Oʻzbekiston — Pokiston hamkorligining yaqin tarixiga toʻxtaladigan boʻlsak, 1991-yil 20-dekabrda Pokiston Oʻzbekiston mustaqilligini birinchilardan boʻlib tan olganini, mamlakatlarimiz oʻrtasidagi diplomatik munosabatlar 1992-yil 10-mayda oʻrnatilganini taʼkidlash kerak.

Oʻshandan beri Oʻzbekiston va Pokis­ton oʻzaro hurmat va mushtarak manfaatlarga asoslangan faol siyosiy muloqotni davom ettirib kelmoqda. Keyingi yillarda oliy darajadagi aloqalar faollashdi, buning natijasida tomonlar oʻrtasidagi munosabatlar strategik sheriklik darajasiga koʻtarildi.

Xususan, 2021-yil 15-16-iyul kunlari Oʻzbekistonga oliy darajadagi tashrif yakunlari boʻyicha Strategik sheriklik munosabatlarini oʻrnatish toʻgʻrisida Qoʻshma deklaratsiya hamda hamkorlikning ham anʼanaviy, ham yangi yoʻnalishlarini qamrab olgan salmoqli hujjatlar toʻplami imzolandi.

Prezident Shavkat Mirziyoyev 2022-yil 3-4-mart kunlari rasmiy tashrif bilan Pokistonda boʻldi. Tashrif davomida ikki davlat rahbarlari Oʻzbekiston va Pokiston oʻrtasida Strategik sheriklikni rivojlantirish boʻyicha kelgusi qadamlar toʻgʻrisida Qoʻshma deklaratsiyani imzoladi. Mazkur tashrif va uning doi­rasida boʻlib oʻtgan biznes-forum ikki tomonlama munosabatlarni rivojlantirish dinamikasiga, 10 ga yaqin hujjat imzolanib, hamkorlik yoʻnalishlarini kengaytirishga, shuningdek, qoʻshma savdo va investitsiya loyihalarini amalga oshirish boʻyicha kelishuvlarga erishishga kuchli turtki boʻldi.

Birlashgan Millatlar Tashkiloti, Shanxay hamkorlik tashkiloti, Islom hamkorlik tashkiloti, Iqtisodiy hamkorlik tashkiloti va boshqa xalqaro tuzilmalar doirasida ham mamlakatlarimiz oʻrtasidagi aloqalar jadallik kasb etib, qoʻshma tashabbuslar amalga oshirilmoqda.

Shu oʻrinda 2022-yil 15-16-sentyabr kunlari Samarqandda boʻlib oʻtgan SHHT sammitida ishtirok etish uchun Pokiston Bosh vaziri Shahboz Sharif mamlakatimizga tashrif buyurganini taʼkidlash joiz. Tashrif doirasida Pokiston rahbarini Oʻzbekiston Prezidenti Shavkat Mirziyoyev qabul qildi. Uchrashuvda davlat yetakchilari ikki tomonlama hamkorlikning barcha masalalarini, birinchi navbatda, savdo-iqtisodiy, investitsiya va transport-tranzit sohalarini koʻrib chiqdilar.

Prezident Shavkat Mirziyoyevning xalqaro tashkilotlar sammitlarida Pokiston rahbarlari bilan oʻtkazgan uchrashuvlari nafaqat ilgari erishilgan kelishuvlarga sodiqlikni mustahkamladi, balki Oʻzbekiston — Pokiston strategik sherikligining barqarorligi va uzoq muddatli xarakteriga eʼtibor qaratilayotganidan dalolatdir.

Siyosiy muloqotni mustahkamlashda parlamentlararo hamkorlik muhim oʻrin tutadi. Parlament diplomatiyasi doirasida ikki mamlakat vakillik organlarida doʻstlik guruhlari tashkil etilgan boʻlib, ular savdo-iqtisodiy va madaniy-gumanitar sohalarda ikki tomonlama aloqalarni kengaytirish va mustahkamlashga qaratilgan qonunchilik tashabbuslarini rivojlantirishga xizmat qilmoqda. Parlamentlararo hamkorlik uchrashuvlar, oʻzaro tashriflar, xalqaro tadbirlardagi ishtirok orqali mustahkamlanyapti.

Oʻzbekiston va Pokiston vazirlik va idoralari oʻrtasidagi konstruktiv munosabatlar, oliy darajada erishilgan strategik ahamiyatga ega qoʻshma loyihalarni tezkorlik bilan amalga oshirish imkonini beryapti.

Xususan, siyosiy muloqotni qoʻllab-quvvatlash uchun ikki mamlakat tashqi siyosat idoralari 2025-yil fevral oyida Toshkent shahrida sakkizinchi raundi boʻlib oʻtgan ikki tomonlama siyosiy maslahatlashuvlar, shuningdek, yirik xalqaro tadbirlar doirasidagi muloqot mexanizmlaridan samarali foydalanmoqda.

Madaniyat, taʼlim, biznes, transport-logistika, huquq-tartibot, terrorizm va transchegaraviy jinoyatchilikka qarshi kurashish va boshqa sohalarda ham idoralararo hamkorlik samarali yoʻlga qoʻyilgani eʼtiborlidir.

Oʻzbekiston va Pokiston oʻz mintaqalarida muhim ishtirokchilar boʻlib, salmoqli resurs va inson salohiyatiga ega. Mamlakatlarimiz ushbu salohiyatdan savdo-iqtisodiy va investitsiyaviy hamkorlikni kengaytirishda faol foydalanmoqda.

Pandemiyaga qaramay, mazkur sohadagi oʻzaro sheriklikni rivojlantirishda barqaror dinamika kuzatildi. Xususan, 2021-yilda oʻzaro tovar ayirboshlash haj­mi 50 foizga oshdi. 2024-yilda oʻzaro tovar ayirboshlash hajmi 400 million dollarga yetdi va ikki davlat rahbarlari tomonidan yaqin kelajakda bu koʻrsatkichni 500 million dollarga, istiqbolda esa 1 milliard dollarga yetkazish boʻyicha belgilangan maqsadlarga yaqinlashdi.

Davlatimiz rahbarining 2022-yil mart oyida Pokistonga rasmiy tashrifi chogʻida imzolangan Imtiyozli savdo toʻgʻrisidagi bitim bojxona toʻsiqlarini kamaytirish va ikki tomonlama tovar ayirboshlashni ragʻbatlantirishda muhim qadam boʻldi.

Hududlararo miqyosda ishbilarmon doiralar vakillari oʻrtasidagi toʻgʻridan toʻgʻri muloqot ham faol rivojlanayotir. Bu toʻqimachilik sanoati, qishloq xoʻjaligi, farmatsevtika va axborot texnologiyalari kabi yoʻnalishlarda qoʻshma korxonalar tashkil etishga xizmat qilyapti. Bugungi kunda Oʻzbekistonda Pokiston kapitali ishtirokidagi 130 qoʻshma korxona bor. Pokistonning “Novugen Pharma”, “UP-Match”, “Pak-Merit Bleaching”, “Diamond Group” kabi yirik kompaniyalari bilan hamkorlikda yurtimiz hududlarida, xususan, Sirdaryo, Toshkent, Namangan viloyatlari va Toshkent shahrida investitsiya loyihalari amalga oshirildi.

Ikki mamlakat ishbilarmon doiralari oʻrtasidagi soʻnggi paytlarda kuzatilayotgan faol muloqot iqtisodiy sheriklik va hamkorlikni kengaytirishdan oʻzaro manfaatdorlik yuqori ekanini namoyon etadi.

Xususan, soʻnggi ikki yilda Oʻzbekis­ton va Pokistonda oʻnga yaqin ikki tomonlama biznes-forumlar, V2V, G2D uchrashuvlari, sanoat hamda qishloq xoʻjaligi mahsulotlari koʻrgazmalari va bosh­qa qoʻshma loyihalarni ishlab chiqishga qaratilgan iqtisodiy tadbirlar oʻtkazildi.

Ana shunday tadbirlardan biri 2024-yil iyun oyida Toshkentda Oʻzbekiston — Pokiston biznes-forumi boʻlib oʻtdi. Forum doirasida “Made in Pakistan” koʻrgazmasi va transport-logistika forumi oʻtkazildi. Koʻrgazmada Pokistonning toʻqimachilik, kimyo, farmatsevtika, tibbiyot, maishiy va elektrotexnika sanoati, qurilish materiallari va qishloq xoʻjaligi mahsulotlari ishlab chiqaruvchi 110 dan ortiq yetakchi kompaniyasi oʻz mahsulotlarini namoyish etdi. Biznes-forum yakunlari boʻyicha qariyb 180 million dollarlik savdo-investitsiyaviy shartnomalar imzolandi. Transport-logistika forumi doirasida hududlarimiz va mamlakatlarimiz oʻrtasida transport va yuk aylanmalarini faollashtirish, tashqi savdo operatsiyalari boʻyicha xizmatlar koʻrsatuvchi kompaniyalar uchun chegara-oʻtkazish punktlarida “yashil yoʻlaklar” yaratish, shuningdek, bojxona rasmiylashtiruvi jarayonlarini raqamlashtirish masalalari muhokama qilindi.

2024-yil noyabr oyida Toshkent shahrida Savdo-iqtisodiy va ilmiy-texnikaviy hamkorlik boʻyicha Oʻzbekiston — Pokiston hukumatlararo komissiyasining 9-yigʻilishi boʻlib oʻtdi. Uning doirasida Oʻzbekiston — Pokiston biznes-forumi, shuningdek, G2B va B2B formatlarida uchrashuvlar uyushtirildi.

Bundan tashqari, oʻtgan yili noyabr oyi oxirida Pokistonning Lahor shahrida toʻqimachilik sanoati, charm va junni qayta ishlash, farmatsevtika, axborot texnologiyalari, maishiy texnika, oziq-ovqat, qogʻoz sanoati va boshqa sohalarda faoliyat yuritayotgan 60 dan ortiq tadbirkorlar ishtirokida biznes-forum boʻlib oʻtdi. Tadbir davomida Oʻzbekistonning “Artel” va “Imzo” kompaniyalari vakillari oʻz mahsulotlari va sarmoyaviy takliflari taqdimotini oʻtkazdi. Pokistonlik sheriklar bilan maishiy texnika ishlab chiqarish va uchinchi davlatlarga eksport qilish boʻyicha kelishuvga erishildi.

Joriy yil avvalida ham ikki tomonlama iqtisodiy munosabatlarni chuqurlashtirishga xizmat qiladigan bir qator tadbirlar oʻtkazilgani bilan yodda qoldi. Xususan, fevral oyida Pokistonning Lahor shahrida “Made in Uzbekistan” milliy sanoat mahsulotlari koʻrgazmasi boʻlib oʻtdi. Unda Oʻzbekiston Investitsiyalar, sanoat va savdo vazirligi rahbariyati boshchiligidagi 150 dan ortiq tadbirkorlardan iborat mamlakatimiz delegatsiyasi hamda Pokistonning 50 dan ortiq ishbilarmon doiralari vakillari ishtirok etdi.

Quvonarlisi, uch kun davom etgan koʻrgazmada 80 mingdan ortiq kishi Oʻzbekis­ton sanoat mahsulotlari va hamkorlik imkoniyatlari bilan tanishdi. Tadbir davomida 500 dan ziyod V2V uchrashuvlari tashkil etilib, ularda yangi savdo shartnomalarini tuzish va qoʻshma loyihalarni amalga oshirish masalalari muhokama qilindi. Ushbu koʻrgazma yakunlari boʻyicha umumiy qiymati 500 million dollardan ortiq 181 shartnoma imzolandi. Shundan 263 million dollari eksport savdo shartnomalari, 236 million dollari import bitimlari hisobiga toʻgʻri keladi.

Ikki mamlakatning iqtisodiy hamkorlik rivojiga taʼsir etuvchi asosiy omillardan yana biri bu — transport yoʻnalishi. Shu bois, Oʻzbekiston ham, Pokiston ham transport-logistika sohasidagi aloqalarni jadallashtirishga alohida eʼtibor qaratyapti.

Mamlakatlarimiz oʻrtasidagi madaniy-gumanitar munosabatlar Oʻzbekis­ton va Pokiston xalqlarining mustahkam tarixiy aloqalari, Buyuk ipak yoʻlining umumiy madaniy anʼanalari, islom sivilizatsiyasi, tarixiy shaxslar — Zahiriddin Muhammad Bobur va Boburiylar sulolasi vakillari merosi asosida rivoj­lanib kelmoqda.

Bugungi kunda oʻzbek zaminida voyaga yetgan, buyuk saltanat, jumladan, zamonaviy Pokiston hududini barpo etgan Bobur hayotiga bagʻishlangan badiiy filmni suratga olish boʻyicha ijodiy hamkorlikka poydevor qoʻyilmoqda.

Mamlakatimizda 1991-yildan buyon madaniy-ilmiy tadbirlar, fan va madaniyat arboblari delegatsiyalari almashinuvini muntazam tashkil etuvchi “Oʻzbekiston — Pokiston” doʻstlik jamiyati faoliyat koʻrsatyapti.

Toshkent davlat sharqshunoslik universitetida qariyb 75 yildan buyon urdu tili, adabiyoti va Pokiston tarixi boʻ­yicha kurslar oʻqitilib kelinayotgani ikki davlat oʻrtasidagi madaniy aloqalarni mustahkamlashda muhim ahamiyat kasb etyapti.

Pokistonda ham oʻzbek tili va tarixini oʻrganishga boʻlgan talab keskin oshdi, ushbu yoʻnalishda loyihalar jadal amalga oshirilyapti. Qoʻshma madaniy tadbirlar, festivallar, koʻrgazma va forumlar oʻtkazish muntazamlik kasb etganini taʼkidlash kerak.

2021-yil fevral oyida Panjob universitetida xalqimizning buyuk ajdodi hayoti va merosini oʻrganish maqsadida Bobur merosi markazi ochildi. Peshovar universitetida esa Alisher Navoiy nomidagi markaz tashkil etilgan. Markaz Pokistonda oʻzbek madaniyatini yanada ommalashtirishga yaqindan koʻmak­lashyapti.

Ikki mamlakat shaharlari oʻrtasida toʻgʻridan toʻgʻri havo qatnovlarining yoʻlga qoʻyilishi natijasida sayyohlar almashinuvi faollashdi. Pokistonda Oʻzbekistonning muqaddas qadamjolari va tarixiy obidalariga boʻlgan qiziqish juda yuqori. Xususan, 2019-yil mart oyida Islomobodda Oʻzbekiston Turizm axborot markazi ochilgan boʻlsa, 2020-yilda Pokistondagi Naqshbandiya tariqati yetakchisi shayx Muhammad Hassan Xasib ur-Rahmon Oʻzbekistonning ushbu mamlakatdagi ziyorat turizmi boʻyicha elchisi etib tayinlandi.

Madaniyatlararo muloqot ikki xalqning boy tarixi va merosiga boʻlgan yuksak hurmat hamda qiziqishdan dalolat beradi.

Shuningdek, Islomoboddagi Lok Virsa amaliy sanʼat muzeyida 2022-yilda Oʻzbekiston madaniyati va tarixiga bagʻish­langan doimiy koʻrgazma ochildi.

Mamlakatlarimizda oʻtkazilayotgan xalqaro tadbirlar — koʻrgazmalar, sayyohlik yarmarkalari, anjumanlar, madaniyat va kino kunlarida ishtirok etayotgan delegatsiyalar almashinuvi jadal tus oldi.

Pokistonlik sanʼat ustalari Oʻzbekis­tonda oʻtkazilayotgan “Sharq taronalari”, maqom sanʼati va baxshichilik sanʼati kabi xalqaro festivallarda muntazam ravishda ishtirok etyapti.

2024-yilda Pokiston delegatsiyasi “Shahrisabz shahri Iqtisodiy hamkorlik tashkilotining turistik poytaxti” deb eʼlon qilingani munosabati bilan tashkil etilgan xalqaro tadbirlarda qatnashdi.

Oʻz navbatida, 2024-yil 22-24-aprel kunlari Islomobod shahrida boʻlib oʻtgan xalqaro “Bahor festivali”da Oʻzbekiston milliy pavilyoni tashkil etildi. Uch kun davom etgan tadbir mehmonlari mamlakatimizning boy tarixiy, madaniy merosi va sayyohlik salohiyati bilan yaqindan tanishdi.

Ishonch bilan aytish mumkinki, Oʻzbekiston — Pokiston munosabatlari siyosiy, savdo-iqtisodiy va madaniy-gumanitar sohalarni qamrab olgan holda jadal taraqqiy etib bormoqda. Ayniqsa, mintaqaviy xavfsizlik va transport-logis­tika sohasidagi sheriklik masalalarida strategik manfaatlarning mos kelishi bu munosabatlarni istiqbolli va yanada manfaatli qiladi. Shu nuqtayi nazardan, Pokiston Bosh vazirining mamlakatimizga tashrifi siyosiy muloqotni yanada rivojlantirish, iqtisodiy hamkorlikni mustahkamlash hamda savdo, transport, energetika va xavfsizlik kabi muhim sohalarda sheriklik aloqalarini kengaytirishda yangi bosqich boʻladi. Bu nafaqat Oʻzbekiston va Pokistonning strategik sheriklikni mustahkamlash istagini tasdiqlaydi, balki butun mintaqa barqarorligi va rivojlanishiga hissa qoʻshgan holda uzoq muddatli hamda oʻzaro man­faatli sheriklikning yangi istiqbollarini ochib beradi.

“Dunyo” AA