Қытай Халық Республикасының Төрағасы Си Цзиньпин төрағалық еткен іс-шарада Беларусь Республикасының Президенті Александр Лукашенко, Үндістан Республикасының Премьер-Министрі Нарендра Моди, Иран Ислам Республикасының Президенті Масъуд Пезешкиян, Қазақстан Республикасының Президенті Қасым-Жомарт Тоқаев, Қырғыз Республикасының Президенті Садыр Жапаров, Пәкістан Ислам Республикасының Премьер-Министрі Шахбаз Шариф, Ресей Федерациясының Президенті Владимир Путин, Тәжікстан Республикасының Президенті Эмомали Рахмон, сондай-ақ ШЫҰ Бас хатшысы Нұрлан Ермекбаев және Аймақтық терроризмге қарсы құрылымның Атқарушы комитеті директоры Уларбек Шаршеев қатысты.

Күн тәртібіне сәйкес, ШЫҰ аясындағы көпжақты ынтымақтастықты одан әрі дамыту және ұйым қызметін жетілдірудің келешегі талқыланды, өңірлік және халықаралық маңызы бар өзекті мәселелер бойынша ашық пікір алмасылды.

Қытай Төрағасы Си Цзиньпин Мемлекет басшысына сөз бере отырып, Өзбекстан халқын және Президент Шавкат Мирзиёевті Тәуелсіздік күнімен құттықтады, Өзбекстанның Президент басшылығымен жоғары қарқынмен дамып келе жатқанына және елдегі өмірдің жақсарғанына Қытай тарапы ерекше қуанатынын атап өтті.

Президентіміз кездесуге қатысушыларды құттықтап, Қытайдың ШЫҰ-ға төрағалығын жоғары бағалады және Екінші дүниежүзілік соғыстағы Ұлы Жеңістің 80 жылдығымен құттықтады, сондай-ақ ШЫҰ-ға мүше мемлекеттер делегациялары басшыларына Өзбекстан Республикасының Тәуелсіздік күніне байланысты жолдаған шынайы құттықтаулары мен ізгі тілектері үшін ризашылығын білдірді.

Мемлекет басшысы саммиттің жаһандық белгісіздік жағдайында өтіп жатқанын атап өтті.

Сенімнің жүйелі дағдарысы, қақтығыстардың кеңеюі, көпжақты институттардың әлсіреуі және әлемдік сауда жүйесінің ыдырауы халықаралық қауіпсіздік пен тұрақтылық архитектурасының негіздеріне нұқсан келтіруде.

– Мұндай жағдайда ШЫҰ мемлекеттерінің өзара түсіністігі мен ынтымақтастығы – бұл тек қана құнды байлық емес, сонымен қатар біздің ұлан-ғайыр өңірімізде бейбітшілікті сақтаудың кілті, – деді Өзбекстан басшысы.

ШЫҰ аясындағы көпжақты ынтымақтастықты одан әрі нығайту мақсатында Мемлекет басшысы мына мәселелерге назар аударды.

Ең алдымен, ұйымның тиімділігін арттыру, оның институттары мен шешімдерді жүзеге асыру тетіктерін нығайту қажеттігі атап өтілді. Самарқанд саммитінде басталған ұйымды трансформациялау жөніндегі үдерістер осы маңызды міндеттерді шешуге көмектесетініне беретініне сенім білдірілді.

Мемлекет басшысы ШЫҰ-ны жүйелі түрде кеңейту, оның диалог бойынша серіктестері құрамына жаңа мүшелерді, соның ішінде басқа өңір елдерін қосу қажеттігін, бұл ұйымды Ғаламдық Оңтүстік мемлекеттерімен ынтымақтастық платформасына айналдыруға қызмет ететінін баса айтты.

Қауіпсіздік саласындағы ынтымақтастық ШЫҰ-ның басым бағыттарының бірі.

– Бүгінгі таңда келісілген көзқарастарға және сенім мен қауіпсіздікті қамтамасыз етудің жаңа тетіктеріне сұраныс артып келеді, – деді Өзбекстан Президенті.

Осы тұрғыда, Мемлекет басшысы Ядролық қауіпсіздік жолында көпжақты әріптестікті нығайту жөніндегі ШЫҰ декларациясын қабылдауға шақырды. Бұл декларация бейбіт атомды дамыту мен төтенше жағдайларға ден қоюдың берік негізіне айналып, Біріккен Ұлттар Ұйымы қамқорлығындағы таратпау жөніндегі жаһандық режимге лайықты үлес болады.

Трансшекаралық қатерлерге қарсы тиімді күресу мақсатында Ішкі істер және қоғамдық қауіпсіздік министрлері кеңесінің жұмысын қайта жандандыру, Қылмыспен күрестегі ынтымақтастық туралы келісімді қайта қарау, Есірткіге тәуелділікке қарсы күрестің 2030 жылға дейінгі бағдарламасын әзірлеу ұсынылды.

Өзбекстан басшысы «ШЫҰ – Ауғанстан» диалог тобы қызметін қайта жандандыруды қолдады. Конструктивті диалогтарды дамыту және Ауғанстандағы әлеуметтік-экономикалық жобаларды қолдау жөніндегі ұсыныстар әзірлеу оның негізгі міндеттерінің бірі болуы мүмкін.

Әлем экономикасында байқалып отырған қазіргі үрдістерді ескере отырып, сауда-экономикалық ынтымақтастықты кеңейтуге басым назар аударылуда.

– Біз кең өңірімізде экономикалық әріптестіктің тұрақты үлгілерін қалыптастыруды жақтаймыз, – деді Мемлекет басшысы.

Сауданы жеңілдету рәсімдері туралы келісімге қол қою және аймақтық өнеркәсіп пен инфрақұрылымдық жобаларды қаржылай қолдаудың тиімді құралдарын жедел енгізудің маңыздылығы атап өтілді.

Сенімді өндіріс-логистика тізбектерін дамыту және өзара инвестицияларды қолдауды ынталандыру мақсатында ШЫҰ аясында Стратегиялық материалдар жөніндегі өңірлік орталық, Энергетикалық консорциум, стартаптар мен инновациялық жобаларды қолдау және ілгерілету үшін венчурлік компаниялар мен қорлар желісі, бизнес бойынша диалог орнату және инвестицияларды алға жылжытуға арналған Арнайы электрондық портал сияқты бірқатар жаңа көпжақты құрылымдар мен кооперацияны қолдау тетіктерін енгізу ұсынылды.

Мемлекет басшысы Солтүстік – Оңтүстік және Шығыс – Батыс бағыттары бойынша көлік-транзиттік әлеуетті толық пайдалану, Орталық Азия арқылы Парсы шығанағы мен Үнді мұхиты порттарына шығатын оңтүстік бағыттағы дәліздерді дамытуға айрықша көңіл бөлді.

«ШЫҰ бірыңғай көлік кеңістігін» қалыптастыру және оны «Бір белдеу, бір жол» стратегиялық бастамасымен байланыстыру бойынша күш-жігерді үйлестіру үшін зор мүмкіндіктер бар екені атап көрсетілді. Жаңа мультимодальды желілерді, цифрлық платформаларды және «жасыл» дәліздерді құруды көздейтін тұжырымдама әзірлеу ұсынылды.

ШЫҰ-ның «жасыл» трансформация саласындағы ынтымақтастығын кеңейту үшін климаттың өзгеруіне бейімделу, атмосфераға зиянды газдар шығарындыларын азайту, экологиялық қатерлерді болжау мақсатында жасанды интеллект технологияларын енгізу бойынша өңірлік платформа іске қосу қажеттігі айтылды.

– Мәдени байланыстарды одан әрі тереңдету және халық дипломатиясы институтын күшейту ШЫҰ аясындағы ұзақ мерзімді серіктестіктің маңызды факторы болып табылады, – деді Өзбекстан Президенті.

Халық шығармашылығының халықаралық фестивальдерін өткізу, «ШЫҰ университеті» серіктестік желісінің онлайн кампусын құру, инновациялық бағыттар бойынша жыл сайын студенттер мен жас мамандар арасында байқаулар мен олимпиадалар ұйымдастыру гуманитарлық алмасуларды дамытуға және халықтарымызды жақындатуға серпін беретіні айтылды.

«Туризм дәлізін» және ШЫҰ медициналық туризм альянсын іске қосу сияқты перспективалы жобаларды әзірлеу ұсынылды.

Сөзінің соңында Мемлекет басшысы Қырғыз Республикасы Президенті Садыр Жапаровты Шанхай ынтымақтастық ұйымына төрағалықты қабылдағанымен құттықтады.

Қытай Төрағасы Си Цзиньпин Мемлекет басшысына алға тартқан маңызды бастамалар үшін ризашылығын білдіріп, оларды бірлесе жүзеге асырудың маңызын атап өтті.

Жиын соңында құжаттарға қол қою рәсімі өтті. Атап айтқанда, Тяньцзинь декларациясы, ШЫҰ-ны 2035 жылға дейін дамыту стратегиясы және ынтымақтастықтың түрлі салаларында серіктестікті одан әрі нығайтуға бағытталған маңызды көпжақты құжаттар топтамасы қабылданды.