O'zbekiston Respublikasi Oliy Majlisi Senati Fan, ta'lim va sog'liqni saqlash masalalari qo'mitasi tomonidan etim bolalar va ota-onasining yoki boshqa qonuniy vakillarining qaramog'idan mahrum bo'lgan bolalarni ijtimoiy qo'llab-quvvatlashning qonuniy asoslarini yanada mustahkamlash masalasini kompleks o'rganish bo'yicha ishchi guruh yig'ilishi o'tkazildi. Unda senatorlar, Oliy Majlisning Inson huquqlari bo'yicha vakili o'rinbosari – Bola huquqlari bo'yicha vakil, Senat Kengashi qarori bilan tasdiqlangan ishchi guruhi a'zolari hamda ommaviy axborot vositalari vakillari ishtirok etdi.
Yig'ilishda mamlakatimizda ijtimoiy himoyaga muhtoj bo'lgan qatlam, etim bolalar va ota-ona qaramog'idan mahrum bo'lgan bolalarga ta'lim berish, ularning huquq, erkinliklari, manfaatlarini himoyalash bo'yicha muayyan ishlar amalga oshirilayotgani ta'kidlandi. Xususan, davlatimiz rahbarining Parlamentga yo'llagan Murojaatnomasida joriy yilda ehtiyojmand oilalarning farzandlari, shu jumladan, chin etim, nogironligi bo'lgan va davolanishga muhtoj bolalarga alohida mehr-muruvvat ko'rsatish bo'yicha yangi tizim joriy etilishi, bunda joriy yilda birinchi marta 900 nafar chin etim yoshlarni uy-joy bilan ta'minlash uchun 50 milliard so'm mablag' ajratilayotgani ta'kidlab o'tildi.
Tadbirda so'z olgan Bola huquqlari bo'yicha vakil Aliya YUnusova 2020 yilda uning boshchiligida olib borilgan monitoring tashriflari hamda bola huquqlari bo'yicha yuborilgan murojaatlar tahlili “Mehribonlik” uylari tarbiyalanuvchilarini turar joy bilan ta'minlanishi borasida kamchiliklar borligini qayd etdi. Olingan ma'lumotlarga ko'ra, 2021 yilning 1 yanvar` holatiga “Mehribonlik” uylari tarbiyalanuvchilarining 610 nafari turar joy bilan ta'minlangan, 578 nafar esa bugungi kunda ham turar joyga muxtoj bo'lib turibdi.
Bundan tashqari, 2020 yil davomida etim bolalar va ota-ona qaramog'idan mahrum bo'lgan bolalar hamda “Mehribonlik” uylari bitiruvchilari tomonidan Bola huquqlari bo'yicha vakil nomiga turar-joy berilmaganligi yoki berilgan turar joylar uy-joy maydonining ijtimoiy normasiga muvofiq emasligi borasida 20 ga yaqin murojaat kelib tushgan.
Qonun hujjatlarida belgilangan normalarga asosan berilayotgan turar joy bo'sh, alohida, qulay va shinam bo'lishi, belgilangan sanitariya va texnik me'yorlarga, qonun hujjatlarining boshqa talablariga javob berishi lozimligi ham belgilangan, biroq ko'p holatlarda ushbu norma talablari buzulishi kuzatilmoqda.
Achinarlisi, har bir kelib tushgan murojaat yuzasidan muallif istiqomat qiluvchi tuman (shahar) hokimi bilan o'tkazilgan suhbatda turar joy bilan ta'minlash uchun mablag'lar yo'qligi (etishmasligi)ni vaj qilib keltirmoqda. Vaholanki, O'zbekiston Respublikasi Moliya vazirining 2010 yil 11 oktyabrdagi “Etim bolalar va ota-ona qaramog'idan mahrum bo'lgan bolalarga turarjoy sotib olish uchun maqsadli transfertlar, shu jumladan, byudjet mablag'larini berish tartibi to'g'risidagi nizomni tasdiqlash haqida”gi 86-son buyrug'ida ushbu masala o'zining echimini topgan.
Shu bilan bir qatorda, etim bolalar va ota-ona qaramog'idan mahrum bo'lgan bolalar hamda “Mehribonlik” uylari bitiruvchilarini turar joy bilan ta'minlamaslik, o'z navbatida bu toifa shaxslar doimiy yashash joyi bo'yicha ro'yhatdan o'tishi, ish bilan ta'minlanishi va tibbiy yordam olishida ham jiddiy muammolarni keltirib chiqaradi.
Yig'ilishda Bola huquqlari bo'yicha vakil mazkur masala bo'yicha prokuratura organlari xodimlari nazoratni kuchaytirishi va barcha turar joyga muhtoj “Mehribonlik” uylari bitiruvchilarini belgilangan talablarga mos uy-joy bilan ta'minlashga erishilishi kerakligini qayd etdi.
Bundan tashqari, yig'ilishda etim bolalar va ota-ona qaramog'idan mahrum bo'lgan bolalarning huquq va erkinliklarini kafolatlash, ularni ijtimoiy himoya qilish sohasidagi qonunchilikni takomillashtirish maqsadida ushbu sohani kompleks o'rganishni tashkil etish bo'yicha olib boriladigan chora-tadbirlar muhokama qilindi.
Shuningdek, joriy yil 5 mayga qadar etim bolalar va ota-onasining yoki boshqa qonuniy vakillarining qaramog'idan mahrum bo'lgan bolalarni ijtimoiy qo'llab-quvvatlash sohasidagi umumlashtirilgan takliflar ishlab chiqilishi kelishib olindi.
Oliy Majlisning Inson huquqlari bo'yicha vakili (ombudsman) matbuot xizmati
