— Коррупциявий омилларни аниқлашда чеклист тартиби жорий этилганлига айтилганди. Умумун ушбу тартиб қандай шу ҳақида маълумот берсангиз?
— Юқорида айтиб ўтган Норматив-ҳуқуқий ҳужжатлар ва улар лойиҳаларининг коррупцияга қарши экспертизасини ўтказиш тартиби тўғрисидаги Низом билан давлат органлари ва ташкилотлари томонидан чеклист тўлдириш орқали коррупциявий омилларни аниқлашни назарда тутувчи янги тартиб жорий этилди. Бунда, ҳужжатнинг ҳар бир нормаси ва қоидаси таҳлил қилиниб, коррупциявий омил бор ёки йўқлиги чеклистда акс эттирилади.
Чеклист бу — норматив-ҳуқуқий ҳужжатлар ва улар лойиҳаларида коррупциявий омилларни аниқлаш бўйича намунавий шаклдаги саволнома ҳисобланади.
Коррупцияга қарши экспертиза ўтказиш натижалари бўйича тўлдирилган чеклист лойиҳанинг жамоатчилик муҳокамаси, идоралараро келишув, ҳуқуқий экспертизадан ўтказиш босқичларида лойиҳага илова қилинади.
— Коррупцияга қарши экспертиза ким томонидан ўтказилади?
— Амалдаги қонунчиликка кўра, коррупцияга қарши экспертиза лойиҳаларнинг коррупцияга қарши экспертизаси ишлаб чиқувчи ва лойиҳа ҳуқуқий экспертиза ўтказиш учун келиб тушганда эса адлия органлари томонидан ўтказилади. Шу билан бирга коррупцияга қарши экспертиза норматив-ҳуқуқий ҳужжатни қабул қилувчи, шунингдек, лойиҳалар келишилиши лозим бўлган давлат органлари ва ташкилотлари томонидан ҳам ўтказилиши мумкин.
Шунингдек, Президентнинг 2021 йил 22 октябрда қабул қилинган ПҚ–5263-сон қарорига асосан илмий ташкилотлар ва олий таълим муассасалари вакиллари ҳамда жисмоний шахсларга қонунчилик ҳужжатлари ва уларнинг лойиҳаларини коррупцияга қарши илмий ва мустақил экспертизадан ўтказиш ҳуқуқи берилди.
Бунда илмий ва мустақил экспертизадан ўтказиш натижалари бўйича хулосалар тегишли давлат органлари ва ташкилотлари томонидан мажбурий кўриб чиқиши белгиланди.
— Қонун ҳужжатлари лойиҳаларининг коррупцияга қарши экспертизасини ўтказиш жарёнлари ҳақида маълумот берсангиз. Нечи босқичда амалга оширилади?
— Қонун ҳужжатлари лойиҳаларининг коррупцияга қарши экспертизасини ўтказиш қуйидаги босқичларда амалга оширилади.
Биринчи босқичда норматив-ҳуқуқий ҳужжат лойиҳаси ишлаб чиқилади, ишлаб чиқувчи томонидан коррупцияга қарши экспертизадан ўтказилади, натижаси бўйича чеклист тўлдирилади.
Иккинчи босқичда лойиҳа ва чеклист жамоатчилик муҳокамасидан ўтказилади.
Учинчи босқичда ишлаб чиқувчи томонидан жамоатчилик муҳокамасидан ўтказиш натижалари бўйича қайта ишланган лойиҳа, чеклист ва бошқа зарур материалларни ҳуқуқий экспертиза ўтказиш учун адлия органларига киритилади.
Тўртинчи босқичда эса адлия органлари томонидан коррупцияга қарши экспертиза ўтказилиб, натижаси бўйича хулоса тақдим этилади.
Сўнгги босқичда ишлаб чиқувчи лойиҳа, чеклист ва бошқа зарур материалларни Вазирлар Маҳкамаси ёки норматив-ҳуқуқий ҳужжатни қабул қилувчи давлат органига киритади.
— Адлия вазирлиги томонидан қонун ҳужжатлари лойиҳаларининг коррупцияга қарши экспертизасини ўтказиш билан боғлиқ қандай ишлар амалга оширилди?
— Адлия вазирлиги томонидан қонун ҳужжатлари лойиҳаларининг коррупцияга қарши экспертиза жарёнини такомиллаштириш борасида бир қатор ишлар амалга оширилмоқда.
Хусусан, Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамасининг “2022 йилда норматив-ҳуқуқий ҳужжатларни коррупцияга қарши экспертизадан ўтказиш чора-тадбирлари тўғрисида”ги қарори лойиҳаси ишлаб чиқилди.
Натижада, амалдаги норматив-ҳуқуқий ҳужжатларни коррупцияга қарши экспертизадан ўтказиш натижасида 190 та қонунчилик ҳужжатларининг 51 тасида 139 та коррупциявий омиллар аниқланди.
Бир сўз билан айтганда, Адлия вазирлиги томонидан 2021 йилда амалдаги қонунчилик ҳужжатларини коррупцияга қарши экспертизадан ўтказиш натижаларига кўра 800 дан ортиқ қонунчилик ҳужжатлари коррупцияга қарши экспертизадан ўтказилди. 224 та ёки 28 фоиз ҳужжатда 650 дан ортиқ коррупциявий омиллар аниқланди.
Шу билан биргаликда, Адлия вазирлиги томонидан “adliya_korrupsiyasizqonun_bot” номли махсус бот ишга туширилди. Ушбу бот орқали қонунчилик ҳужжатларидаги мавжуд коррупциявий нормалар ҳамда бюрократик тўсиқ ва чекловлар ёки асоссиз харажатларга олиб келувчи қоидалар юзасидан юридик ва жисмоний шахсларнинг мурожаатлари қабул қилинмоқда.
