Әлемде болып жатқан оқиғалардың салдарынан Өзбекстан экономикасына қажетті шикізат пен өнімдердің бағасы, оларды жеткізуге кететін шығындар өсуде. Сондықтан ең алдымен өз шикізатымызды тыңғылықты өңдеп, бәсекеге қабілетті өнімді арттыруымыз қажет.
Жиында осыған байланысты жүйені жетілдіру шаралары белгіленді. Осыған орай, алдағы уақытта өңірлердегі өндіріс, индустриялық аймақтар және экспортпен Сауда-өнеркәсіп палатасы айналысады. Инвестициялар, индустрия және сауда министрлігінің облыстық департаменттері мен аудандық бөлімдері таратылады. Экспорт агенттігі мен қоры, «Узбекэкспертиза» ұйымы да Сауда-өнеркәсіп палатасының жүйесіне өтеді.
– Біз жоба мен экспорт жүйесін мемлекеттен кәсіпкерлердің өздері басқаратын ұйымға көшіріп жатырмыз. Бұл кәсіпкерлерді тыңдау, олардың талаптары мен тілектерін орындау үшін қажет, – деді Шавкат Мирзиёев.
Мемлекет басшысы өндіріс пен экспортты арттырудың жаңа мүмкіндіктерін атап өтті.
Бүгінде тоқыма өнеркәсібінде қолданылатын кейбір маталар мен синтетикалық жіптер импортталады. Сондықтан жергіліктендіру мен экспортты арттыруға бағытталған көптеген жобалар қолға алынды.
Мысалы, Жоғарғы Шыршық ауданында дәке өндіру және бояу зауыттарын ашу бойынша 350 миллион долларлық жобалар, Нөкіс қаласында жасанды талшық, дәке және бояу зауыттары бағытында 60 миллион долларлық жобалар жоспарланған. Әндіжан мен Самарқанд қалаларында жасанды талшықты перделер мен жиһаз маталары өндірісі жолға қойылады. Пахтаабад ауданында тоқыма индустриялық аймағы құрылады. Қарақалпақстанда және 6 облыста синтетикалық талшық өндіру бойынша 15 жоба іске қосылады.
Жалпы, келер жылы тоқыма өнеркәсібінде тағы 700 миллион доллар қосымша құн жасауға болатыны айтылды. Сондықтан осы саланың кәсіпорындарын қолдаудың жаңа тәртібі енгізіледі. Бұл үшін 200 миллион доллар жоғары құндылық тудыратын жаңа жобаларға ресурс ретінде бөлінеді. Мата бояйтын кәсіпорындардың су тазарту құрылыстарының шығындарын мемлекет өтейді. Халықаралық санитарлық нормаларды енгізген тоқыма кәсіпорындарына 100 миллион сумға дейін субсидия бөлінеді.
Өнімнің сапасын қамтамасыз ету үшін шетелден дизайнер, маркетолог, конструкторларды тарту керектігі айтылды.
Әлемге шығудың маңызды аспектілерінің бірі бренд екені белгілі. «Өзбекстанда жасалған» деген белгісі бар өнімдеріміз брендке айналмағандықтан, сыртқы нарықта арзан сатылуда.
Сондықтан, Президент Отандық өнімді сатумен қатар, сыртқы нарықта бренд ретінде танылуына да қолдау көрсету қажеттігін баса айтты.
Сауда-өнеркәсіп палатасына мата, киім-кешек, кілем, аяқ киім, былғары, азық-түлік, тұрмыстық заттар мен құрылыс материалдарын шығаратын жергілікті кәсіпорындарды бренд талаптарына толықтай бейімделіп, тапсырыс беретін компаниялармен байланыстыру міндеті жүктелді.
Жергілікті кәсіпорындардың халықаралық көрмелерге қатысуын арттыру, Еуропа мен Азия қалаларында сауда үйлерін ашу жөнінде тапсырмалар берілді.
Сондай-ақ, танымал өнімдерді республикада шығаруға да болады. Мәселен, келесі жылы Шыршықта неміс технологиясы бойынша 2,5 миллиондық алюминий орау зауыты іске қосылады. Бұл тек салқын сусындар ғана емес, сонымен қатар косметика, тұрмыстық химия, азық-түлік бизнесі үшін де ыңғайлы. Өзбекстанға беделді брендтерді әкелу үшін осындай мүмкіндіктерді пайдалану керектігі айтылды.
Жоғарыда айтылғандай, бұл үшін жаңа тәсілдер енгізілген:
- брендтермен өндірісті бастаған кәсіпорындарға халықаралық стандарттарды, экологияны және сертификаттауды енгізуге кеткен шығындар өтеледі;
- жергiлiктiлiктендіру кемiнде 60 пайыз болған жағдайда оларға қажеттi барлық шикiзат кеден баждарынан босатылады;
- өз өнімінің кемінде 30 пайызын фирмалық атаумен өндіретін кәсіпкерлерге шетелдік инвестициясы бар кәсіпорындар үшін жеңілдіктер беріледі;
- ірі брендтерден технолог, дизайнер, маркетологтар сынды мамандардан Өзбекстанда жұмыс істегені үшін төлемдер алынбайды.
Өзбекстанда химия өнеркәсібіне қажетті шикізат көп. Қазіргі уақытта жалпы құны 3 миллиард долларды құрайтын жобалар қалыптасқан.
Электротехника өнеркәсібінде 2 миллиард долларлық жобалар үшін мүмкіндік те, үлкен нарық та бар. Мәселен, республикада салынып жатқан 27 гигаваттық күн және жел электр стансаларына 500 миллион долларлық кабель қажет. Сол сияқты тұрмыстық техника, трансформатор сияқты жабдықтарға сұраныс жоғары.
Келесі жылы «Ахангаран» индустриялық аймағында іске қосылатын құны 120 миллион долларды құрайтын 5 жоба мен Бұхара қаласында құрылатын құны 120 миллион доллар болатын технопарк осы өнімдерді оқшаулауға бағытталған.
Бұл салаларда да өндіріс көлемін арттыру жөнінде тапсырмалар берілді.
Мемлекет басшысы Қарақалпақстан аудандары және Нөкіс қаласында өнеркәсіпті дамыту мәселесіне ерекше көңіл бөлді. Бұл аймақта саладағы өндірісті кеңейту үшін төмен пайызбен несиеге 100 миллион доллар бөлінді. 23 перспективалық жоба қалыптастырылып, өңірлік және коммерциялық банктер бекітілді. Шенеуніктер аталмыш жобалардың жүзеге асырылуы туралы ақпарат берді.
Жиында қызмет көрсету және туристік мүмкіндіктерді одан әрі кеңейту мәселелері де талқыланды.
Биылғы жылдың 11 айында 421 триллион сумдық қызмет көрсетілген. Бұл өткен жылмен салыстырғанда 13,6 пайызға артық. Жыл соңына дейін қызмет көрсету саласының экономикадағы үлесі 43 пайыздан асады деп күтілуде. Бірақ бұл көрсеткіштер жеткіліксіз. Қаржы, көлік, туризм, білім, медицина және ақпараттық технологиялар салаларында мүмкіндіктер мол.
Жақында Бизнесті дамыту банкі мен Кәсіпкерлікті дамыту компаниясы құрылды. 2024 жылдың 1 қаңтарынан бастап негізгі банктік қызметтерді көрсететін микроқаржы банктері іске қосылады. Осылардың негізінде келесі жылы қаржылық қызмет көрсету көлемі 30 пайызға артады деп күтілуде.
Халықаралық капитал нарықтарында 500 миллион долларлық еурооблигацияны орналастыру жұмыстары жүргізілуде.
«Отбасылық кәсіпкерлік» бағдарламасы аясында жеке шағын бизнесін ашқан және несие тарихы жақсы тұрғындарға 50 миллион сумға дейін, ал бизнесін кеңейтуді қалайтын тұрғындарға 100 миллион сумға дейін кепілсіз несие беріледі. Сондай-ақ өзін-өзі жұмыспен қамтығандарға бизнеске алғашқы қадам жасау үшін несие беру ұсынысы мақұлданды.
Республикада жалпы қызметтің төрттен бірі көлік саласына тиесілі. Биыл 1500-ге жуық автобус пен 25 жаңа ұшақ әкелінді. Жеке әуе компаниялары жұмыс істей бастады, 17 бағыт ашылды.
Осы жұмыстарды жалғастыра отырып, облыстар мен көршілес республикаларға еліміздің қалалары арасындағы автобус бағыттары мен әуе рейстерін ұлғайту жөнінде тапсырмалар берілді.
Теміржол саласында да тарифтер қайта қаралды, қажетсіз жеңілдіктер жойылды. 6 жүрдек пойыз бен 30 электр пойызы әкелінеді. Бұл алдағы жылы 20 пайызға өсуге мүмкіндік береді.
Республикада жеке білім беру мен медициналық қызмет көрсету қарқынды дамып келеді. Бұған қосымша мүмкіндік жасау мақсатында бос жатқан жерлерді осы мамандық бойынша аукционға шығаруға болатыны айтылды.
Бүгінгі таңда біздің ішкі жалпы өнімдегі ІТ-қызметтердің үлесі 3-3,5 пайызды құрайды. Келесі жылы кемінде 30 пайыздық өсуді қамтамасыз етіп, бұл саладағы қызмет көлемін 41 триллион сумға дейін жеткізу, экспортты 2 есеге өсіру маңыздылығы атап өтілді.
Өзбекстанның туристік әлеуеті зор. Осыны тиімді пайдалану үшін қонақүйлер мен қонақ үйлердің санын көбейту керектігі баса айтылды.
Тарихи-көрікті туристік орындардың бас жоспарын дайындау, олардың инфрақұрылымына қосымша қаражат бөлу туралы шешім қабылданды. Оларға апаратын көшелерді жөндеумен қатар жол бойына сауда және қызмет көрсету бекеттерін орналастыру міндеті қойылды.
Шетелде туристерге арналған зергерлік бұйымдардың саудасы да кеңінен жолға қойылған. Өзбекстанда бұған жеткілікті жағдай жасалғанымен, мұндай бұйымдар сирек шығарылады. Сондықтан келер жылы әр облыста заманауи зергерлік кешендерді ұйымдастыру жөнінде тапсырмалар берілді.
Сондай-ақ республикада «Өзбекстан жібек матасы» халықаралық сән апталығын ұйымдастыру туралы ұсыныс жасалды.
Туристер үшін базарларымыздың ыңғайлылығын арттыру қажет екені айтылды. Оларды саяхатшылар күн өткізетін кешендерге, мәдениетімізді көрсететін «визиттік картаға» айналдырудың маңыздылығы сөз болды.
Осы шаралардың нәтижесінде қызмет көрсету және туризм саласында 2 миллионнан астам адамды жұмыспен қамтуға болатыны айтылды.
Жиында сала мен облыс басшыларының есепбі және кәсіпкерлердің ұсыныстары тыңдалды.
