Global iqlim o'zgarishiga qarshi kurash usullaridan biri geoinjineriyaning – iqlimni to'satdan o'zgartirishga qaratilgan texnologiyalaridir. Loyihalarning mohiyati atmosferaga turli zarrachalarni sepish, shuningdek, er yuzasida quyosh nurlarini tarqoq yoyilishiga olib keluvchi va yutish qobiliyatiga ta'sir qiladigan turli xil kimyoviy moddalar va materiallarni joylashtirish bilan bog'liq. Pirovardida, yutilgan quyosh energiyasi miqdorini tartibga solish orqali harorat rejimiga ta'sir ko'rsatish mumkin.

Bugungi kunda dunyoda geoinjineriyaning standartlarini belgilaydigan xalqaro kelishuv mavjud emas, chunki bu jarayonga qadam bosish xavfli kutilmagan oqibatlarga olib keladi. Biroq, AQSh 2023 yil mart oyida 5 yillik "iqlim aralashuvi" rejasini qabul qilib, iqlimni boshqarish uchun shunga o'xshash texnologiyalarni yaratganini ma'lum qildi. 2022 yil oktyabr` oyida tashkil etilgan bitta startap to'liq amaliyotga tadbiq etildi.

Make Sunsets kompaniyasi oltingugurtni stratosferaga 20 km dan ortiq balandlikka olib chiqqan zondlarni ishga tushirdi. Make Sunsets ma'lumotlariga ko'ra, ta'sir ko'rsatilgan oltingugurt zarrachalari bulutlarni hosil qilishi kerak va bu bulutlarning bir grami yil davomida bir tonna SO2 emissiyasi natijasida yuzaga keladigan issiqxona samarasini "yo'q qiladi". Uch yildan so'ng bulutlar kompostlanadi va erga joylashadi. Loyiha mualliflarining ta'kidlashicha, ular atmosferada barcha chiqindi gazlarni xavfsizlantirishi va global isish jarayonini sekinlashtirishi mumkin.

Olimlar loyihani juda xavfli deb tanqid ostiga olishmoqda. Ular bu butun dunyoga ta'sir qiladigan halokatli oqibatlarga olib kelishi mumkinligi haqida ogohlantiradilar; ta'sir umuman geosiyosiy mojaroga olib kelishi mumkin. Aerozollar butun sayyora atmosferasi bo'ylab havo oqimlari orqali tarqalganligi sababli, portlash sodir bo'lgan joydan qat'iy nazar, ta'sirlar hamma joyda seziladi.

Masalan, mintaqalardan birida harorat shunchalik pastga tushishi mumkinki, bu qishloq xo'jaligiga kuchli zarba berishi mumkin. Oltingugurt dioksidini atmosferaga purkash ozon qatlamini yo'q qilish orqali er va insoniyatni to'g'ridan-to'g'ri xavf ostiga qo'yadi, bu esa kislotali yomg'irlar, nafas olish kasalliklarini keltirib chiqaradi. SHuningdek, u ob-havo hodisalarini juda xavfli mezonlarga qadar kuchaytirishi mumkin.

Make Sunsetsning o'zi esa qarama-qarshi yo'nalishda harakat qilish orqali loyihani qo'llab quvvatlashda jamoatchilik muhokamasini kuchaytirishga va bugungi kunda tanqid ostida dala tajribalarini o'tkazish qiyin bo'lgan fan sohasini rivojlantirishga yordam beradi deb umid qilmoqda.

Mutaxassislar geoinjineriya tadqiqotlari uchun keng nazorat va aniq shaffof qoidalar zarurligini ta'kidlaydilar.

Olimlar Make Sunsets insoniyat huquqlarini buzadi va "o'z kelajagini" belgilaydi, deb xulosa qildi. Bundan tashqari, bu kompaniya gumanitar sabablarga ko'ra harakat qilishlari, kompaniya kelajakdagi parvozlarning sovutish ta'siridan daromad olishga harakat qilmoqda – u "sovutish kreditlari"ni sotish niyatida deb ta'rif beradi.