Яъни инвесторлар келажак борасида ноаниқликлар пайдо бўлиши билан ўз пулларини сақлаш учун энг ишончли восита излай бошлайди. Бундай ноаниқлик пайтларида кўпчилик пулларини олтинда сақлашни афзал кўради (Инқироз ёки қандайдир сиёсий ноаниқликлар вақтида олтинга бўлган талабнинг кескин ошиши тарихан шаклланиб қолган аксиома).
Ҳозирги пандемия шароити ҳам худди шундай кўплаб ноаниқликларга сабаб бўлмоқда (бундан ташқари бир нечта сиёсий ноаниқликлар ҳам бор). Менда эса, коронавирус ҳамда олтин нархи ўртасида қанчалик кучли(ёки кучсиз) боғланиш бор экан деган ўринли савол туғилди. Шу сабабли кичик тадқиқот ўтказиб кўрдим.
Олтин нархи ҳамда коронавируснинг тарқалиши орасидаги корреляцияни аниқлаш мақсадида йил бошидан буён олтин нархининг ўзгариши ҳамда дунё бўйича кунлик касалланишлар сонининг ўзгариш динамикасини солиштириб кўрдим. Таҳлил қилинган вақт оралиғи иккинчи январдан ҳозирги кунгача бўлган даврни ўз ичига олди.
Олинган хулосалар эса қуйидагича бўлди:
Олтин нархи ҳамда кунлик касалланишлар сони ўртасида жуда кучли боғланиш(корреляция) бор экан. Бу икки ўзгарувчи ўртасидаги корреляция 0.893 ни ташкил қилди. Корреляциянинг 0.89 бўлиши бу икки ўзгарувчи бир-бирига жуда кучли боғланганини англади (энг юқори кўрсатгич 1 га тенг бўлиши мумкин, бундай ҳолат «Perfect correlation» деб аталади). Олтин нархи ва кунлик касалланишлар сони ўртасидаги бундай кучли боғланиш эса, бирининг ўзгариши иккинчисида албатта ўзгариш бўлишини англатади (аниқроқ айтганда, касалланишлар сонининг ўзгариши олтин нархининг ўзгаришига олиб келади). Яъни катта эҳтимол билан касалланишлар сонининг ортиб бориши олтин нархининг ҳам ўсишга хизмат қилади.
Икки ўзгарувчи ўртасида кучли боғланиш борлиги аниқланди. Хўш, бу боғланиш орқали касалланишлар сонинг бир бирликка ўсиши олтин нархига қанчалик таъсир қилиши мумкинлигини таҳлил қилиш мумкинми?
Олтин нархи ва кунлик касалланишлар сонини бир нечта модель орқали боғлаб кўришга ҳаракат қилдим. Аммо энг ишончли модель (ёки тенглама) чизиқли модель экан. Бу икки ўзгарувчи чизиқли модель орқали боғланганда, кунлик касалланишлар сони олтин нархи ўзгаришини 79.8% га тушунтириб берар экан. Бу шуни англатадики, кунлик касалланишлар сонининг ошиши ёки камайиши деярли 80 фоиз ҳолатларда олтин нархи ўзгаришига сабаб бўлар экан. Кунлик касалланишлар сони умуман мавжуд бўлмаган ҳолатда олтиннинг нархи унцияси учун ўртача 1579-доллар атрофида шакланар экан. Агар кунлик касалланишлар сони 1000 тага ошса бу олтин нархининг ўртача 1.24-доллар ошишига олиб келар экан. Табиийки, касалланишлар сонининг 1000 тага камайиши олтин нархининг ўртача 1.24 долларга пасайишига сабаб бўлиши мумкин(модель бўйича).
Миркомил ХОЛБОЕВ,
Жанубий Кореядан махсус
