Markaziy Osiyo va Rossiyadagi issiqxona biznesi “ToBRFV” tobamovirlari O'zbekistonning Farg'ona viloyatidan kelgan issiqxona pomidorlari va qalampirlari partiyasida topilganidan keyin uning tarqalish ehtimoli xavfidan xavotirda. Bu juda xavfli va nisbatan yangi virus, ammo selektsionerlar bu muammoning echimini tezda qidirmoqdalar.
Xususan, “Syngenta” selektsionerlari 2021 yil boshlarida paydo bo'ladigan pomidorning jigarrang rugoza mevali virusiga (ToBRFV) chidamli birinchi tijorat navlari chiqarilishini e'lon qildi. YAngi nav ushbu virus ta'sirlangan hududlarda chiqariladi.
ToBRFV — bu yaqinda kashf etilgan Tobamovirus, tamaki mozaikasi virusi(TMV) va pomidor mozaikasi virusi(ToMV) bo'lib, u pomidor va qalampirni zararlaydigan juda barqaror va yuqumli virus hisoblanadi. Tobamoviruslar mexanik ravishda (kontaktli yo'l bilan) o'simlikning o'zi, shuningdek, odamlar va texnologiyalar orqali yuqadi. Pomidorlarda “ToBRFV” qo'zg'atadigan alomatlar boshqa tobamoviruslarning sezgir o'simliklarda paydo bo'lishiga o'xshaydi: barglardagi mozaik naqsh, barglarning torayishi, dastani yoki petiole ustida nekroz yoki mevalardagi sariq dog'lar. Bu pomidor va qalampirning sifati va hosildorligiga sezilarli ta'sir qiladi.
“EastFruit” tahlilchilarining fikriga ko'ra, 2019-yilda O'zbekiston 100 million tonna issiqxona pomidori va 10 ming tonna issiqxona qalampirini 75 million dollardan ko'proq miqdorida eksport qildi. O'zbekiston issiqxona sabzavotlarini mintaqadagi eng yirik eksportchisi hisoblanadi va asosan Rossiya bozoriga mahsulot etkazib beradi. SHu bilan birga, so'nggi yillarda issiqxonaning yangi texnologiyalariga katta hajmdagi sarmoyalar evaziga O'zbekistonda issiqxona pomidorlari va qalampir eksporti yuqori sur'atlarda o'sib bormoqda.
