Toshkent shahrida qurib bitkazilgan Olimpiya shaharchasi imkoniyatlari bilan tanishish chogʻida Prezidentimiz stol tennisi hammabop, arzon va qulay sport turi ekanini taʼkidlab, har bir maktab va mahallada uni ommalashtirish, zarur anjomlarini ishlab chiqarishni yoʻlga qoʻyish yuzasidan mutasaddilarga tegishli koʻrsatmalar berdi.

Mamlakatimiz nomdor va dovruqli chempionlar yurtiga aylangani hech kimga sir emas. Buni xorijlik ekspert va tah­lilchilar eʼtirof etishi ham odatiy hol­ga aylanib qoldi. Butun dunyo eʼtiborini tortadigan xalqaro musobaqa va nufuzli anjumanlarga mezbonlik qilish borasida shakllangan milliy tajriba esa koʻpchi­likning havasini uygʻotmoqda.

Yuqoridagi fikrlar isbotini birgina stol tennisi misolida ham yaqqol koʻrish mumkin. Jumladan, joriy yil 28-31-may kunlari 20 ga yaqin davlatning 300 nafardan ziyod yosh sportchisi poytaxtimizda jam boʻl­gani, ular ishtirokida Xalqaro stol tenni­si federatsiyasi — ITTF tasnifidagi “WTT Youth Contender Tashkent” turniri yuksak saviyada oʻtkazilgani diqqatga sazovor.

Oradan koʻp oʻtmay, yaʼni 26-iyun-2-iyul kunlari sport hamjamiyatining nigohi yana Oʻzbekistonga qaratildi. Ayni shu sa­nalarda yurtimizda ilk bor stol tennisi boʻyicha yoshlar oʻrtasida qitʼa chempionati kutilganidan-da aʼlo darajada uyushti­rildi. Alohida taʼkidlash joizki, Osiyo stol tennisi ittifoqi 30 ga yaqin mamlakat vakillari qatnashgan bu muso­baqaning tashkiliy jihatlarini yuksak baholadi.

Xoʻsh, qisqa muddatda bunday yutuqlarga erishishning omillari nimalardan ibo­rat? Qanday saʼy-harakatlar ushbu muvaf­faqiyatlarga mustahkam zamin boʻlmoqda?

Istiqlol bayramiga munosib tuhfa

Yangi Oʻzbekistonning sport islohot­lari haqidagi gapimizni bejiz Olimpiya shaharchasidan boshlamadik. Mazkur majmua soʻnggi yillarda sohada amalga oshi­rilgan ishlarning yuksak nuqtasi yangligʻ boʻy koʻrsatdi. Vatanimiz mustaqilligi­ning oʻttiz toʻrt yillik shodiyonasi arafa­sida turli ijtimoiy obyektlar qatorida eng zamonaviy uskunalar bilan jihozlan­gan sport maskanining ochilishi, xalqi­miz iborasi bilan aytganda, katta toʻyga katta toʻyona boʻldi.

Olimpiya shaharchasi qurilishiga 2022-yil 9-noyabrda tamal toshi qoʻyilgan. Oʻshanda davlatimiz rahbari bu joy xalqi­mizning yuksak bunyodkorlik salohiyati va oʻzbek sportining olamshumul yutuqlari ramziga aylanishi, meʼmoriy jihatdan mukammal, energiyatejamkor va ilgʻor in­novatsion yechimlarni mujassam qilgan noyob majmua boʻlishini taʼkidlagan edi.

Shunday boʻldi ham. Qisqa vaqt ichida 100 gektardan ziyod maydonda muhtasham imoratlar qad rostladi. Shaharchadagi 5 ta asosiy sport inshootining biri velodrom boʻlib, u murakkab muhandislik yechimlari negizida barpo etilgan.

Trekka yorugʻlik bir xil va teng daraja­da tushadi. Bu sportchilarga qulay boʻlishi bilan birga tomosha va teletranslyatsiya meʼ­yorlariga ham mos. Oʻrindiqlar 2200 kishiga moʻljallangan. Xalqaro olimpiya qoʻmitasi­ning yangi talabi boʻyicha tomosha joylariga himoya toʻsigʻi oʻrnatilgan.

Biz uchun yana bir muhim tomoni ve­lodrom oʻrtasida stol tennisi musobaqala­ri va mashgʻulotlarini oʻtkazish uchun qulay sharoit yaratilganidir. Boshqacha aytganda, ommaviyligi boʻyicha jahonda kuchli beshta sport turidan biri sanalgan stol tennisi murabbiylari va mutaxassislari ularga eng zamonaviy maskan taqdim etilganidan qanchalik minnatdorligini soʻz bilan taʼ­riflash mushkul.

Albatta, hammani quvontirgan ushbu yangilik davlatimiz rahbarining jismo­niy tarbiya va sport yoʻnalishiga, xusu­san, stol tennisini yanada rivojlanti­rishga qaratayotgan yuksak eʼtiborining amaliy natijasidir. Olimpiya shaharcha­si — oʻzbek sportining ilmiy, amaliy, oʻquv-mashgʻulot markazi. Zero, bu yerda mashgʻulotlar bilan birga sport taʼlimi, ilmi, tibbiyoti mujassamlashgan.

Taqdimotlar bilan tanishuv payti­da Prezidentimiz stol tennisini yanada ommalashtirish masalasiga alohida urgʻu berdi. Odamlarimiz shu sportni yaxshi koʻrishini inobatga olgan holda ularni qoʻllab-quvvatlash, har bir mahallaga ki­rib borishi lozimligini taʼkidladi. Mutasaddilarga sohani raqamlashtirish, sport federatsiyalari faoliyatini kuchay­tirish va xalqaro tashkilotlar bilan ham­korlikda yangi loyihalarni amalga oshi­rish zarurligini uqtirdi.

Izchil islohotlar samarasi raqamlarda namoyon

Oʻtgan asr oxiri, aniqrogʻi, 1988-yili Olimpiya oʻyinlari dasturiga kiritilgan stol tennisini yurtimizda taraqqiy etti­rish, professional sportchilar tayyorlash, aholi keng qatlamlari orasida omma­lashtirish borasida erishilgan yutuqlar tahliliga oʻtishdan oldin jozibador oʻyinning tarixidan bir shingil maʼlu­mot keltirishni maqsadga muvofiq deb topdik.

Koʻhna Chin saltanatining oʻrta asrlar­ga oid yozgi saroylari devorlarida oʻsha davr odamlari ping-pong oʻynayotgani aks etgan suratlar hozirgacha saqlanib qolgan. Darvoqe, ping-pong stol tennisi­ning qadimiy nomlaridan biri, hozir ham koʻp joylarda faol qoʻllaniladi. Biz tilga olgan yozgi saroy esa Xitoy impera­torlarining qarorgohi sanalgan.

Manbalardan maʼlum boʻlishicha, za­monaviy stol tennisi boʻyicha rasmiy mu­sobaqa 1900-yili Londonda oʻtkazilgan. Vestminster abbatligida uyushtirilgan bahsda uzoq-yaqindan kelgan 300 kishi qat­nashgan.

Eng mashhurlar qatorida erkaklar oʻr­tasida Viktor Barna, ayollar orasida esa Mariya Medyanski tilga olinadi. Ular yakkalik bahslarida dastlabki jahon chem­pionlari boʻlish bilan birga yana oʻnlab musobaqalarda gʻoliblikni hech kimga ber­magan.

Keyinchalik muzaffarlik tugʻi asta-sekin Yevropadan Osiyoga koʻcha boshlagan. Hozirgi kunda xitoylik stol tennischi­lar Ma Lun, Fan Chjendon, Chen Men va boshqalar dunyo yoshlari uchun namuna sa­naladi. Oʻzbekistonlik yigit-qizlar ham mashgʻulotlarga tayyorlanishda ular qoʻlla­yotgan usullarni oʻrganish, taktikalarini videotahlillar orqali oʻzlashtirishga harakat qilyapti.

Ajab emas, yaqin kelajakda mamlakati­mizdan ham ping-pong boʻyicha Olimpiya va jahon chempionlari, qitʼaviy musobaqa­lar sovrindorlari yetishib chiqsa. Zotan, Respublika stol tennisi federatsiyasi tomonidan Sport vazirligi va Soliq qoʻ­mitasi koʻmagida amalga oshirilayotgan ishlar oʻz samarasini berishi shubhasiz.

Bu boradagi islohotlar raqamlarda ham yaqqol namoyon boʻlib turibdi. Jumla­dan, uch yil muqaddam mamlakatimizda bittagina stol tennisi bazasi fao­liyat koʻrsatgan boʻlsa, hozir ularning soni 15 taga yetib, eng zamonaviy anjom­lar bilan taʼminlandi.

Bolalar va oʻsmirlar bilan bevosi­ta ishlaydigan murabbiylar soni ikki barobar koʻpayib, 650 nafardan oshgani imkoniyat eshiklarini ochishga xizmat qi­layotir. Bugungi kunda yurtimizda qariyb 73 ming nafar sportchi stol tennisi bi­lan doimiy shugʻullanayotgani ham oddiy raqamlar emas.

Yana bir jihati, ilgari musobaqa oʻt­kazilganini birov bilib, birov bilmay qolardi. Endilikda esa qatʼiy taqvim asosida jahon andazalari darajasida tashkil etilmoqda. Keyingi yillarda mahalliy, milliy va xalqaro miqyosda oʻt­kazilgan 30 ta musobaqaning aksariyati ITTF belgilagan mezonlarga mos ravishda uyushtirilgani fikrimiz dalilidir.

Alohida taʼkidlash joizki, ana shu bahslarda sportchilarimizning ham, hakam­larimizning ham, murabbiylarimizning ham tajribasi sezilarli darajada oshdi. Endilikda nufuzli turnirlarda shunchaki ishtirok etib kelishmas, balki jahonning manaman degan chempionlariga raqobatchi­lik qilish asosiy maqsad etib belgilangan. Shu maʼnoda, kelasi yili 6 ta xalqaro muso­baqaga mezbonlik qilish tadorigi hozirdan boshlangani eʼtiborga molik.

Federatsiya faoliyatining yaqin muddat­ga moʻljallangan “yoʻl xaritasi”ga koʻra, hududlardagi 1300 ta mahallaga, 256 ta umumtaʼlim maktabiga, koʻplab oliy oʻquv yurtlari va istirohat bogʻlariga tennis stollari, zamonaviy raketka va standartga mos koptokchalar yetkazib beriladi.

Oʻzbekiston stol tennisi federatsiyasi uchun alohida bino qurib foydalanishga topshirilgani ham muhim voqea boʻldi. Umumiy maydoni 2100 kvadrat metrni tashkil etgan inshootni bunyod qilish va uni jihozlash uchun tadbirkorlar homiy­ligi hisobidan muayyan miqdorda mablagʻ ajratildi. Natijada majmuaning bir kunlik qatnov quvvati 150 kishidan oshi­rilib, stol tennisi ixlosmandlariga barcha sharoitlar yaratildi.

Nima uchun stol tennisi oʻynab turish kerak?

Hech eʼtibor berganmisiz, mahallalar va koʻp qavatli uylar atrofida stol tenni­si oʻynab, oʻziga xos musobaqa uyushtiradi­gan bolalarni uchratish mumkin. Ular stol tennisi uchun zarur sport inventarlari topolmasa, qoʻlbola usullarni qoʻllab, shu oʻyin bilan mashgʻul boʻladi. Koʻpchilik mehnat jamoalarida ham xodimlarga stol tennisi oʻynashiga shart-sharoit yaratil­gan.

Chunki stol tennisi yoshu qari uchun ommabop sport turi hisoblanadi. Ping-pongni yoqtirmaydigan kishini topish mushkul. Bir tomondan u insonga zavq bagʻishlasa, ikkinchi tarafdan salomat­likka foydasi beqiyos.

Stol tennisi bilan shugʻullangan ki­shida koʻrish qobiliyati yaxshilanadi. Uzoqni yaxshi koʻra olmaydigan, kompyu­ter qarshisida koʻp oʻtiradigan yoki koʻzini biror xastalikdan davolatgan kishilarga stol tennisi katta yordam beradi. Chunki oʻyin vaqtida insonning butun diqqat-eʼtibori faqat koptokchaga qaratilgani bois, koʻz qisqa masofa atrofida tinim­siz mashq oladi.

Ping-pong nafas va yurak-qon tomir tizimlari faoliyatiga ham ijobiy taʼsir koʻrsatadi. Oʻyin vaqtida bir daqiqa ora­ligʻida sportchi 120 tagacha zarba berishi barobarida chaqqonlik va abjirlikni oʻr­ganadi. Unda asabni tinchlantirish koʻnik­masi shakllanadi.

Bundan tashqari, bu oʻyin oyoqning boldir muskullarini mustahkamlaydi. Velosport, konkida uchish, futbol, basketbol, umuman, oyoqni koʻp ishlatish talab etiladigan boshqa sport turlarida ham juda asqatadi. Tez yugurish, boshlangʻich tezlikni oshirishda ham stol tennisining oʻrni muhim.

Diqqatni bir joyga jamlab, hozirja­vob boʻlishda bu sportning ahamiyati katta. Masalan, aksariyat bokschi raqibiga tezkor javob qaytarishni oʻrganish maqsadida stol tennisi bilan shugʻullanadi. Negaki bu bilan ular turlicha usulda zarba berish texnikasini oʻzlashtiradi.

Bitta oʻyin davomida sportchi kami­da toʻrt chaqirim yugurishga teng harakat qilishini soha olimlari allaqachon hi­soblab chiqishgan. Tadqiqotchilar, shu­ningdek, ping-pong oʻynayotgan kishi basketbolchidan koʻproq energiya sarflashini isbotlashgan. Bugungi professional stol tennisida koptokcha tezligi soatiga 170 kilometrga chiqayotganini hisobga oladi­gan boʻlsak, ushbu maʼlumotning aksioma ekanligi yanada oydinlashadi.

Biz yuqorida stol tennisi tafakkurni rivojlantirishda muhim ahamiyat kasb etishiga bejiz urgʻu bermadik. Kosmonavtlar tayyorlanadigan oʻquv markazlari dasturidan stol tennisi mashgʻulotlari doi­miy ravishda oʻrin olgani ham fikrimizga dalil boʻla oladi.

Xulosa oʻrnida qayd etish joizki, ho­zirgi kunda Oʻzbekiston stol tennisi federatsiyasining barcha mutasaddi va mu­taxassislari “Los-Anjeles — 2028”ga tayyorgarlik doirasida Olimpiya oʻyin­lariga 2 ta litsenziyani qoʻlga kiri­tish, 114 ta xalqaro musobaqada munosib ishtirok etish, xorijda 20 dan ortiq oʻquv mashgʻuloti oʻtkazish, chet eldan malakali murabbiylar, jumladan, Xitoy Xalq Respublikasi va boshqa mamlakatlardan kuch­li mutaxassislarni taklif qilish yuzasi­dan muzokaralar olib bormoqda.

Xalqaro hamkorlik doirasida Bela­rus stol tennisi federatsiyasi bilan memorandum imzolandi. Janubiy Koreya, Yaponiya, Xitoy va Germaniya bilan umumiy investitsiya miqdori bir million dollar­ni tashkil etadigan loyihalar tasdiqla­nishi kutilyapti. Jumladan, bugungacha amalga oshirilgan ishlar natijasi bilan Olimpiya standartlariga javob beradigan 185,3 ming dollarga tennis stollari va boshqa sport anjomlari olib kelindi.

Bularning barchasi davlatimiz rahba­ri sohaga qaratayotgan yuksak eʼtiborning hayotdagi — odamlar koʻz oʻngida roʻy bera­yotgan tasdigʻidir.

Bunday eʼtibor natijasida yaqin kela­jakda stol tennisi tarixiga oʻzbekning “Viktor Barna” va “Mariya Medyanski” kabi qahramonlari oʻz nomini yozishiga shubha yoʻq.

Sherzod KUDBIYEV,

Oʻzbekiston stol tennisi federatsiyasi raisi