба сифати эмас, балки потенциал мижоз, келгусида менежер ёки тадбиркор сифатида қарашади. Швейцарияда бепул таълим йўқ, грантлар бўлиши мумкин. Уларнинг энг яхши тажрибасини ўзлаштиришимиз, олий таълим тизимида бакалавриат ва магистратура босқичида йирик компанияларда ёки давлат хизматида стажировкаларни жорий қилишимиз керак.
Доҳа смарт сити ҳисобланади. Технологиялар жуда ривожланган. Оддий мисол, шаҳарга биринчи марта келаётганингизда сиз платформа орқали онлайн рухсат олишингиз керак, барча маълумотларингиз платформага киритилган бўлиши лозим. Келганингизда таклиф қилган компания QID олишингизга ёрдам беради, бу бир йиллик виза дегани. Компания томонидан берилган сим-карта ёки ўзингиз олган сим-картангизни киритишингиз керак бўлади. Агар сиз қонунга зид иш қилсангиз ёки тартиб-қоидани бузсангиз телефон орқали сизни дарҳол топиб олишади, қаерда, қайси компания, қачон келганингиз чиқиб келади. Швейцарияда ҳам шундай эди, узоқ муддатга келсангиз ID берилади, кибержиноятга қарши бу жуда керак. IDни ичида барча маълумотлар рақамлаштирилган бўлади. Доҳанинг жамоат транспортида метро ва автобуслар смарт тизимда ишлайди. Йўл ҳақини смарт ёки махсус илова орқали тўлдиришингиз мумкин. Бу Европада ҳам бор. Энг эътиборга молик жиҳати метро вагонларида машинистлар йўқ, автоматик тарзда ва ўз вақтида юради. Иккита давлатнинг тажрибасини ўрганиш, шаҳарларимизни смартлаштириш, рақамлаштириш ва комфортлаштириш мумкин, деб ўйлайман.
Энг муҳими, “Эл-юрт умиди” жамғармаси фаолияти ўз мевасини бермоқда, кўплаб йигит-қизлар ўқишни битириб, давлатимиз равнақи йўлида меҳнат қилмоқда. Мен ҳам олдинда янги мақсад сари интилиб ва Ватанимиз равнақи ва келажак истиқболимизни ривожлантиришга албатта ўз ҳиссамни қўшаман.
Мирзиё СОДИҚОВ,
Швейцариянинг Cesar Ritz Colleges Switzerland
университети магистри
