Өзбекстанда әлеуметтік мемлекет құру – стратегиялық мақсат. Халыққа лайықты өмір сүру жағдайларын жасау, білім беру, денсаулық сақтау, мәдениет пен спортты дамыту үшін барлық шаралар қабылдануда.
Кейінгі жеті жылда мектепке дейінгі білім қамтуы 27 пайыздан 74 пайызға дейін өсті. Жаңа мектептер салынып, қосымша 700 мың оқушы орны ашылды. Президент мектептері құрылды, мамандандырылған мектептер көбейді. Жоғары оқу орындарының саны 200-ден асып, қамту 42 пайызға жетті. Білім мен медицинада жеке секторға кең жол ашылып, сапаға ұмтылу пайда болды.
Сонымен бірге бұл салаларда халықпен жұмыс істеу, стандарттарды жаңарту және цифрландыру бойынша кемшіліктер бар. Жиында осыған ұқсас мәселелер сараланып, биылғы жылға арналған міндеттер айқындалды.
Барлық мектепке дейінгі білім беру ұйымдарын ұлттық құндылықтарымызға сай оқу-әдістемелік құралдармен қамтамасыз ету, азық-түлік, сабаққа қатысу, төлемақы сынды үдерістерді толығымен цифрландыру қажеттігі баса айтылды. Балабақша директорлығына үміткерлерді іріктеу және тағайындау, тәрбиешілердің біліктілігін арттыру мәселелері де сөз болды.
Білім беру саласында көптеген міндеттер тұр. Сондықтан өткен аптада Жобалық кеңсе құрылып, оған ғылыми-тәжірибелік тәжірибесі мол сарапшылар жиналды. Қазір бұл кеңсе білім беруді дамытудың ғылыми-әдістемелік орталығымен бірлесіп, мектептердегі математика, физика, химия, биология және шет тілі пәндерінің оқу жоспарлары мен бағдарламаларын халықаралық стандарттар негізінде жаңартуда. Оқушылар мен мұғалімнің білімін бағалауда халықаралық тәжірибелер (PISA, TIMSS, PIRLS) кезеңімен енгізіледі.
Президенттік мектептердің білім беру бағдарламасы тағы 1 мың мектепте қолданылады. Соған сәйкес олардың материалдық-техникалық базасы да жақсарады. Мектептерге «тіл мамандарын» әкелу тәжірибесі кеңейеді.
Жастар мектеп қабырғасында жүргенде тым болмағанда бір мамандық үйреніп, үлкен өмірге қадам басса, өз жолын табады. Ол үшін 50 мамандықтың тізімі жасалып, оларға оқу-тәжірибелік бағдарламалар әзірленеді. Мектептерде кәсіпкерлер мен мамандардың қатысуымен семинарлар, үйірмелер ұйымдастырылып, «Кәсіптік білім беру шебері» лауазымы ашылады. Мектептегі бос орындар кәсіпкерлерге оқушыларды кәсіптік оқыту үшін тегін пайдалануға беріледі. Оқу курсын бітіріп, емтихан тапсырған ұл-қыздарға біліктілік сертификаты беріледі.
Мемлекет басшысы мектептердегі білім мен руханият мәселесіне ерекше тоқталды. Оқушыларды отансүйгіштік рухта тәрбиелеу арқылы оларда «қылмысқа қарсы иммунитет» қалыптастыру керектігі баса айтылды. Ішкі істер министрлігінен 2 мың мектеп психологын Ұлттық гвардия жүйесіне ауыстыру туралы шешім қабылданды.
Сабаққа қатысуға және тәрбиесі ауыр оқушыларға ерекше көңіл бөлінеді. Бұл тұрғыда ата-аналар мен махалла басшыларының жауапкершілігі артады. «Мектеп-ата-ана-махалла» тізбегі негізінде электронды коммуникация алаңы іске қосылады.
Жастар арасында танымал әлеуметтік желілерге талдау жасалып, олардың зиянды әсерінен қорғап, оңды пайдалану шаралары қолға алынады. Сондай-ақ ата-аналарға арналған халық тілінде бала тәрбиесіне арналған оқу құралдары дайындалған.
- Осы бастамалар қолға алынса, мектептегі білімге ата-ана мен ұстазға жауапкершілік, оқушыларға сенім, білім мен тәрбие сапалы, махаллада бақылау болады», – деді Президент.
Кәсіби және жоғары білім берудің кейбір бағыттары қазіргі еңбек нарығына және технологиялық жаңартуларға сәйкес келмейтіні көрсетілді. Жұмыс берушілер үлкен сұранысқа ие, студенттердің әлеуеті мен қалауы бар. Бірақ оларды байланыстыратын жүйе жоқ.
Сондықтан енді білім беру саласындағы Жобалық кеңсеге кәсіби білім мен дағдыны дамыту жөніндегі республикалық Кеңес пен Еңбек ғылыми-зерттеу институты қосылмақ.
Жоғары сұранысқа ие 100 кәсіптің стандарттары Германия, Швейцария және Ұлыбритания тәжірибесі негізінде жаңартылады. Бұл жағдайда біліктілік талабы жұмыс берушінің қажеттіліктеріне бейімделеді. Кәсіптік білім беру мұғалімдеріне жаңа стандарттар бойынша оқыту талаптары қойылады.
Жаңа оқу жылынан бастап техникумдарда оқу «академиялық» және «кәсіби» құрамдас бөліктердің үйлесімділігін қамтамасыз ететін жаңа жүйе негізінде кадрлар даярлау қолға алынады. Бұл ретте техникум-колледждің 1-2 курсындағы оқытушыларға қойылатын білім беру бағдарламалары, оқулықтар, білімді бағалау критерийлері мен талаптары жоғары оқу орындарындағыдай болады.
Техникумдарда да оқу орындарында да «кредиттік жүйе» енгізіліп, ғылымды меңгеру үшін жиналған «кредиттер» жоғары оқу орындарында мойындалатын болады. Яғни, колледж-техникумда екі жыл бойы жеткілікті «кредит» жинаған студенттер «2+2» немесе «2+3» негізінде университеттің екінші немесе үшінші курсында оқуын жалғастыруға мүмкіндік алады.
Техникум-колледжде білім алып, жұмысын өндірісте жалғастыратындардың жағдайын жақсарту үшін жаңа жүйе құрылады. Енді екі-үш жыл жұмыс істеп, тәжірибе жинақтаған соң техникум-колледжде оқығандар емтихан тапсырып, бакалавр дәрежесіне тең дәрежеде біліктілік ала алады.
Шенеуніктерге шетелдік тәжірибе негізінде ЖОО, техникумдар мен колледждерді байланыстырудың шарттары мен тәртібін әзірлеу тапсырылды. Жоғары оқу орындарына мәртебе берудің нақты критерийлерін анықтау, бакалавриат курстарын оңтайландыру, әлемдегі ең үздік 300 университет бағдарламасы негізінде білім беру бағдарламаларын жаңарту міндеті қойылды.
«Эл-юрт умиди» қоры Президент Әкімшілігіне беріліп, шетелде білім алудың жаңа жүйесін енгізу туралы шешім қабылданды.
Денсаулық сақтау – халық өмірінде маңызды рөл атқаратын салалардың бірі. Жиында осыған байланысты өзекті мәселелерге баса назар аударылды.
Бастапқы медициналық жүйеде сапа мен мамандар жетіспейтіндіктен, Денсаулық сақтау министрлігіне саладағы барлық бос орындарды онлайн платформаға орналастырып, кадрларды іріктеудің ашық жүйесін құру тапсырылды.
Мамандандырылған ғылыми-тәжірибелік медициналық орталықтар бірінші кезекте ауыл тұрғындарына қызмет көрсетуі керектігі баса айтылды. Оларды бастапқы буынмен байланыстыру, жұмыс жүйесін цифрландыру бойынша тапсырмалар берілді.
Ауруларды ерте анықтау мақсатында қауіпті топқа жататын халықтың жүрек-қан тамырлары, онкологиялық және эндокриндік ауруларға скринингтік тексеру жүйесі өзгертіледі. Бұған республикалық кардиология, эндокринология, онкология орталықтары жауапты болады.
Сондай-ақ әрбір ерте анықталған онкологиялық жағдай үшін медициналық бригадаларды марапаттау енгізіледі. Бұл тәжірибе 1 мамырдан бастап Қашқадарияда басталып, келесі жылы басқа өңірлерде де іске қосылмақ.
Ескірген клиникалық хаттамалар мен стандарттар шетелдік мамандарды тарту арқылы халықаралық стандарттарға бейімделетін болады. Аурудың жеңіл түрі бар науқастарды емдеу дәрі-дәрмекпен емес, иммунитетті арттыратын табиғи препараттар, дене шынықтыру және фитотерапиямен кеңейтіледі.
Медицина саласындағы 23 орталық, 12 жоғары оқу орны, 2 оқу орталығы заманауи менеджерлерді жұмысқа қабылдап, халықаралық аккредитациядан өтеді. Нәтижесінде дәрігерлер мен медбикелер жаңадан оқытылады, емдеу сапасы артады, рецепттер азаяды, ең бастысы озық клиникалар ортасы болады.
Соңғы екі жылда медицина саласын цифрландыруға бюджеттен 90 миллиард сум бөлінді. Соның нәтижесінде тұрғындарға көптеген қолайлы жағдайлар жасалды. Енді «Электронды емхана», «Электронды аурухана» және «Электронды медициналық карта» жүйелері іске қосылады. Кепілдендірілген пакетке кіретін дәрілік заттар электронды рецепт негізінде беріледі. Электронды жолдама беру жүйесіне облыстық ауруханалар да қосылады.
Мемлекет басшысы әрбір ана мен баланың өлімін «төтенше жағдай» деп санау керектігін айтты. Перзентханаларды заманауи құрал-жабдықтармен жабдықтау, жүкті және бала туатын әйелдердің денсаулығын нығайту, акушерлер мен медбикелерді қосымша оқыту бойынша тапсырмалар берілді.
Мәдениет саласындағы бұрын белгіленген міндеттердің орындалу барысы сараланды. Әр ауданда кинотеатр, кітапхана, клуб бөлмелері бар мәдениет үйін салу, өңірлерде мәдени шаралар өткізу, жастарды өнерге баулу мәселелері көрсетілді.
Сондай-ақ махаллаларды жаппай типке мамандандыру, облыстық, республикалық байқаулар ұйымдастыру бойынша міндеттер қойылды.
Сондай-ақ биыл Парижде өтетін жазғы Олимпиада және Паралимпиада ойындарына дайындық мәселелері де талқыланды. Спортшылардың жолдама алып, жарыстарға жақсы дайындалуына барлық жағдай жасалатыны айтылды. Оларды тереңдетілген медициналық тексеруден өткізудің, фармакология және диетология тұрғысынан сапалы қамтамасыз етудің маңыздылығы айтылды.
Жиында қаралған мәселелер жөнінде жауапты тұлғалардың ақпараты тыңдалды.
