Ўзбекистон Республикаси Президенти ҳузуридаги Стратегик ва минтақалараро тадқиқотлар институти (ИСМИ) мутахассисларининг фикрича, COVID-19 га қарши вакциналарни ишлаб чиқариш жараёни ривожланиб борар экан, уларни олиш билан бирга аҳолининг кенг қатламларини вакциналарни олишга розилик бериши масаласи кўрилмоқда, дея хабар беради “Дунё” АА мухбири.
Бир неча кун олдин хорижий мамлакатларнинг илмий-тадқиқот институтлари ўзлари ишлаб чиқараётган вакциналарнинг клиник синовлари охирги босқичда эканлигини маълум қилишди.
Хусусан, Россиядаги ишлаб чиқарувчилар (Гамалея ва Мудофаа вазирлиги Эпидемиология илмий-тадқиқот маркази), Буюк Британия (Оксфорд университети ва Астра Зенека), Хитой (Халқ озодлик армияси ва кансинобиология), АҚШ (Миллий соғлиқни сақлаш ва модернизация институти) ўзларининг айни жараёндаги ютуқларини эълон қилишди.
АҚШ, Буюк Британия, Россиядаги ишлаб чиқарувчилар вакцина 2021 йил бошларида оммавий истеъмол қилиш учун тайёр бўлишини кутмоқдалар.
Вакцинанинг ҳарбий қисмларда фойдаланиш учун тасдиқланганлигини ҳисобга олиб, Хитойда чекланган ҳолда фойдаланиш бундан ҳам илгари бошланиши мумкин.
Шу билан бирга, мутахассисларнинг таъкидлашларича, вакцинани ишлаб чиқиш бу – фақат ярим жанг, шунинг учун уларни аҳоли ҳам қўллаб-қувватлаши муҳимдир.
АҚШнинг 23 та эпидемиологлар миллий гуруҳининг июл ойидаги ҳисоботига кўра, эмлаш синовдан ўтгач, ҳамма уни ишлатишга дарҳол рози бўлади.
Pew тадқиқот маркази (AQSh) томонидан ўтказилган сўров натижалари шуни кўрсатадики, респондентларнинг 27 фоизи эмлашдан бош тортган, атиги 47 фоизи уларни қўллаб-қувватлаган, 30 фоизи эса уларнинг самарадорлигига амин эмас.
Россия Федерациясининг “Жамоатчилик фикри” жамғармаси маълумотларига кўра, вакциналарга нисбатан скептикларнинг улуши 50 фоизни ташкил этди.
Дунёда Welcome Trust (Буюк Британия) халқаро жамғармаси ҳисоботига кўра, аҳолининг қарийб 80 фоизи вакциналарнинг хавфсизлигига ишонади. Бундан ташқари, ривожланган мамлакатларда бу кўрсаткичлар анча паст- Шимолий Америкада 72 фоиз, Ғарбий Европада 59 фоиз, Шарқий Европада 40 фоиз.
Мутахассисларнинг фикрига кўра, жамиятда бундай кайфиятнинг шаклланиши бир неча асосий омилларга боғлиқ.
Биринчидан, кенг тарқалган вакциналар фойда учун ишлаб чиқилмоқда, улар одамларда келажакдаги дориларнинг сифати тўғрисида шубҳа туғдиради.
Иккинчидан, одамлар эмлашларнинг ёмон таъсиридан қўрқишади. Масалан, 2016-17 йилларда Филиппинда 800 мингдан ошиқ болалар Денгваксия билан иситма касаллигига эмланган, улардан 14 нафари вафот этган.
Учинчидан, баъзи фуқаролар диний сабабларга кўра, эмлашни рад этишади. Вакциналар ва эмлаш бўйича глобал алянс Индонезиядаги айрим ислом динидаги раҳбарлар қизамиқ ва қизилча вакциналарини қоралайдиган эмлаш фатвоси чиқарди. Уларнинг фикрига кўра, бу ҳалол эмас ва унда чўчқа маҳсулотларининг из элементлари мавжуд.
Тўртинчидан, алоҳида коронавирусга қарши кўрилаётган чораларнинг самарадорлигига нисбатан мавжуд шубҳа фуқароларни эпидемиологларнинг талабларини бажаришга тўсқинлик қилмоқда.
Шундай қилиб, тиббий ниқобларнинг самарадорлигини қарама-қарши баҳолашлар, ижтимоий масофа (24 июль куни Германиянинг Хелмхолтс юқумли касалликларни ўрганиш маркази вирус 8 метр радиусда юқилиши мумкинлигини махълум қилди ), шунингдек, коронавируснинг турли сиртларга тарқалиши, ҳокимиятнинг тегиш қарор қабул қилиш қобилиятига шубҳа туғдирди.
Умуман олганда, мутахассисларнинг таъкидлашича, дунё мамлакатлари коронавирусга қарши вакцинани яратишдан олдин улардан фойдаланиш бўйича кенг қамровли чораларни кўриши керак:
- Вакцинация бўйича касалликларнинг олдини олиш ва эпидемияларнинг тарқалиши бўйича тушунтириш ишлари олиб бориш;
- Кўпроқ одамларни жалб қилиш учун айрим қонунларни қабул қилишгача эмлаш усулини қайта кўриб чиқиш(АҚШ, Италия, Туркия, Исроил каби мамлакатларда бу мажбурийдир, Канада, Испания, Австрия, Швеция , Франция, Германия, Россия каби давлатларда эса ихтиёрий);
3) Турли стереотипларни текислаш ва эмлашнинг фойдалари тўғрисида кенг аҳолини хабардор қилиш учун диний ташкилотлар билан фаол ҳамкорлик қилиш;
