Президент Шавкат Мирзиёев облыста ауқымды өзгерістер болып жатқанына, реформалардың халық өміріне тікелей әсер етіп жатқанына тоқталды.
Бұрын бұл аймақтағы өнеркәсіптің жартысынан көбі мұнай-газ және химия салаларына тиесілі болса, соңғы жылдары электр техникасы, құрылыс материалдары, тоқыма және жиһаз өндірісінде үлкен серпіліс жасалды. Қазір осы салалардың өңірлік өнеркәсіптегі үлесі 54 пайызды құрап отыр.
Алайда өмір тоқтап тұрмайды, алда атқарылар жұмыс көп. Талдауларға сүйенсек, Қашқадарияда іске қосылмаған кемінде 15 миллиард долларлық әлеует бар. Егер осы мүмкіндіктің үштен бірі жобаға айналса, келесі бес жылда өңірдің жалпы өңірлік өнімі 10 миллиард доллардан да асып түсуі мүмкін.
Белгілі болғандай, жедел даму бағдарламасына енген аудандарда «Реформа штабы» құрылып жатыр. «Шахрисабз», «Яккабоғ» және «Кукдалада» жүзеге асып жатқан жаңа жобалар соған дайын үлгі ретінде аталды. Енді мұндай штаб Қашқадарияда да болады.
Мемлекет басшысы өңірді жан-жақты дамытуға қосымша мүмкіндіктерді көрсетті.
Ең үлкен ресурс – ауыл шаруашылығы жерлері екені айтылды. Мысалы, Қашқадарияда суармалы егістік көлемі – 515 мың гектар, үй іргесіндегі жерлер мен бақ шаруашылығы – 45 мың гектарды құрап, республикада бірінші орынға шыққан.
Сонымен қатар, өңірде 1,3 миллион гектар жайылым мен орман қоры бар. Бұларды тиімді пайдалану үшін жеке компания құрылады. Оған инвестиция тарту, жобаларды қаржыландыру мен үлескерлік негізінде қатысу мақсатында акционерлік қоғам мәртебесі беріліп, Қадағалау кеңесін Премьер-министр басқарады. Бастапқы кезеңде бұл компанияға 100 миллион доллар бөлінеді. Осы қаржы және қосымша инвестициялар есебінен екі жыл ішінде 200 мың гектар жайылым мен орман алқабы тегістеліп, су үнемдейтін технологиялар енгізіледі.
Қашқадарияда мал шаруашылығын кешенді дамыту бағдарламасы басталады. Бұл үшін Ауыл шаруашылығы қорынан 12 айға дейін 14 пайыздық жеңілдетілген несие беріледі. Нәтижесінде өңірдегі 127 фермер толық қуатта жұмыс істейді. Жері мен фермасы барларға қосымша жеңілдік қарастырылады.
Жыл басынан бері облыстың жеміс-көкөніс экспорты 2 есе артып, 62 миллион долларға жеткен. Әсіресе, «Кукдала» қарбыздары танымал. Енді осы жетістік қызанақ бойынша да қайталанбақ. Осы мақсатта 13 аудандағы 6 мың гектар жерге қызанақ егіледі.
Картоп өсіруге 10 пайыздық жылдық мөлшерлемемен 12 айға жеңіл несие беріледі. Бұл сала үшін қажетті техникалар кеден бажынан босатылады, жоғары сұрыпты тұқым алғандарға ҚҚС-тың 50 пайызы қайтарылады.
Халықты жұмыспен қамту және кедейлікті азайту – ең өзекті мәселе. Жыл басынан бері 284 мың адамның жұмыспен қамтылғанына қарамастан, әлі де мыңдаған адам жұмыссыз.
Сондықтан биыл Қашқадарияда 470 мың адамды жұмыспен қамту, 150 мың отбасын кедейліктен шығару, «Китаб» ауданы мен «Қаршы» және «Шахрисабз» қалаларын «жұмыссыздық пен кедейліктен еркін аймақ» ету міндеті қойылды.
Атап айтқанда, «Шахрисабз», «Қамашы», «Ғузар» және «Чироқчи» аудандарындағы табиғаты көркем орындарда туризм нысандары салынады. «Көкдала» ауданындағы «Чиял» базарында мұздатқыш қоймалар мен санитарлық жағдай жақсартылады, гастрономиялық туризм кеңейтіледі. «Шахрисабз» қаласының «Қарасу» махалласында теміршілік орталығы құрылады.
Жұмыссыз азаматтар шет тілдеріне үйретіліп, жоғары жалақысы бар елдерге жұмысқа жіберіледі. Аукционға шығарылатын 120-дан астам нысан мен 400 гектар жер негізінде кәсіпорындар ашылып, 70 мың жұмыс орны құрылады.
Биыл Қашқадарияда 3,5 миллиард доллар көлемінде инвестиция тарту бойынша үлкен мақсат қойылған. Соңғы бес айда «Косон», «Китаб» және «Чироқчи» аудандарында инвестиция көлемі шамамен екі есеге артқан.
Өңірдегі кен орындарына инвестиция тартып, қосылған құн жасау тұрғысынан үлкен мүмкіндіктер бар екені атап өтілді. Мысалы, «Китаб» ауданындағы бес келешегі зор учаскеде 39 тонна алтын, ал «Чироқчида» 10 мың тонна сирек кездесетін металдың қоры анықталған. Құрылыс материалдары саласында 150 миллион долларлық 16 жоба дайындалған.
«Муборак» ауданындағы Газ өңдеу зауыты маңындағы инфрақұрылымды пайдалана отырып, 200 гектар жерде инновациялық индустриялық аймақ құрылмақ. Онда кластерлік жүйе негізінде мұнай-химия, электротехника, робототехника және құрылыс материалдары бағыттары бойынша 5 ірі жоба жүзеге асырылады.
Аймақ мақта өсіруде жетекші болғанымен, тоқыма өнеркәсібіндегі үлесі әлі 10 пайызға да жетпейді. Бұл салада 400 миллион долларлық 35 жоба басталады. Биыл иірілген жіпті қайта өңдеу 51 пайызға, ал келесі жылы 100 пайызға жеткізіледі.
Осындай экономикалық жобалар үшін дамыған инфрақұрылым қажет. Мысалы, «Ғузар – Бұхара – Нөкіс – Бейнеу» жолының өңірден өтетін 100 шақырымын қайта құру арқылы транзиттік әлеуетті 3 есеге арттыруға болады.
«Қаршы – Шахрисабз – Китаб» магистралінің 106 шақырымы жаңартылып, екі жолақтыдан төрт жолақты жолға айналады. Осы жобаның аясында «Қамашы» мен «Яккабоғ» орталығынан айналып өтетін 34 шақырымдық жаңа жол да салынады. Ислам даму банкінің қатысуымен «Ташкент – Термез» жолының Қашқадария бөлігіндегі 60 шақырымы да төрт жолақты болып, цемент-бетон жабынына ауыстырылады.
Халықтың тұрмыс жағдайын жақсарту мақсатында 7 700 пәтерден тұратын тұрғын үйлер салынады. Биыл 183 шақырымдық су және кәріз желісі, сондай-ақ 8 су нысаны құрылысы жоспарланған.
Жиында жастарды жұмыспен қамту және бос уақыттарын мазмұнды ұйымдастыру мәселелері де талқыланды. Жастарды «Жастар бизнесі» бағдарламасына, жоғары оқу орындарын бітірген түлектерді «Болашаққа қадам» бағдарламасына тарту арқылы кәсіпкерлікке және жұмыспен қамтуға қолдау көрсету міндеті қойылды.
– Көріп тұрғаныңыздай, Қашқадарияда атқарылатын жұмыстарымыз ауқымды. Әмір Темірдей ұлы бабамыздан батырлық, төзімділік және кеңпейілділік секілді қасиеттерді мұра еткен еңбекқор, шынайы және парасатты халықпен бірге алға қойған биік мақсаттарға міндетті түрде жетеміз. Сенемін, қашқадариялықтар барлық реформаларымыздың алдыңғы қатарында болады, – деді Шавкат Мирзиёев.
Жиында талқыланған мәселелер бойынша облыс және аудан әкімдері, сала басшылары ақпарат беріп, кәсіпкерлер мен қоғам өкілдерімен пікір алмасты.
