Ushbu hujjatda “Taʼlim sifatini oshirish - Yangi Oʻzbekiston taraqqiyotining yakkayu yagona toʻgʻri yoʻlidir” degan tamoyil asos qilib olingan boʻlib, xalqaro standartlarga mos yuqori malakali yuridik kadrlar tayyorlash, taʼlim–ilm–amaliyot integratsiyasini kuchaytirish va taʼlim sifatini qattiq nazorat qilish kabi keng qamrovli maqsadlar belgilangan. Farmon doirasida aniqlangan asosiy vazifa va chora-tadbirlar quyidagilardan iborat:
- Taʼlim va amaliyotni uyg‘unlashtirish: Yuridik taʼlim jarayonlarini amaliyot bilan uzviy bog‘lash, klinik va dual taʼlim tizimini joriy etish maqsad qilindi.
- Taʼlim–tadqiqot–amaliyot integratsiyasi: Huquqshunoslik taʼlimida taʼlim, ilmiy tadqiqot va amaliyotni birlashtirish, boshqaruvda akademik-kollegial yondashuvlarni kengaytirish vazifasi qo‘yildi.
- Sifat nazorati: Yuridik taʼlim samaradorligi va sifatiga nisbatan nazoratni kuchaytirish belgilandi.
- Xalqaro reyting maqsadi: Toshkent davlat yuridik universitetini (TDYU) 2030-yilgacha nufuzli Quacquarelli Symonds xalqaro reytingida huquq taʼlimi bo‘yicha yuqori 1000 talikka kiritish rejalashtirildi.
Taʼlim jarayonlarini takomillashtirish va zamonaviy texnologiyalar
Farmon taʼlim jarayonlarini amaliyotga yaqinlashtirishga va yangi texnologiyalarni joriy etishga katta eʼtibor qaratadi. Xususan, 2026-2027-o‘quv yilidan boshlab TDYUda tajriba asosida amaliy oʻqitish tizimi joriy qilinadi. Ushbu taʼlim shaklida 2-, 3- va 4-kurs talabalari uchun yuridik taʼlim dasturlarining nazariy qismi 50% auditoriyada, 50% esa sud, prokuratura va huquqni muhofaza qiluvchi boshqa organlarda oʻtkazilishi ko‘zda tutilgan. Nazariy bilimlar problemaga asoslangan oʻqitish (Problem-Based Learning) orqali muammolarni tahlil qilish va “yumshoq” koʻnikmalarni shakllantirishga yo‘naltiriladi. Shuningdek, amaliyotlar ham advokatura, konsalting va yuridik klinikalar orqali amalga oshirilishi lozim.
2027-2028-o‘quv yilidan boshlab TDYUdagi amaliy o‘qitish va klinik dual taʼlim tajribasi “Yurisprudensiya” taʼlim yo‘nalishini oʻrgatuvchi boshqa oliy taʼlim muassasalariga ham kengaytiriladi. Taʼlim sifati ustidan doimiy nazoratni tashkil etish maqsadida universitetda Universitet 5.0 konsepsiyasi ishlab chiqiladi. Bu konsepsiya doirasida talabalarga yo‘naltirilgan taʼlim muhiti yaratilishi, universitet boshqaruvida kollegial organlar rolini oshirish, zamonaviy texnologiyalar va sun’iy intellektni integratsiya qilish kabi tamoyillar asosida innovatsion ekotizim tashkil etilishi ko‘zda tutilgan.
Farmonda taʼkidlanganidek, taʼlim jarayonlari xalqaro talablar asosida takomillashtiriladi: TDYU va taʼlim dasturlari xalqaro akkreditatsiyadan oʻtkaziladi, oʻqituvchilarni tanlashda raqobatli muhiti yaratiladi. Shuningdek, universiteting yuqori kurs talabalari davlat organlari, notariat va advokatlik tizimlarida amaliy ish yurituvchi yoki yuriskonsult yordamchisi sifatida faoliyat yuritishi uchun tegishli ruxsat berildi.
Zamonaviy texnologiyalarni joriy etish bo‘yicha ham aniq chora-tadbirlar belgilangan. 2026-2027-o‘quv yilidan boshlab universitet dars sifatini sun’iy intellekt yordamida baholash tizimi yo‘lga qo‘yiladi. Elektron taʼlim platformasi orqali talabalarning oraliq bilim darajasi avtomatik aniqlanadi, yakuniy nazorat ishlarini sun’iy intellekt baholab, inson omili kamaytiriladi. Dars o‘tish sifati ham AI yordamida baholanishi rejalashtirilgan.
Ayniqsa “Raqamli huquq” xalqaro taʼlim yo‘nalishi joriy etiladi. Ushbu yo‘nalishga kirish xalqaro standartlarga muvofiq, xorijiy hamkorlar bilan birgalikda IQ testlari orqali amalga oshiriladi va talabnoma beruvchilardan ingliz tilida B2 darajadagi sertifikat talab qilinadi. O‘quv jarayoni asosan ingliz va boshqa chet tillarida olib boriladi hamda xalqaro tajribaga ega xorijiy professor-o‘qituvchilar jalb etiladi.
Yangi kadrlar tayyorlash va taʼlim yoʻnalishlari
Farmon bo‘yicha yuridik kadrlarni tayyorlash tizimida bir qator yangi yo‘nalishlar va imkoniyatlar joriy etiladi. Jumladan, 2026-2027-o‘quv yilidan boshlab TDYU huzuridagi akademik litseylar va yuridik texnikumlar bitiruvchilari uchun uch yillik maxsus bakalavriat dasturi tashkil qilinadi. Bu qo‘shimcha taʼlim dasturi bitiruvchilarga o‘z yo‘nalishini torroq mutaxassislik bo‘yicha chuqur o‘zlashtirish imkonini beradi.
Biznes va tadbirkorlik sohalarida yuridik kadrlar tayyorlash uchun ham yangi mutaxassisliklar ochiladi. “Korporativ huquq va boshqaruv” bakalavriat yo‘nalishi doirasida korxona faoliyatini yuritishda zarur bo‘lgan huquqiy bilimlarga qaratilgan taʼlim beriladi. Shuningdek, tadbirkorlik faoliyatida huquqiy bilim va ko‘nikmalarni shakllantirishga bag‘ishlangan “Master of Legal Administration (MLA)” bir yillik magistrlik dasturi joriy qilinadi.
Farmonda Qashqadaryo viloyatida joylashgan yuridik texnikum negizida TDYU huzurida akademik litsey tashkil etish to‘g‘risida ham fikr bildirilgan. Bunda litseyga alohida qabul kvotalari ajratilishi va uning o‘z faoliyati uchun budjetdan tashqari mablag‘ manbalaridan foydalanish imkoniyatlari ko‘rib chiqiladi.
Akademik boshqaruv va ilmiy tadqiqotlar integratsiyasi
Farmon akademik boshqaruvni demokratizatsiya qilish va ilm-fanni amaliyotga yaqindan bog‘lashga ham eʼtibor qaratadi. Bu maqsadda TDYUda Professorlar kengashi (Senat of Professors) tashkil etiladi. Senat universitetning uzoq va o‘rta muddatli strategik dasturini tasdiqlaydi, global taʼlim reytinglarida yuqori oʻrinlarni egallash bo‘yicha maqsadli chora-tadbirlar ishlab chiqadi, huquq sohasidagi ustuvor ilmiy yo‘nalishlarni belgilaydi va akademik halollik meʼyorlarini tasdiqlaydi. Senat tarkibida turli qo‘mitalar tuzilib, universitet va ilmiy faoliyatni rivojlantirish masalalari kollegial tartibda hal etiladi.
Professor-o‘qituvchilar va doktorantlarning amaliyotga jalb qilinishi majburiyati ham joriy etildi. 2026-yilning 1-yanvaridan boshlab professorlar va doktorantlar haftasiga kamida bir marotaba sud, prokuratura va boshqa huquqni muhofaza qilish organlarida stajirovka oʻtkazadi yoki amaliy muammo ustida ishlaydi. Bu chora professor-o‘qituvchilarning ilmiy-tadqiqotlari bilan amaliyotdagi real vaziyatlar oʻrtasida uzviy bog‘liqlikni taʼminlashga xizmat qiladi. Farmon shuningdek universitetning ilmiy tadqiqot natijalarini davlat organlari ishtirokida muhokama qilishni joriy etadi: huquqiy muammolarning yechimlari bo‘yicha takliflar parlament va ijro hokimiyati organlarida koʻrib chiqiladi.
Universitetning tadqiqot markazlariga ham qonun loyihalari ustida ilmiy ekspertizani amalga oshirish huquqi berildi. Yaʼni TDYU mutaxassislari yangi qonun loyihalarini va xalqaro hujjatlarni amaliyot nuqtayi nazaridan baholab, takliflar kiritish imkoniyatiga ega boʻladi. Bu chora yuridik ilm-fanning haqiqiy hayotiy ehtiyojlarga xizmat qilishini taʼminlaydi.
Rashid Sharapov,
TDYU Fuqarolik protsessual va
iqtisodiy protsessual huquqi kafedrasi o‘qituvchisi
