Қадимги Юнонда атиргул гўзаллик тимсоли Афродитага бағишланган, унинг эҳроми атрофларини атиргуллардан ташкил топган гўзал боғлар ўраб турган.
Римликларда атиргул жасорат тимсоли ҳисобланган. Атиргулдан тайёрланган гулчамбарлар ғолибларнинг бошларига кийдирилган, – деб сўз бошлади суҳбатдошимиз Элёржон Жалолов.
Мана шундай тарихга эга бўлган, ифори ва гўзаллиги билан барчани мафтун этувчи атиргуллар Элёржон Жалолов томонидан ташкил этилган Қува туманидаги 281 гектар ер майдонига эга бешта «Гуллар олами», «Ашуров Мўминжон», «Гулжаҳон водий кўчатлари», «Водий турфа гуллари» МЧЖ ва «Гуллар водийси» оилавий корхонасини ўзида бирлаштирган гулчилик кластерида парваришланяпти.
– Ҳозирда 168 гектар ерга атиргул уруғи, 81 гектарга атиргул ниҳоли, 32 гектарга атиргул кўчати экилди. Бу майдонлар биз юқорида санаган бешта атиргулчилик кооперацияларига бириктирилди, – дейди Элёржон Жалолов.

Унинг айтишича, атиргулчилик сердаромад соҳа ҳисобланади. Масалан, бир гектар майдонда 50 центнер ҳосилдорлик билан 5 тонна пахта хом ашёси етиштирилса, тахминан 35-40 миллион сўм даромад олинади. Бир гектар ер майдонида 150-160 минг дона атиргул кўчатлари етиштирилганда эса 750-800 миллион сўм даромад олиш мумкин.
Тадбиркор атиргул кўчатини кўпайтириб, уни сотиш билан 1996 йилдан шуғуллана бошлаган. 1997 йилда эса илк марта атиргул кўчатларини экспорт қилган. 2021 йилда 2 миллион долларлик экспортни амалга оширган бўлса, 2022 йилда бу кўрсатгични 3,5-4 миллион долларга етказиш ниятида. Гулга бўлган талаб шу тариқа ошиб бораверса, 2023 йилга келиб 8 миллион долларлик атиргул кўчатлари сотиш мумкин, деб ҳисоблайди кўчатчилар.
– Бу жуда катта ҳажмдаги иш ва катта сумма. Бундай даромадни олиш учун ўзига яраша харажат ҳам талаб этилади. Ҳақиқатдан ҳам атиргулчиликдан шундай даромад қилиш мумкинми? – деб сўраймиз Элёржондан.
– Албатта, Ўзбекистонда гулчилик, аниқроғи гул кўчати билан шуғулланиш нисбатан янги соҳа ҳисобланади. Аҳоли яқин-яқингача ҳам сердаромад соҳа пахта ва ғалла деб ўйлаган. Ваҳоланки, дунёнинг энг ривожланган давлатларининг иқтисодий ривожланишида гулчилик катта ўрин тутади, – дейди Элёржон.
Кўпчилик тушунмайдиган ёки адаштириб юборадиган яна бир жиҳат бор экан. Яъни гулчилик билан шуғулланиш бу алоҳида соҳа. Сиз гулдаста сотиб олсангиз буни етиштирувчиларга ҳам кўчатларни етиштириб берувчилар бўлар экан. Масалан Элёржон Жалолов айнан атиргулчиликнинг кўчатчилик йўналишида фаолият кўрсатади. У атиргул уруғларини экади, униб чиққан ниҳолларни турли навларга пайвандлайди ва турли янги навлар яратади. Унинг асосий харидорлари Россия, Польша, Қозоғистон, Туркманистон, Германия ҳисобланади.
– Масалан, биздан атиргул кўчатини сотиб олган харидорлар, уни яна иссиқхонага экади ва ўша ерда сизу биз сотиб оладиган атиргулларни етиштиради. Ана шу экспортёрларимиз бозорларга гулдаста чиқариш билан шуғулланади. Бизнинг туманда эса маҳаллий гул бозорига гулдаста учун атиргул етиштирувчи гулчилар саноқли ҳисобланади. Чунки биз етиштираётган мини атиргуллар, бир тупида етти хил рангда очилувчи атиргул кўчатларига четда талаб юқори. Шунинг учун бизнинг кўчатларимиз фақат экспортга тайёрланади, – дея тушунтиради Элёржон.
Суҳбатдошимиз олий маълумотли мутахассис. У Тошкент аграр университетининг доривор ўсимликларни етиштириш ва қайта тайёрлаш технологияси йўналишида таҳсил олган. Шунингдек, ўзи ҳам уста миришкор гулчилар оиласида ўсиб-улғайган.

– Мен гулларни, манзарали ўсимликларни бир сўз билан айтганда гўзалликни яхши кўраман. Ҳар бир ҳовлида, кўчаларимизда, шаҳарларимизда гуллар гўзаллик тимсоли бўлиб, атрофни кўркам қилиб туришини жуда жуда истайман. Айниқса, Голландия, Италия, Туркия давлатларига борганимда кўчаларда, хиёбонларда очилиб турган гулларни кўрганимда, қанийди бизнинг Фарғона шаҳрида ҳам шундай гўзалликлар ярата олсак деб кўп ўйлардим. Қайси давлатга борсам ҳам албатта ўша ердаги ноёб гулларнинг уруғларидан, кўчатларидан олиб келаман. Баъзан ноқулай бўлса ҳам айтаман, кўчаларида очилиб турган гулларнинг уруғларидан олиб чўнтагимга солиб оламан. Бир дона ноёб гул уруғини олиб келсам ҳам, ана ўшани кейинчалик кўпайтириб, турли навлар билан чатиштириб, ўзига хос бирор нав яратаман, – дейди Элёржон.
У раҳбарлик қилаётган «Гуллар олами» МЧЖ ҳудудидаги 12 гектар ер майдонига бу йил фақат 400 хилдан ортиқ мини атиргуллар экилди. Бу кўчатларнинг ҳам харидори тайёр.
У ана шу 12 гектарлик майдоннинг бурчагига катта йўл ёқасига чиройли шийпон қуриб қўйган. Ва шийпон атрофини ҳам турфа гуллар билан безатган. Бунинг сабабини сўраганимизда у «Ҳар бир киши гўзалликдан завқ олиши керак. Кейинчалик бу ерда туризмни ҳам ривожлантириш ниятидамиз. Келган сайёҳлар бепоён далада ўсаётган турфа атиргулларни кўриб, уларнинг чиройидан завқланиб, мана шу шийпончада ҳордиқ чиқариб, бир пиёла чой ичиб кетишини хоҳлайман», — деган жавобни берди. Шийпончада келган меҳмонларга сув, шарбатлар, иссиқ кўк ва қора чой ҳам таклиф қилинар экан.

Гул бу гўзаллик. Атиргулни севмайдиган, унинг чиройию ифоридан кўнгли сурурга тўлмайдиган одам бўлмаса керак.
Яқин йилларда қуваликлар учун атиргул нафақат кўз қувонтирадиган, балки хонадонга барака ва фаровонлик олиб кирадиган ўсимлик бўлиб қолди.
Шарифа Мадраҳимова,
журналист.