Bu borada ona va bola skrining markazlarining xizmati katta.
— Respublika ona va bola skrining markazi homilaning rivojlanish nuqsoni yoki nogironligiga olib keluvchi kasalliklar bilan tugʻilishining oldini olish maqsadida homilador ayollarni tekshiruvdan oʻtkazish va irsiy kasallik bilan tugʻilgan bolalarga maxsus tibbiy-genetik xizmat koʻrsatish bilan shugʻullanadi, — deydi muassasa direktori Madina Sharipova. — Markazimiz yuqori texnologik tibbiy jihozlar va malakali xodimlarga ega. Skrining tizimida quyidagi yoʻnalishlar boʻyicha ish olib borilmoqda:
- tugʻuruqqacha boʻlgan davrda homilada rivojlanish nuqsonini va xromasoma kasalliklarini aniqlash;
- tugʻma kasalliklarga qarshi ommaviy skrining oʻtkazish;
- irsiy va tugʻma kasallik bilan tugʻilganlarga va shunday farzandlari bor oilalarga tibbiy-genetik maslahat berish.
Tugʻuruqdan oldingi tashxislash homila salomatligini aniqlashga imkon beradi. Prenatal tekshiruvning asosiy maqsadi ham shunga qaratilgan.
Hozirga kelib yurtimizda barcha chaqaloqlarda tugʻma gipotireoz va fenilketonuriya kabi qarshi kasalliklarga ommaviy neonatal skrining tekshiruvlari oʻtkazilmoqda.
Buning natijasida aniqlangan bolalar skrining markazlarida dispanser nazoratiga olinib, dori-darmon va maxsus shifobaxsh taomlar bilan taʼminlanadi.
Tibbiy-genetik maslahat esa genetik shifokor tomonidan, tugʻma rivojlanish nuqsoni, irsiy kasallik sababini aniqlash hamda oilada yana shunday holat qayd etilmasligi uchun amalga oshiriladi.
Bu borada markazning eng zamonaviy anjomlar va maxsus uskunalar bilan jihozlangan genetika laboratoriya boʻlimi faoliyati muhim hisoblanadi.
— Tugʻma va irsiy kasalliklarni aniqlashda zamonaviy laborator va funksional tekshiruv usullarini amalmyotga tatbiq qilib kelyapmiz, — deydi markazning genetika laboratoriya boʻlimi boshligʻi Vasila Abdurahmonova. — Muassasamizda 2011-yildan boshlab tandem mass-spektrometriya usuli yordamida chaqaloqlar va ilk yoshdagi bolalarda moddalar almashinuvining 15 turdagi irsiy kasalliklariga selektiv skrining tekshiruvlari oʻtkazilmoqda.
“2018 — 2022-yillar davrida bolalarda tugʻma va irsiy kasalliklarni barvaqt aniqlash davlat dasturi toʻgʻrisida”gi Prezident qaroriga koʻra, homila va kichik yoshdagi bolalarda xromosom sindromlar tashxisida laboratoriya diagnostikasining zamonaviy usullarini, shu jumladan, sitogenetik va molekulyar-sitogenetik texnologiyalarni joriy etish belgilandi.
Hozir yurtimizning barcha tumanlarida 200 ga yaqin prenatal kabinetlar tashkil etilgan boʻlib, u yerda homiladorlikning 11-13 haftasidan boshlab skrining tekshiruvlari oʻtkazib kelinmoqda.
Shuningdek, Nukus, Buxoro, Samarqand va Fargʻonadagi skrining markazlarida mintaqalararo sitogenetik laboratoriyalar tashkil etilgan boʻlib, ular yuqori texnologik tibbiyot diagnostika uskunalari bilan jihozlangan.
— Skrining xizmatining asosiy tarkibiy qismi hisoblangan tibbiy genetik xizmatni takomillashtirmasdan, homiladorlarda tugʻuruqqa qadar diagnostikani va chaqaloqlarda esa irsiy kasalliklarga skrining tekshiruvlarini oʻtkazmasdan turib, bolalar oʻlimi va bolalikdan nogironlik koʻrsatkichlarining kamayishiga erishib boʻlmaydi, — deydi Respublika ona va bola skrining markazi oliy toifali shifokori Muhammadjon Bosimov. — 2019-2021-yillarda shahar va tuman prenatal kabinetlarida 1 million 940 ming nafardan ortiq, Respublika ona va bola skrining markazining oʻzida esa 1 million 413 ming nafarga yaqin skrining tekshiruvlari amalga oshirilgan boʻlsa, buning natijasida qariyb 80 mingdan ortiq nuqsonli tugʻilishlar oldindan aniqlandi.
Mamlakatimizda ona va bola skrining xizmatining sifatini oshirish, irsiy kasalliklar natijasida kelib chiquvchi aqliy zaifliklarning oldini olish hamda homilaning tugʻma rivojlanish nuqsoni bilan tugʻilish xavfini aniqlash uchun homilador ayollarni tekshiruvdan oʻtkazish maqsadida 1998-yildan beri 5 ta besh yillik “Ona va bola skrining” davlat dasturi qabul qilingan.
Ayni paytda 2023 – 2027-yillarga moʻljallangan dastur ustida ish olib borilmoqda.
Sogʻliqni saqlash vazirligi
Matbuot xizmati.
