“Ушбу битимнинг мақсади Қирғизистон Республикасининг Норин дарёсида Қамбарота ГЭС-1 қурилиши лойиҳасини амалга ошириш ва ундан кейинги фойдаланиш доирасида томонлар ўртасидаги ҳамкорлик шартларини белгилашдан иборат”, дейилади Қозоғистон Республикаси Энергетика вазирлиги томонидан жамоатчилик муҳокамаси учун эълон қилинган ҳукуматлараро битим лойиҳасида.
Лойиҳа доирасида Қозоғистон, Қирғизистон ва Ўзбекистон ўртасидаги ҳамкорликнинг асосий тамойиллари Қамбарота ГЭС-1 да ишлаб чиқариладиган электр энергиясининг бутун ҳажмини томонлар белгилаган ташкилотлар томонидан кафолатланган харид қилиш; консенсус асосида қарорлар қабул қилиш ва томонлар келишилган сув чиқариш ҳажмларини таъминлашни ҳисобга олган ҳолда электр станциясининг иш режимини бошқариш.
Битимни мувофиқлаштириш ва амалга ошириш учун масъул бўлган ваколатли органлар ҳар бир республиканинг энергетика вазирликлари ҳисобланади. Ҳар бир давлат ҳукумати келишувни амалга оширишга ваколатли ташкилотни мустақил равишда белгилайди.
Лойиҳани амалга ошириш учун томонлар Қирғизистон ҳудудида ушбу республика қонунчилигига мувофиқ лойиҳада томонларнинг қуйидаги улушли иштироки ва компаниянинг устав капиталини ҳисобга олган ҳолда алоҳида акциядорлик жамиятини тузишади: Қирғизистон – 34 фоиз, Қозоғистон 33 фоиз ва Ўзбекистон 33 фоиз. Ташкил этилган жамият фаолиятини биргаликда бошқариш тамойиллари унинг таъсис ҳужжатларида томонлар орқали келишиб олинади. Ҳар бир томон компания асосчисини мустақил равишда белгилайди.
Лойиҳани молиялаштиришнинг асосий манбалари компания таъсисчиларининг ўз маблағлари, шунингдек, халқаро молия институтлари ва тижорат банкларидан жалб қилинган қарз ва грант маблағлари ҳисобланади. Томонлар шартнома матнига ўзгартириш ва қўшимчалар киритишлари мумкин.
Лойиҳани амалга ошириш муддати лойиҳанинг техник-иқтисодий асосларини янгилаш ва тасдиқлаш натижаларига кўра томонлар томонидан алоҳида битимларда ёки ушбу шартномага қўшимчада белгиланади ва келишилади.
Лойиҳани амалга ошириш муддати тугагач, Қамбарота ГЭС-1 акциялари ва активлари тўлиқ Қирғизистон мулкига ўтади. Лойиҳани амалга ошириш муддати ва у тугагандан сўнг ўзаро ҳамкорлик механизмлари лойиҳанинг техник-иқтисодий асосларини янгилаш ва тасдиқлаш натижаларига кўра томонлар томонидан алоҳида битимларда ёки ҳукуматлараро битимга қўшимча сифатида белгиланади ва келишилади.
Битим лойиҳаси муҳокамаси 26 апрелга қадар давом этади.
Қирғизистон Президенти Садир Жапаров март ойи бошида Халқаро тараққиёт ассоциацияси (Жаҳон банки гуруҳига кирувчи кредит ташкилоти) томонидан маблағ ажратиш учун зарур бўлган ички давлат тартиб-қоидаларини амалга оширишни назарда тутувчи қонунни имзолаган эди. Ҳужжат доирасида Қирғизистонга 3 миллион доллар миқдорида кредит ва 2 миллион доллар миқдорида грант ажратилади. Бу маблағлар ГЕС қурилиши лойиҳасининг техник-иқтисодий асосларини янгилаш, лойиҳанинг техник имкониятларини баҳолаш, унинг экологик ва ижтимоий барқарорлигини ошириш, молиявий ва тижорат базасини мустаҳкамлашга йўналтирилади.
Садир Жапаров 2022 йил 8 июн куни Қамбарота ГЭС-1 қурилишини бошлашга старт берган эди. ГЭС қурилиши 10 йил давом этади, шу жумладан, биринчи гидроагрегатни тўрт йилда фойдаланишга топшириш режалаштирилган. Қуввати 1860 МВт бўлган Қамбарота ГЭС-1 Норин дарёси бўйида – яна бир йирик ГЭС – Тўқтўғул (1200 МВт) нинг юқори оқимида қурилади. Лойиҳа баландлиги 256 метр бўлган тўғон ва 5,4 миллиард куб метрлик сув омборини қуришни назарда тутади. Станция йилига 5,6 миллиард кВт/соат электр энергия ишлаб чиқаради, деб хабар беради kz.kursiv.media.
