Yaponiyaning Xirosima shahrida dunyodagi birinchi atom bombasi tashlanganing 75 yilligi munosabati bilan qoʻngʻiroq chalinmoqda. Ammo bu yil memorial tadbirlar pandemiya sababli toʻxtatildi. 1945-yil 6-avgustda AQSH bombardimonchisi uran bombasini shaharning tepasiga tashlagan. Buning natijasida 140 000 kishi oʻlgan. Uch kundan keyin Nagasakiga ikkinchi yadroviy qurol tashlandi. Ikki hafta oʻtgach Yaponiya taslim boʻldi va Ikkinchi Jahon urushi tugadi.
Payshanba kuni erta tongda Yaponiya Bosh vaziri Shinzo Abe va Xirosima meri shaharning Tinchlik bogʻida bomba qurbonlarining avlodlariga qoʻshilishdi. Bogʻda odatda yubileyga minglab odamlar toʻplanishadi, ammo bu yil tashrif sezilarli darajada kamaydi. Tashrif buyurganlar orasida masofa saqlanib, ular niqob bilan himoyalangan edi. Bomba shaharga aniq tashlangan vaqtda soat 08:15 da bir lahzalik sukut saqlandi.
“1945-yil 6-avgustda bitta atom bombasi shahrimizni vayron qildi. Oʻsha paytdan buyon bu yerda 75 yil davomida hech narsa rivojlanmadi. Bugun yana Xirosima Tinchlik ramzi boʻlib tiklandi,” dedi shahar meri Kazumi Matsui.
Videomuloqotda Birlashgan Millatlar Tashkiloti Bosh kotibi Antonio Guterres barcha xalqlarni bunday qurollarni bekor qilish boʻyicha saʼy-harakatlarni yangilashga chaqirdi. “Boʻlinish, ishonchsizlik va muloqotning yoʻqligi dunyoni strategik yadro raqobatiga qaytarishga tahdid solmoqda. Yadro xavfini butunlay yoʻq qilishning yagona yoʻli bu yadroviy qurolni butunlay yoʻq qilishdir,” dedi u.
1945-yilda nima sodir boʻldi?
1945-yil may oyida Germaniya ittifoqchi kuchlarga taslim boʻldi. Ammo Ikkinchi Jahon urushi tugagan boʻlsada, Osiyoda ittifoqchilar Yaponiya bilan kurash olib borishda davom etdi. 6-avgust kuni AQSH Xirosima shahriga birinchi bomba – Little Boy deb nomlangan bomba tashladi. Urush paytida birinchi marta yadroviy qurol ishlatilgan. Gullab-yashnagan shahardagi kuchli portlashda kamida 70 000 odam halok boʻlgan deb taxmin qilinmoqda. Keyingi kunlar, haftalar va oylarda radiatsiyaviy zaharlanish natijasida oʻn minglab odamlar halok boʻlgan.
Rasmiy maʼlumotlarga koʻra, Xirosimaning 350 000 aholisidan qariyb 140 000 kishi nobud boʻlgan va Nagasakida kamida 74 000 kishi oʻlgan deb taxmin qilinadi. Ikki tomonlama portlashlar Osiyodagi urushni keskin toʻxtatdi va Yaponiya 1945-yil 14-avgustda ittifoqchilarga taslim boʻldi.
Urush paytida Yaponiyaning tajribasi mamlakatda kuchli patsifistik harakatga olib keldi. Har yili Xirosima yubileyida hukumat odatda yadrosiz dunyoga sodiqligini yana bir bor tasdiqlaydi. Urushdan keyin Xirosima oʻzini Tinchlik shahri sifatida ochishga harakat qildi va butun dunyoda yadroviy qurolsizlanishni ilgari surishda davom etmoqda.
