Иш жараёнларини соддалаштириш ва тезлаштириш бўйича 2025 йил 1 декабрдан бошлаб идоралараро ахборот алмашинувини йўлга қўйишда баъзи муҳим ўзгаришлар амалга оширилади.
Ислоҳотларнинг ҳуқуқий асоси
Ушбу ўзгаришлар Президентимизнинг жорий йил 8 сентябрдаги "Давлат хизматларини кўрсатиш тизимини такомиллаштириш ҳамда соҳада бюрократик тартиботларни тубдан қисқартиришга доир қўшимча чора-тадбирлар тўғрисида"ги фармонига асосланади. Мазкур ҳуқуқий ҳужжат давлат органлари ўртасида электрон ахборот алмашинувини йўлга қўйиш орқали фуқароларнинг турли ҳужжатларни ёки маълумотномаларни тақдим этиш юкини енгиллаштиришга қаратилган.
Никоҳни расмийлаштиришдаги ўзгаришлар
1 декабрдан бошлаб никоҳни расмийлаштириш жараёнида бир қатор соддалаштиришлар жорий этилади. Биринчи навбатда, ФҲДЁ органлари томонидан никоҳланувчи шахслардан тиббий кўрик натижаларини тақдим қилиш талаби бекор қилинади. Бу фуқароларнинг никоҳ расмийлаштириш учун давлат муассасаларига бориб-келиш сонини камайтиради ва жараённи анча осонлаштиради.
Никоҳдан ажралишда янги тартиб
Никоҳдан суд қарори асосида ажратилганда янги тизим жорий этилмоқда. Бундан буён ФҲДЁ органлари никоҳдан ажратилган шахслардан суд қарорини тақдим қилишни талаб қилмайди. Буни ўрнига, никоҳдан ажралганлик ҳақидаги далолатнома ёзуви суд жойлашган жойдаги туман ёки шаҳар ФҲДЁ органи томонидан "ФҲДЁ нинг ягона электрон архиви" ахборот тизимида автоматик равишда шакллантирилади.
Алоҳида таъкидлаш лозимки, бу янги тартибда суд қарори нусхаси никоҳдан ажралганлик тўғрисидаги гувоҳномага тенглаштирилади. Демак, фуқаролар бошқа ҳужжат олиш учун қўшимча мурожаат қилишга ҳожат қолмайди.
Давлат божини ундиришда ўзгаришлар
Никоҳ бекор қилинганини қайд этганлик учун ундириладиган давлат божи ҳам янги тартибда ундирилади. Энди бу божни суднинг қарорига асосан эр-хотиннинг ҳар иккаласидан ёки уларнинг биридан белгиланган тартибда Мажбурий ижро бюросининг туман ёки шаҳар бўлимлари томонидан ундирилади. Бу тартиб ҳам жараённи автоматлаштириш ва фуқароларнинг юкини енгиллаштиришга хизмат қилади.
Ҳарбий хизмат билан боғлиқ соддалаштиришлар
Муҳим ўзгаришлардан яна бири чақирилувчилар ва ҳарбий хизматга мажбурлар билан боғлиқ. Бундан буён уларнинг турар жойи, ўқиш жойи, иш жойи ва лавозимидаги ўзгаришлар тўғрисидаги маълумотларни тегишли мудофаа органларига тақдим қилиш мажбурияти бекор қилинади. Бу маълумотлар давлат органлари ўртасидаги ахборот алмашинуви орқали автоматик тарзда узатилади.
Автотранспорт билан боғлиқ ўзгариш
Автомототранспорт воситасининг рўйхатдан ўтганлик гувоҳномасида мулкдорининг манзилини кўрсатиш талаби ҳам бекор қилинмоқда. Бу ҳам давлат хизматларини кўрсатишда ортиқча маълумотларни талаб қилмаслик тамойилига асосланган қадамдир.
Хулоса
Юқорида санаб ўтилган барча ўзгаришлар давлат хизматларини кўрсатишда "бир ойнали" хизмат тамойилини амалга ошириш ва фуқароларнинг бюрократик тартиботлар билан боғлиқ муаммоларини ҳал қилишга қаратилган. Идоралараро электрон ахборот алмашинуви орқали фуқаролар бир давлат органидан иккинчи давлат органига турли ҳужжатларни олиш ва топшириш зарурати йўқолади.
Бу ислоҳотлар Ўзбекистон Республикасини 2022-2026 йилларда ривожлантиришнинг янги стратегиясида белгиланган давлат бошқарувини рақамлаштириш ва давлат хизматлари сифатини ошириш вазифаларини амалга оширишнинг муҳим қисмидир. 1 декабрдан бошлаб амалга ошириладиган ушбу ўзгаришлар миллионлаб фуқароларимизнинг ҳаётини осонлаштириши ва давлат органларига ишончни мустаҳкамлаши кутилмоқда.
Абдулазиз Абдураззоқов,
Тошкент давлат юридик университети
”Киберҳуқуқ” кафедраси ўқитувчиси
