баннер
28 Fev 2025
00:09

    Мемлекет басшысы ауыл шаруашылығы жерлерін тиімді пайдалану бойынша жиын өткізді

    30 қаңтар күні Өзбекстан Президенті Шавкат Мирзиёев жеке қосалқы шаруашылықтар мен жалға берілген ауыл шаруашылығы жерлерінде табысты өнім өсірудің жаңа жүйесі бойынша кеңес өткізді.

    Жердің тиімді игерілуі мен құрылымдық өзгерістердің арқасында ауыл шаруашылығы алқаптарынан мол өнім алынуда. Сонымен қатар, басқа жерлерді де «экономикалық активке» айналдыру, халықты жұмыспен қамтып, табысын арттыру шаралары қолға алынуда.

    Мысалы, 5 миллионнан астам үй шаруашылығында 508 мың гектар жеке қосалқы шаруашылық жерлері, бұрын құрылған шаруа қожалықтарында 17 мың гектар және соңғы жылдары халыққа бөлінген 260 мың гектар жер бар. Бұл азық-түлік қауіпсіздігін қамтамасыз етудегі ең үлкен қор болып табылады.

    Соңғы 7 жылда жеке қосалқы шаруашылықтарды және шаруа қожалықтарын қолдау үшін жалпы 2,3 трлн сум көлемінде жеңілдетілген несие мен 265 млрд сум субсидия бөлінген. Халықтың дағдыларына сүйене отырып, 5 145 махалла көкөніс өсіру, лимон шаруашылығы және басқа да бағыттарға маманданды.

    Ең бастысы, халық жерді игеруді, заманауи агротехнологияларды қолдануды жақсы меңгерді. Бұрын жеке қосалқы шаруашылықта гектарынан орташа есеппен 18 тонна өнім алынған болса, қазір бұл көрсеткіш екі есеге артып, 38 тоннаға жетті.

    Махаллаларда қосымша 470 мың тонна жеміс-көкөністі сақтау, сұрыптау және қайта өңдеу қуаттары құрылды. Бұл бағытта жақсы тәжірибе жинаған аудандар да көп. «Асака», «Жондор», «Шахрисабз», «Уйчи», «Қизилтепа», «Янгиюл», «Тойлоқ», «Ангор», «Қува», «Алтиариқ» сияқты ондаған аудандарда халық жерден жылына 2-3 рет өнім алып, бір сотықтан орташа есеппен 15-20 миллион сум табыс табуда.

    Мұндай жобаларды басқа өңірлерде де дамыту үшін халықтың, қайта өңдеушілер мен экспорттаушылардың ұсыныстары зерттелді.

    Мысалы, самарқандтық бағбандар жүзім көшеттерін шпалерлік жүйеге ауыстыру үшін субсидия бөлуді сұраған. Бұл әдіс арқылы өнімділік екі есе артады. Бұл бастама қолдау тауып, әрбір шпалерге 15 мың сумға дейін субсидия бөлінетін болды. Сондай-ақ, мейізді аспалы әдіспен кептіруге арналған құрылғылар үшін отбасылық кәсіпкерлік бағдарламасы аясында жеңілдетілген несие беру қарастырылды.

    Сұрхандария облысы Денов ауданының «Тасмасой» махалласында 875 үй шаруашылығында цитрустық жемістер мен лимон өсіріліп, әрқайсысы жылына 200 миллион сумға дейін табыс тауып отыр. «Сариосиё » және «Алтинсой» аудандарында мыңнан астам үй шаруашылығы «траншеялық» және «термос» әдісімен лимон өсіру бастамасын көтерген.

    «Янгиул» ауданының диқандары да жергілікті көкөніс тұқымдарының жоғалып бара жатқаны мен сапалы сорттардың жетіспейтінін айтқан. Бұл мәселелерді шешу және халық бастамаларын жүзеге асыру бойынша тиісті тапсырмалар берілді.

    Мемлекет басшысы жеке қосалқы шаруашылықтар мен шаруа қожалықтарында жоғары табысты және экспортқа бейімделген дақылдарды өсіру, оларды есепке алу және қаржыландыру бойынша жаңа бастамаларды жариялады.

    Жеке қосалқы шаруашылықтар мен шаруа қожалықтарын дамыту жөнінде арнайы кеңес құрылатын болды. Бұл кеңес халықты оқыту, тұқым мен көшеттер жеткізу, өнім өсіру, қайта өңдеу және экспорттау тізбегін жүйелі түрде жүргізетін болады.

    Аталған кеңесті басқаратын «Узагростар» холдингтік компаниясы құрылмақ. Оған 9 мемлекеттік банк қарасты болады және холдинг аясында жеміс-көкөніс шаруашылығына маманданған 15 компания ашылады. Бұл компаниялар ауыл шаруашылығы өнімдерін өсіру бойынша өз бренді бар 15 жетекші ауданды жаңа деңгейге көтеріп, олардың тәжірибесін тағы 72 ауданға тарататын болады.

    Әр компанияға бюджеттен 20 миллиард сум бөлінеді. Сонымен қатар, банктер өз жауапкершілігіндегі мамандандырылған компанияларға 10 миллион доллардан қаржы бағыттайды. Жеке қосалқы шаруашылық кеңесінде арнайы қор құрылып, бастапқы кезеңде 260 миллиард сум қаржы және 1,2 триллион сумдық несие портфелі қарастырылады.

    Есесіне банк басшылары өздеріне бекітілген аудандардағы мамандандырылған махаллалар тұрғындарын өз клиенттеріне айналдырып, оларға қаржылық қолдау көрсететін болады. Сонымен қатар, жерлерде өнімділікті арттыру үшін шетелден жаңа технологиялар мен сарапшылар тартылатын болады. Жеке қосалқы шаруашылықтарға жоғары өнімді тұқымдар мен көшеттер жеткізу, сапалы тыңайтқыштар мен агротехникалық қызмет көрсету, өнімді қайта өңдеу, сақтау және экспорттауға қолдау көрсететін жүйе құрылмақ.

    Ұрықшылық институттарымен серіктестік дамытылады. Таңдалған аудандарда «жасыл» жылыжайлар құрылып, үлгі ретінде көрсетіледі.

    Жалпы, халықтың шаруашылықтарында азық-түлік өндіруді қаржыландыру үшін шамамен 5 триллион сум бағытталатын болады.

    Диқандар мен шаруашылық иелерін қолдау бойынша қосымша мүмкіндіктер жасалады.

    Олар арасында, махалла мен жеке шаруашылықтарда мұздатқыштар, қаптау, кептіру, қайта өңдеу қоймалары мен жылыжайлар салынатын болады, және халыққа 5 жыл ішінде бөліп төлеу шартымен дайын күйде беріледі. Шаруа қызметтерін енгізген кәсіпкерлерге 7 жыл мерзімге 17,5 пайыздық арзан несие бөлінеді. Халық пен диқандардың ең үздік жобалары үшін жыл сайын 20 миллиард сумдық гранттар жарияланады. Бұл жерде 500 махалладағы ең жақсы жобаға 40 миллион сумнан грант бөлінеді.

    Сондай-ақ, ауылдарда экспорттық өнімдер өндіруді іске асырған шеберлерге 100 миллион сумға дейін, қысқа мерзімді оқу курстарын ұйымдастырғандарға 5,5 миллион сум субсидия беріледі. Су тапшылығы бар аймақтарда жауын-шашын суын жинау және сақтау жүйелерін құруға жұмсалған қаражаттың жартысы өтеледі.

    Тағы бір жаңалық – Ауыл шаруашылығы қорынан көкөніс және жеміс өндіру мен қайта өңдеу жобаларына несие беру кезінде кепілдік талап етілмейді. Мұнда сақтандыру полисі өзі жеткілікті болады. Диқандарға артық құжаттарсыз арзан несие беріледі.

    Шаруа және ауыл шаруашылығы жерлері мен онда өндірілген өнімдерді есепке алу бойынша да жаңа жүйе енгізіледі. Бұл үшін жыл соңына дейін шаруашылықтар мен егістік жерлер жеке санатталады. Онда не егілгені «онлайн махалла» платформасына енгізіледі.

    Жерден тиімді пайдаланып, бір сотықтан 5 миллион сумнан жоғары ресми табыс алатын диқандарға жер салығының 90 пайызы «кэшбек» ретінде қайтарылып беріледі. Ал, жеріне егін екпегендерден жер салығы арттырылған мөлшерде алынады.

    Қазіргі уақытта бұл салада «цифрлық нарық» жоқ болғандықтан, диқандар көкөніс пен жеміс өнімдеріне сатып алушы, қайта өңдеуші, ал экспортшылар өнім іздеп жүр. Сондықтан оларды өзара байланыстыратын «маркет плейс» іске қосылады.


    Соңғы үш жылда 260 мың гектар жер халыққа бөлінген еді. Енді бұл жетілдіріліп, Қарақалпақстан Республикасы, Әндіжан, Жызақ және Ташкент облыстарында бос тұрған 3 мың 300 гектар жер тәжірибе ретінде жаңа тәртіппен жалға беріледі. Бұл жерде, контурлар 3 гектардан 50 гектарға дейін біртұтас түрде саудаға қойылып, 49 жылға жалға беріледі.

    Ең маңыздысы, бұл жерлердің топырақ құрамы мен сапасы талданып, кепілдендірілген су лимиті ең төменгі және ең жоғарғы шекаралары көрсетілген түрде аукционға қойылады. Мұнда тек сол аймақтың емес, басқа облыс кәсіпкерлері де қатысып, жер ала алады. Аукцион бастау бағасын төмендету және бір жолы төлеу шартымен өтеді. Ол жерлердің бір бөлігіне сақтау және қаптау қуаттарын салуға да рұқсат беріледі.

    Келесі жылдан бастап ауыл шаруашылығы жерлері үшін салық есептеу тәртібі де өзгереді. Жалға берілген жердің балл-бонитеті өскен жағдайда, төленетін салық өзгермейді, ал төмендесе, салық ставкасы 3 есе артады.

    Республикада ең көп тұтынылатын өнімдердің бірі картоп. Ол 290 мың гектарға егілсе де, қажеттіліктің бір бөлігі импорттан жабылып жатыр. Өйткені, сорттары мен өнімділігі жақсы емес.

    Сондықтан, Картоп шаруашылығы ғылыми-зерттеу институтына климатқа бейім, өнімді сорттарды жасау, «ин-витро» әдісімен жылына 3 миллион түйнек өсіру және тарату тапсырмасы қойылды.

    Биыл картоп шаруашылығын дамыту үшін Ауыл шаруашылығы қорынан 400 миллиард сум бөлінеді. Шеттен әкелінетін тұқымдық картоп үш жылға дейін кеден бажынан босатылады. 2027 жылдан бастап картопқа қажеттілік толық ішкі мүмкіндіктер есебінен жабылуы жоспарланған.

    Сонымен қатар, өнім өндіру мен қайта өңдеу үшін техника жеткізу, диқандарға ыңғайлы лизинг өнімдерін ұсыну бойынша тапсырмалар берілді.

    Жиында Мемлекет басшысы аймақтардағы шебер диқандар мен шаруашылық иелерімен диалог жасады. Олардың бірі – ауласындағы жылыжайда жылына 4 рет өнім алып, жоғары табыс тауып жүрген Қарақалпақстандық Генжимурат Турдимуратов «Достық» орденіне лайық деп табылды.

    Мемлекеттік қызметкерлер мен банк басшылары осы жаңа бастамаларды енгізу, 1 миллион 500 мың адамды жұмыспен қамту мәселелері бойынша ақпарат берді.


    No date selected
    February 2025
    1
    2
    3
    4
    5
    6
    7
    8
    9
    10
    11
    12
    13
    14
    15
    16
    17
    18
    19
    20
    21
    22
    23
    24
    25
    26
    27
    28
    Use cursor keys to navigate calendar dates
    Мы в Телеграм
    Text to speech