Энди Ўзбекистонда ҳам ногирон шахслар учун кўп имкониятларга эга бўлган бионик протезлар ўрнатиш имконияти мавжуд.
Инновацион ривожланиш вазирлиги ҳузуридаги “Яшнобод” технопарки резидентлигини олган Mingbaevʼs Academy of Robotics компанияси Ўзбекистонда бионик протезларни ишлаб чиқармоқда.
Маълумот учун айтиш керакки, бионик протезлар – қўл-оёқларнинг йўқ қисмлари ёки тана аъзоларининг бошқа майиб қисмлари ўрнида вақтинча ёки доимий ишлатиладиган механик мослама. Косметик нуқсонни яшириш (масалан, кўз протези) ёки ўзгарган фаолиятни тиклаш (масалан, панжа, тиш) учун хизмат қилади.
Косметик ҳамда муолажа протезлари ўзаро фарқланади. Фаол, ҳаракатланувчан ва ушлаш учун асқатадиган протезлар корхоналарда ишлаш имконини беради. Одатда, бу хил протезнинг ичига ишлаш мосламалари жойлаштирилади. Косметик (анатомик) протез йўқотилган аъзо (масалан, қўл-оёқ, кўз, тиш, қулоқ чиғаноғи, кўкрак бези ва бошқалар) шакли ва қисман фаолиятини тиклаш учун ишлатилади.
Муолажа протези бирор аъзо фаолиятини тиклаш мақсадида вақтинча қўлланади (масалан, ортопедик пойабзал, сколиозда танага қийдириладиган корсет, бандаж, ортопедик аппаратлар). Қўл ва оёқ протезлари бир неча хил бўлади. Оёқ панжаси кесилганда панжа, тўпиқдан тиззагача кесилганда болдир, болдирдан чаноқ бўғимигача кесилганда сон ва умуман оёқ бўлмаганида чаноқ-сон протезларидан фойдаланилади. Қўл протезларининг эса панжа, билак, елка ва бошқа хиллари мавжуд бўлиб, бу кўпроқ ампутация қилинган соҳага мосланади.
Протез полиэтилен, хлорвинил, термопласт ва бошқа материаллардан енгил, қулай ва чидамли, гигиеник талабларга жавоб берадиган қилиб тайёрланади.
Унинг қулайлиги шундаки, қўл билан бемалол бармоқларни ҳаракатга келтириш, овқатланиш ва кундалик турмушдаги барча маиший ишларни бажариш мумкин.
Рухсора ЎРИНБОЕВА,
“Яшнобод” инновацион технопарки матбуот котиби
