Xizmat ko'rsatish sohasi aholi bandligini ta'minlashda eng katta zaxiralardan biri hisoblanadi. Mamlakatimizda uning yalpi ichki mahsulotdagi ulushi 36,3 foizni, sohada band bo'lganlar soni esa 50,1 foizni tashkil etadi. Hozir respublikamizda mazkur sohada ish o'rinlari yaratish bo'yicha katta imkoniyatlar borligini hisobga olsak, bu hali juda past ko'rsatkichdir.
Chunonchi, bu sohada yangi ish o'rinlarini kam xarajat bilan qisqa muddatda tashkil etsa bo'ladi. Lekin bugun biz soha salohiyatidan qay darajada foydalana olyapmiz? Joylarda maishiy uskunalarni ta'mirlash ustaxonalari, kimyoviy tozalash shoxobchalari, kompyuter dizaynerligi, buxgalteriya va boshqa shu kabi tadbirkorlik sub'ektlari etarlimi? Mahalliy hokimliklar yaratilayotgan imkoniyatlardan samarali foydalanib, ajratilayotgan mablag'larni to'g'ri sarflayaptimi?
Hududlarda xizmat ko'rsatish sohasini rivojlantirish bo'yicha joriy yilda amalga oshiriladigan ustuvor vazifalar yuzasidan shu yil 22-aprel kuni o'tkazilgan videoselektor yig'ilishida Prezidentimiz bu masalaga alohida e'tibor qaratib, hududlarda xizmat ko'rsatish sohasi yo'nalishlarini rivojlantirish bo'yicha aniq vazifalarni belgilab berdi.
Davlatimiz rahbari mamlakatimizda iqtisodiyotni barqaror qilish uchun katta-katta mablag'lar sarflanayotgan bir paytda, hokimlar ajratilgan pullarni to'g'ri va oqilona sarflash ustida bosh qotirishi lozimligini aytib, ularda joylarda loyihalarni ishga tushirish bo'yicha tasavvur etishmasligi, odamlarni ish bilan ta'minlashda natija pastligini ta'kidladi.
O'tgan yilgi pandemiya davrida xizmatlar va servis sohasi eng ko'p jabr ko'rganini yaxshi bilamiz. Mamlakatimiz rahbari shunday og'ir sharoitda ham, avvalo, xalqimiz, tadbirkorlarimiz manfaati uchun qayg'urish siyosatida sobitligini yana bir karra namoyon etdi. Tadbirkorlarga 24 ta turdagi soliq imtiyozlari, subsidiya va boshqa preferentsiyalar taqdim etish orqali 35 trillion so'mlik ko'mak berilgani iqtisodiyotimiz tayanchi bo'lgan tadbirkorlar va ishbilarmonlar uchun katta imkoniyat bo'ldi.
Xususan, tadbirkorlikni rivojlantirish dasturlari doirasida xizmat sohasiga ajratilgan imtiyozli kreditlar, tijorat banklarining o'z mablag'lari hisobidan sohaga qo'shimcha kreditlar ajratgani va boshqa imtiyozlar tufayli servis sohalarida ko'plab yigit-qizlarimiz o'zini o'zi band qildi, daromad manbaiga ega bo'lishdi. Qaysi hudud, shahar va tumanlar ushbu imkoniyatlardan samarali foydalangan bo'lsa, o'z natijasini berganini ko'rdik, guvohi bo'ldik.
Aytish joizki, bu sohada har bir hududning o'ziga xosligidan kelib chiqib, xizmatlarni kengaytirish, yangi xizmat turlarini yo'lga qo'yish, ilg'or tajribalar va namunaviy loyihalarni joriy etish bo'yicha yangi metodologiya yaratish ham g'oyat muhimdir. Bu jarayonda O'zbekiston milliy banki huzurida xizmatlarni rivojlantirish bo'yicha loyiha-tahliliy markazi tashkil etilib, barcha viloyatlardagi filiallarida uning bo'limlari ochilishi ayni muddao bo'ldi. Endi ularda aholiga namunaviy tayyor biznes loyihalari taqdim etilib, kasbga o'qitishdan biznesni yo'lga qo'yishgacha bo'lgan kompleks xizmatlar ko'rsatiladi.
Videoselektor yig'ilishida har bir viloyat, shahar va tuman hokimlariga xizmatlar hajmini yil yakuni bilan 2-3 baravar oshirish, buning uchun haftalik nazorat o'rnatish vazifasi qo'yilib, Toshkent shahrida xizmatlar hajmini kamida 3 baravarga oshirish, shahardagi 524 ta mahalla kesimida xizmatlarni rivojlantirish dasturini qabul qilish topshirildi.
Loyihalarni moliyaviy ta'minlash masalasi haqida so'z borar ekan, bu yil xizmatlar sohasi uchun banklar tomonidan kamida 18 trillion so'm kreditlar yo'naltirilishi, shuningdek, davlat tomonidan tijorat banklari orqali qo'shimcha 300 million dollar ajratilishi va shundan 150 million dollari 1 iyulgacha joylarga etib borishi qayd etildi.
Endilikda viloyat, tuman, shahar hokimlari, sektor rahbarlari, mahallaga biriktirilgan mas'ullar bilan birga “mahalla – tuman – bank” prinsipi asosida loyihalar ro'yxatini shakllantiradi. Bunda, har bir mahallada kamida 20 turdagi, tuman va shaharda kamida 70 ta turdagi xizmatlar bo'lishi nazarda tutiladi.
Shuningdek, Milliy bank tomonidan 28 ta yirik va o'rta shaharlarda turizm, transport, tibbiyot, ta'lim xizmatlari hamda yirik savdo komplekslari tashkil etish uchun qo'shimcha 200 million dollar mablag' jalb qilinadi. Umuman aytganda, byudjetdan va Milliy bank tomonidan xizmat ko'rsatish sohasiga jami 500 million dollar yoki 5,5 trillion so'm yo'naltiriladi.
Davlatimiz rahbari qaysi yo'nalishda bo'lmasin mutasaddilarga topshiriq berishdan oldin hamma sharoitni yaratib, zarur mablag'largacha ta'minlab beryapti. Mahalliy hokimliklar bu mablag'larni halol-pok ishlatib, loyihalarni o'z vaqtida amalga oshirsa ming-minglab yangi ish joylari paydo bo'ladi. Prezidentimiz ta'biri bilan aytganda, “har bir vazir vatanparvar bo'lib, “o'zining aravasini o'zi tortib”, berilgan bir so'm pulni qadrlab, joyiga etkazsa, odamlar ishonadi”. Shu bois, bundan buyon mutasaddilar o'z yo'nalishida xizmatlar rivoji uchun harakat qilishi, har bir vazirlik va idora rahbari o'zi mas'ul bo'lgan sohada aholiga xizmatlar ko'rsatish borasidagi munosabat va yondashuvlarini mutlaqo o'zgartirishi kerak.
Agar barcha darajadagi rahbarlar o'z sohasida xususiy sektor faoliyati uchun huquqiy baza yaratib, ruxsat berish talablarini soddalashtirib, tadbirkorlikka keng yo'l ochib berishsa, o'ylaymanki, joylarda muammolar bo'lmaydi, odamlarda tadbirkorlikka qiziqish paydo bo'ladi. Birgina xavfsizlik talablarini qo'ygan holda, aeroport, temir yo'l va avtovokzallar hududlarida, magistral yo'llar yoqasida savdo va xizmat ko'rsatish ob'ektlarini tashkil etish orqali ham tadbirkorlarni daromad, aholini ish bilan ta'minlash mumkin.
Davlatimiz rahbari bu borada muhim tashabbuslarni ilgari surar ekan, axborot sohasida xususiy sektor ishtirokini yanada kengaytirish, narxlarni arzonlashtirish va sifatini oshirish hisobiga aloqa va internet xizmatlari hajmini kamida 2 baravarga, dasturlashni 3 baravarga oshirish imkoniyati borligini bildirdi. Xuddi shu kabi, barcha vazirlik va idoralar tizimida foydalanish zarur bo'lgan yo'nalishlar ko'rsatib o'tildi.
Servisni aholiga yaqinlashtirish maqsadida mahallalarda engil konstruktsiyalardan xizmatlar markazi barpo etish muhimligi ta'kidlanib, 28 ta shahar hamda aholisi 150 mingdan ko'p bo'lgan tuman markazlarida savdo va xizmatlar uchun maxsus ko'chalar tashkil etilishi belgilandi. Ularda 100 mingta tadbirkorlik sub'ektlarini joylashtirish imkoni mavjud.
Xizmat ko'rsatish — aholi bandligini ta'minlash, yangi ish o'rinlari yaratishda katta salohiyatga ega soha. Joylardagi aholi daromadlarining real o'sishini ham, avvalo xizmatlar rivojidan yaqqol ko'rish mumkin. Shu nuqtai nazardan biz asosiy e'tiborni xizmatlar sohasini rivojlantirishga va iqtisodiyot tarkibida uning rolini kuchaytirishga qaratamiz. Ushbu soha nafaqat, ayniqsa, qishloq joylarida ish o'rinlarini ta'minlashga, balki aholi daromadlarini oshirishga qodir.
Aktam HAITOV,
Oliy Majlis Qonunchilik palatasi
Spikeri o'rinbosari
