Албатта, ҳар замоннинг ўз тош-тарозиси бор. XXI аср инсоният тарихида иқтисодий тараққиёт, илм-фан ва технологияда эришилган улкан ютуқлари билангина эмас, турли иқтисодий инқирозлар, ижтимоий-сиёсий буҳронлари билан ҳам ёдда қолади. Шу билан бирга, айни пайтда айрим давлатларнинг ўзаро низолашуви, уруш ва вайронагарчиликлар, сиёсий таранглашув, ижтимоий тенгсизлик авж олгани, одамлар xoтиржамлигидан турли гуруҳлар манфаатлари устун қўйилаётгани, улкан шаҳарларда яхши амаллардан кўра фаҳш ишлар кўпайиши эзгулик устига қурилган тамаддуннинг емирилишига хизмат қилмоқда.
Дунёдаги мана шундай мураккаб вазиятда юртимизда улкан ислоҳотлар, қадим замонларда бўлгани каби такрорланмас бунёдкорликлар амалга оширилаётгани кишини икки карра мамнун этади. Албатта, бу ишлар ўз натижасини беряпти. Юртдошларимизнинг фаровонлигига хизмат қиляпти. Мисол учун, уйсизлар ватан ичра кичик ватанли бўлаётгани, олий таълим даргоҳлари кўпайиши, университет эшигидан қайтавериб сочи оқарганлар энди чекловсиз таҳсил олаётгани, кўча чангитиб, тўп тепиб юрган ўсмирларнинг замонавий спорт залда шуғулланиб, жаҳон чемпиони бўлаётгани шундай саъй-ҳаракатларнинг амалий натижасидир.
Ўтган йили пойтахтимизда бошланган улкан бунёдкорлик лойиҳаси — Чирчиқ ва Қорасув дарёлари оралиғида, 20 минг гектар майдонда қурилаётган Янги Тошкент шаҳарсозлик маданиятининг йирик намунаси бўлиши кутилмоқда. Бу бежиз эмас. Давлатимиз раҳбари “Бугун пойдевори қўйилаётган масканлар кўп йиллар халқимиз маънавиятини бойитиш, ёшларимизни ҳар томонлама етук ва баркамол инсонлар этиб тарбиялашга хизмат қилади. Янги Тошкент шаҳрининг нафақат юртимиз, балки минтақамизда ҳам чинакам илм-маърифат ва маданият марказига айланишига катта ҳисса қўшади, деб ишонаман”, деб таъкидлар экан, бу лойиҳа келажак авлодга катта мерос, илм-маърифат майдони сифатида қолишини назарда тутган эди.
Бунга асос ҳам бор. Лойиҳа доирасида тўрт қаватли, ўз бағрига бир вақтнинг ўзида 1500 га яқин китобхонни сиғдириши мўлжалланаётган Ўзбекистон Миллий кутубхонаси барпо этилмоқда.
Энг муҳими, бу шаҳар экологик тоза, миллий ва дунёвий меъморчилик намуналарини ўзида мужассам этиши билан ҳам аҳамиятли. Мазкур қурилишнинг яна бир жиҳати борки, уни айтмасдан жим туриб бўлмайди. Бу ерда кўплаб юртдошларимиз қатори йиллар давомида ўзга юртда, оиласидан олисда юрган ватандошларимиз ишлаётгани кўнгилни равшан қилади.
* * *
Эрта билан ишхонадан берилган топшириқ сабаб машинада “Қайдасан, Янги Тошкент?” дея йўлга тушдим. Мақсад бу ерда ишлаётганларнинг кайфияти, уларга яратилган шарт-шароитлар билан танишиш эди.
Халқимизда “Йўлга чиққан — йўлдан топар” деган мақол бор. Йўл-йўлакай ҳайдовчи савол билан юзланди:
— У ерда бирон танишингиз ишлайдими?
Кутилмаганда берилган бу саволга қисқа қилиб:
— Йўқ, — жавоб бердим.
— Мен ҳам ўша томон кетяпман. Ҳамроҳ бўлганингиз соз иш бўлди.
— Нима, бирон юмушингиз борми?
— Йўқ. Ўғлимни кўргани боряпман. У қурувчи. Яқинда ўша жойга ишга кирди...
Бир муддат сукутдан сўнг у тугалланмаган гурунгни давом эттирди:
— Худо бизга бир ўғил берди. Уч йилдан ортиқ муддат хорижда ишлади. Унга “Ўз уйинг — ўлан тўшагинг, шу ерда ишлайвер”, деб қайта-қайта айтишимга қарамай, одамларнинг гап-сўзига қизиқиб, чет элга кетиб қолди. Топган пулига янги уй кўтарди, уйланди. Яқинда ишхонасидан таътил олиб келганди. Роса соғинган эканман ўзиям. Боламнинг яна бегона юртга кетишини истамадим. Янги Тошкентда ишлаш бўйича эълонни кўриб қолгандим. Одам одамга ғанимат, бугун бормиз — эртага йўқ, дея ишга кириш учун суҳбатга боришга кўндирдим. Насибаси қўшилган экан, ишли бўлди. Кунора бўлмаса ҳам ҳафтада бир марта бизни, фарзандини кўриб кетади. Инсон учун энг катта бойлик — тўрт кўз тугаллик, хотиржамлик…
Ҳайдовчининг гурунги билан олис йўлимиз бир қадам бўлди. Шеригим машинадан тушиб қурилиш майдонига кирмай, ўғлини кутиш жойида қолди. Атрофда усталарнинг бақир-чақири, юк машиналари кўтараётган чанг, қурилиш жараёнига ҳайбат бағишлаб турган, оғир юкларни кўтариб, бир жойдан иккинчи жойга олиб ўтаётган кранлар ишнинг шиддатини намоён этади.
Қурилиш жараёнини кузата туриб, қурувчилардан бирини суҳбатга тортаман:
— Бу ерга ишга келишимдан олдин анча йил Россияда ишладим. Сўнг Янги Тошкентга ишга қабул қилишаётганини ижтимоий тармоқларда ўқиб қолдим. Эълондаги рақамларга қўнғироқ қилиб, суҳбатдан ўтгани келдим, — дейди қурувчи Сирожиддин Сайфиддинов. — Менимча, ҳар бир инсон юртида, оиласи даврасида ишлашни хоҳлайди. Бу ерда шартнома асосида ишлаяпмиз. Чет элдагидан кам бўлмаган иш ҳақи бериляпти. Яшаш, ишлашимиз учун барча шароит бор.
Мутасаддиларнинг айтишича, ҳозир Янги Тошкент қурилишига 1500 га яқин ишчи қабул қилинган. 11 мингга яқин ишчи кучи захираси ҳозирланган. Лойиҳанинг кейинги босқичлари ишга тушиши билан яна ишчилар қабул қилинади.
Қурилиш жараёнини кузатар эканман, бу ерга иш сўраб мурожаат қилаётганлар ҳали ҳам кўплиги гувоҳи бўлдим. Албатта, беш қўл баробар эмас, иш сўраб келаётганлар орасида тажрибаси йўқлар ҳам топилади. Мутасаддилар қурилиш кўлами кенглиги сабабли бунинг ҳам ечимини топибди. Энди Қибрай касбий кўникмалар маркази негизида Қурилиш ва ускунасозлик касб танлови маркази ташкил этилади.
— Бу марказда юртдошларимиз қурилишнинг турли соҳалари ва ускунасозлик бўйича ўқитилади, — дейди Камбағалликни қисқартириш ва бандлик вазирлиги ахборот хизмати раҳбари Гулноза Алимова. — Марказ ёз фасли охирида ишга туширилади. Бир йилда 1,5-2 минг кишини ўқитиш кўзда тутилган. Бу жараёнга хорижий қурилиш компанияларининг иш берувчилари, қурилиш бўйича мутахассислари таклиф қилинади. Улар қурилиш соҳасидаги замонавий билим ва кўникмаларни ўргатади. Энг муҳими, бу марказда ўқиётганлар Янги Тошкент лойиҳасида амалиёт ўтаб, билимини амалиётда мустаҳкамлайди. Ўқишни тугатганидан сўнг лойиҳанинг кейинги босқичларида ишга йўналтирилади.
Бу ердаги имконият, шарт-шароит билан танишар эканман, дўстим Обид хаёлимга келди. У бир вақтлар учувчи бўлишни орзу қиларди, аммо...
“Қуш уясида кўрганини қилади” деган иборани кўп эшитганмиз. Келинг, буни миграция масаласига боғласак. Бир вақтлар хорижга чиқиб ишлаш аксарият одамлар учун иқтисодий муаммоларнинг ягона чораси эди. Мактаб ўқувчиларидан орзуси ҳақида сўралса, аксарияти четга чиқиб ишламоқчи эканини айтарди. Боиси отаси, акаси, бошқа танишлари ўзга юртларда меҳнат қилади.
Кўпга келган тўй қишлоқдошларимни ҳам четлаб ўтмади. Деҳқончилик ва чорвачиликка қаноат қилмай, аниқроғи, ёз бўйи қилинган меҳнатни арзимас нархга пуллаган, рўзғордан орттириб бирор иш қила олмаган ҳамқишлоқлар хорижга иш излаб кетди. Синфдошим Обиднинг отаси ҳам кўп қатори шу йўлни танлади.
Ўқитувчиларимиз Обиднинг яхши мутахассис бўлиб етишишига ишонарди. Чунки у математикадан кўплаб мусобақалар ғолиби эди. Ўзи эса бир кун келиб учувчи бўлишини айтарди. Синфдошларимиз ҳам унга “Учувчи” деб ном қўйиб олганди.
Отаси хорижга кетганидан сўнг Обид дарсларда кам қатнашадиган бўлди. Асосан қишлоқдаги шериклари билан кимнингдир ўчоқ-айвонини қуриб берса, яна кимнингдир томорқа юмушлари билан андармон бўларди. Шу тариқа уч фарзанднинг масъулиятини елкасига олган онасига кўмаклашарди. Бора-бора Обид мактабга келмай қўйди.
Орадан бир неча йил ўтиб, отаси чет элдан қайтди. Кўп пул эмас, ўзи билан оғир дардни олиб келди. Шусиз ҳам оғир аҳволдаги оиланинг бошига янги бир синов тушди. Отаси қайтганидан сўнг Обид бир йилча қўшни туманларда, шаҳарларда қурилиш соҳасида ишлади. Тирикчиликнинг у кирмаган кўчаси қолмади. Топган пулининг бир қисми отасини даволатиш учун, яна бир қисми бошқа камчиликлар учун сарфланарди. Бу орада унинг ҳам ишлаш учун хорижга кетгани ҳақида эшитдим. Отаси эса оёққа туриб, қишлоқдаги фермерга ёрдамчи бўлиб ишга жойлашибди.
Орадан ўн йилча вақт ўтган бўлса-да, у ҳамон чет элда. Қишлоқдаги икки фарзанди, аёли ва ота-онаси ҳолидан бир йилда бир хабар олади. Уй-жойи яхши, болалари тумандаги хусусий боғчада тарбияланади. Фақат улар ота меҳрини кўрмай ўсяпти.
Қуёш уфқ томон ботиб бораркан, сафарим қариди. Хориждан келиб тер тўкаётган юртдошларимизнинг болалари кун келиб, ортимизда бунёд этилаётган мактабларда, университетларда ўқиса, ажабмаски, оталари босиб ўтган муҳожирлик йўли уларнинг ҳаётида такрорланмайди, бу ўғил-қизлар юрт ривожи учун жавлон урадиган, замонавий дунёнинг янги касбларини мукаммал биладиган инсонлар бўлиб камолга етади, деган орзулар ғужғон эди хаёлимда.
Шу ўй билан машинада қайтарканман, Обиддан хабар келди: “Эртага уйга қайтаман”. Уни ўқиб, эҳтимол, дўстим ҳам Янги Тошкент қурилиши маъмурияти билан телефон орқали гаплашган, шу ерда ишлаб, ватанда томир ёзар, деган фикр хаёлимга келади. Кўнглим бирдан равшан тортади.
Сардор ТОЛЛИБОЕВ,
“Янги Ўзбекистон” мухбири
