Соңғы сегіз жылда электр энергиясын өндіру 38 пайызға артып, 81,5 миллиард киловатт-сағатқа жетті. Жеке секторға кең жол ашылғандықтан, 11,2 гигаватттық қосымша қуат көзі пайда болды. Осылайша, жеке сектордың өндірістегі үлесі 24 пайызға, ал «жасыл» энергия үлесі 16 пайызға жетті.
Бұл кезеңде халық табысы 1,6 есеге өскенін ескере отырып, жаңа тұрмыстық техникаларды пайдалану нәтижесінде үй шаруашылықтарында электр тұтыну 21 миллиард киловатт-сағаттан асып, 2016 жылғы көрсеткіштен екі есе көбейген.
2030 жылға қарай республика халқы 41 миллионға жететіні, ал экономика 1,5 есе өсетіні жайлы болжам бар. Осыған сәйкес, өнеркәсіпте 45 миллиард долларлық қосылған құн жасау, қызмет көрсету көлемін үш есеге арттыру және ірі Деректер орталықтарын іске қосу жоспарланып отыр.
Осының бәрі үшін тұрақты электрмен қамтамасыз ету өте маңызды. Есептеулерге сәйкес, 2030 жылы 117 миллиард киловатт-сағат, 2035 жылы 135 миллиард киловатт-сағат электр энергиясы қажет болады. Бұл қазіргі деңгейден 1,7 есе көп.
Жиын барысында энергетика министрі осы мақсатқа арналған ұзақ мерзімді бағдарлама жобасын ұсынды.
Атап өтілгендей, жаңа электр станциялары мен энергия сақтау қуаттары салынады. Оларды жүйеге қосу үшін 7 мың километрлік магистральды желі салынбақ, әрі цифрлық басқару енгізіледі. Бұл арқылы аймақтардағы энергия балансы қамтамасыз етіледі. Егер бір аймақта электр қуаты жетіспесе, басқа аймақтардан қосымша қуат қосылады. Бұл жұмыстар үшін келесі бес жылда «Өзбекстан ұлттық электр желілері» компаниясына 4 миллиард доллар инвестиция құю талап етіледі.
Тағы бір маңызды мәселе — электр энергиясының құнын төмендету. Бұл үшін баламалы көздерді көбейту керек. Шетелдік сарапшылар да Өзбекстан жағдайында «жасыл» энергияның әлеуеті мол екенін айтып отыр.
Осыған байланысты, 2030 жылға қарай жалпы генерацияда «жасыл» энергияның үлесін 50 пайызға арттыру көзделген. Оның ішінде 3 мың микроГЭС арқылы 164 мегаватт, күн мен жел қондырғылары арқылы 750 мегаватт қуат қосу жоспарланған.
Күні кеше, Мемлекет басшысы ресурсты үнемдеу негізіндегі экономика моделіне көшу уақыты келгенін атап өтті.
Атап айтқанда, өнеркәсіпте энергия тиімділігі арқылы қосымша 27 пайыз ЖІӨ құру мүмкіндігі бар. Қазір химия мен металлургия салаларында кейбір жергілікті кәсіпорындарда энергия тұтыну әлемдік орташа көрсеткіштен екі есе жоғары, ал цемент өндірісінде 1,2 есе көп.
Сондықтан әрбір секторда энергияны 10-15 пайызға үнемдеу, 2030 жылы электр энергиясының жоғалтуын қазіргі 14 пайыздан 8-9 пайызға дейін азайту міндеті қойылды.
Шетелдік инвесторлармен 26 миллиард долларлық 24 гигаватттық жобалар басталды. Бұл жобаларда көп мөлшерде құрал-жабдық пен құрылыс материалдары пайдаланылатын болады. Бұл ел кәсіпорындары үшін үлкен мүмкіндік, сондықтан жобаларда жергілікті өндірісті дамыту және кооперацияны арттыру маңызды болып табылады.
Тұтынушыларға тұрақты және үздіксіз электр жеткізу, сондай-ақ сала кадрларын даярлау бойынша міндеттер қойылды.
Мемлекет басшылары осы мәселелерді ескере отырып, электр энергетикасы саласын 2035 жылға дейін дамыту бағдарламасын әзірлеуді тапсырды.
