Prezidentimizning “Markaziy Osiyo yangi davr ostonasida” maqolasida ayni jihatlar keng tahlil qilib berildi.

Maqolada Markaziy Osiyoning mintaqa­viy integratsiyasi ilmiy jihatdan asoslan­gan, oʻrganiladigan model sifatida taqdim etiladi. Xususan, chegara masalalari toʻliq hal etilishi bilan hududdagi eng murakkab muammolarga yakun yasaldi. Bu nafaqat siyo­siy, balki geosiyosiy voqeadir. Endi Marka­ziy Osiyoda “chegara” soʻzi “devor” emas, “koʻp­rik” maʼnosini anglatadi.

Suv-energetika sohasidagi qator loyiha­lar, jumladan, Qambarota-1, Rogʻun GESlari, Chashma bulogʻi, Qayroqqum suv ombori boʻ­yicha kelishuvlar resurslarni boshqarishda hamkorlikni kuchaytiradi.

Iqtisodiy koʻrsatkichlar sakkiz yilda yalpi ichki mahsulot 2,5 baravar (520 mil­liard dollar), oʻzaro savdo hajmi 2 baravar (11 milliard dollar), oʻzaro investitsiyalar qiymati 5,6 baravar oshganida namoyon boʻl­di. Bu jahon oʻrtacha oʻsishidan 2 baravar yuqori natija boʻlib, asosiysi, bunga min­taqaning ichki resurslari hisobidan eri­shildi.

Shuningdek, maqolada birinchi marta “Markaziy Osiyo oʻziga xosligi” haqida soʻz bordi. Mintaqada aholining 62-65 foizi 35 yoshgacha yoshlardan iborat. Ichki turizm 80 foizdan oshdi. ID karta bilan erkin harakat­lanish mumkin. Yoshlarning ijtimoiy tar­moqlardagi faolligi oshgan.

Shu oʻrinda joriy yil oktyabrda Far­gʻona davlat universitetida boʻlib oʻtgan Tinchlik forumi mamlakatlarimizning tinchlik va totuvlikni mustahkamlashga oʻzaro intilishining yaqqol amaliy tasdi­gʻi boʻlganini taʼkidlash joiz. Binobarin, mazkur forum Markaziy Osiyodagi bunyod­korlik, tinchlik, totuvlikning amaliy ifodasi boʻldi.

Soʻnggi yillarda ijtimoiy yoʻnalishda ham hamkorlik sezilarli darajada faol­lashdi. Markaziy Osiyo yetakchi ayollarining muntazam muloqot platformasi va yoshlar forumlari tashkil etilyapti. 2022-yildan buyon universitet rektorlari va olimlari­ning yillik forumlari oʻtkazib kelinmoq­da. Davlatlar oʻrtasida madaniyat yillari, sanʼat koʻrgazmalari, xalqaro konsertlar, sport musobaqalari va boshqa tadbirlar doimiy tashkil etilmoqda. Ushbu madaniy-gumanitar aloqalar xalqlarimiz oʻrtasi­dagi oʻzaro hurmat va doʻstlik rishtalarini yanada mustahkamlab, yangi avlodda umumiy mintaqaviy oʻzlik tuygʻusini shakllanti­rishga xizmat qilmoqda.

Islohotlardan ruhlangan holda Tinchlik forumida kelgusi yilda Markaziy Osiyo yosh­lari ishtirokida “Yoshlar forumi”ni oʻtka­zish taklifini berdik.

Xalqimizda “Qoʻshning tinch — sen tinch” degan maqol bor. Shu maʼnoda, maqolada Afgʻoniston masalasiga ham keng eʼtibor qaratilgani diqqatga sazovor. Afgʻoniston­ni mintaqaviy jarayonlardan ajratib boʻl­maydi. Bu oddiy siyosiy ibora emas, balki geografik, iqtisodiy va xavfsizlik nuqtayi nazaridan isbotlangan haqiqatdir.

Afgʻoniston va Markaziy Osiyoning umu­miy chegarasi 2000 kilometrdan ortiq. Bir daryo, bir bozor va bir xil xavf-xatarlar bi­lan bogʻlangan hayotiy makon bu. Transafgʻon temir yoʻli loyihasi ana shu umumiylikni rivojlantirishda muhim kalit vazifasi­ni oʻtaydi. Mazkur loyiha orqali Markaziy Osiyodan Janubiy Osiyo va Hind okeaniga chiquvchi eng qisqa, eng tejamkor va strategik jihatdan eng muhim transport yoʻlagi paydo boʻladi. Hisob-kitoblarga koʻra, bu orqali tranzit vaqti 10-15 kundan 3-5 kungacha kamaya­di, yuk tashish narxi 30-40 foiz arzonlashadi.

Bu orqali nafaqat milliardlab dollar­lik iqtisodiy foyda, balki Afgʻonistonning 40 million aholisi uchun real ish oʻrinlari, infratuzilma vujudga keladi. Qolaversa, soʻnggi yillarda Oʻzbekiston, Qozogʻiston va Tojikiston tomonidan afgʻon yoshlariga be­rilgan oʻquv grantlari soni 5000 dan oshdi.

Afgʻonistonni muammo emas, imkoniyat sifa­tida koʻrish — bugungi Markaziy Osiyoning eng katta strategik yutugʻi.

Prezidentimiz maqolasida butun min­taqaning yangi davri chuqur tahlili, maz­mun-mohiyati bilan eʼtiborga molik. “Biz devor emas, koʻprik qurmoqdamiz” degan od­diy, ammo chuqur falsafiy iboraning ilmiy asoslangan shakli.

Yangi Markaziy Osiyo — umumiy uyimiz, umumiy orzumiz va gʻururimiz. Bu uyda har bir xalq oʻz oʻrnini topadi, har bir yosh oʻz ke­lajagini koʻradi.

Bahodirjon ShERMUHAMMADOV,

Fargʻona davlat universiteti rektori