Yurtimiz so‘nggi yillarda yuridik ta’lim tizimini rivojlantirish borasida sezilarli yutuqlarga erishdi, biroq ayni paytda yuristlarning mamlakat oldida turgan murakkab huquqiy masalalarni hal qilish uchun yetarli darajada tayyorlanishi va jihozlanishini ta’minlashda qator muammolarga duch kelmoqda.
O‘zbekistonda qator oliy o‘quv yurtlari va boshqa ta’lim muassasalari, jumladan, Toshkent davlat yuridik universiteti, Jahon iqtisodiyoti va diplomatiya universiteti, O‘zbekiston Bosh prokuraturasi akademiyasi, shuningdek, viloyatlardagi ayrim oliy o‘quv yurtlarida yuridik ta’lim yo‘lga qo‘yilgan.
Bugungi kunda davlatimiz tashabbusi bilan yuridik ta’lim tizimini modernizatsiya qilish, jumladan, o‘qitishning yangi texnologiyalari va usullarini joriy etish, shuningdek, yuristlik kasbining o‘zgaruvchan ehtiyojlarini aks ettiruvchi yangi o‘quv dasturlarini qabul qilish choralari ko‘rildi. Bilim va ilg‘or tajriba almashishni rag‘batlantirish maqsadida mamlakatimiz rahbariyati yuridik institutlar va xorijiy universitetlar o‘rtasidagi hamkorlikni rag‘batlantirmoqda.
Amalga oshirilayotgan chora-tadbirlarga qaramasdan, O‘zbekiston yuridik ta’limi tizimi qator muammolarga duch kelmoqda. Ayniqsa, hududlarda tajribali va malakali yuristlarning yetishmasligi asosiy muammolardan biri hisoblanadi. Bu mamlakatning o‘z qonunlarini samarali qo‘llash va barcha fuqarolarning odil sudlovdan foydalanish imkoniyatini ta’minlash imkoniyatlarini cheklaydi.
Yana bir muammo — yuridik ta’lim uchun resurslar va mablag‘larning yetishmasligi. O‘zbekistondagi ko‘plab yuridik maktablar yetarlicha moliyalashtirilmagan va zamonaviy o‘qitish texnologiyalari va resurslaridan foydalana olmaydi. Bu esa ular beradigan yuridik ta’lim sifatiga o‘z ta’sirini ko‘rsatmasdan qolmaydi.
Bundan tashqari, korrupsiya va huquq tizimiga siyosiy aralashuv O‘zbekistonda yuridik ta’lim sifatiga salbiy ta’sir ko‘rsatishi va aholining huquq tizimiga ishonchini susaytirishi mumkin bo‘lgan doimiy muammolar biri bo‘lib qolmoqda.
Ayni paytda mamlakatimiz jadal o‘zgarishlar va modernizatsiya davrini boshdan kechirmoqda. Ushbu o‘zgarishlar doirasida yurtimiz mamlakat huquq tizimi, jumladan, yuridik ta’limni isloh qilish va modernizatsiya qilish bo‘yicha ishlarni amalga oshirmoqda.
Mamlakatimiz rahbariyati tomonidan koʻtarilgan asosiy tashabbuslardan biri Oʻzbekistonda yuridik maktablar uchun yangi oʻquv dasturlarini joriy etish boʻldi. Ushbu o‘quv dasturlari zamonaviy yuristlik kasbining ehtiyojlarini to‘liq aks ettirish, talabalarni bugungi huquqiy sharoitda muvaffaqiyatga erishish uchun zarur bo‘lgan ko‘nikma va bilimlar bilan ta’minlash maqsadida ishlab chiqilgan.
Bundan tashqari, amaliy huquqiy tayyorgarlikka e’tibor kuchaytirilib, talabalar amaliyot o‘tash va boshqa amaliy o‘quv imkoniyatlari orqali tajriba orttirmoqda.
Yurt boshimiz tomonidan O‘zbekistonda yuridik ta’limni modernizatsiya qilish borasidagi sa’y-harakatlarning yana bir muhim jihati yangi yuridik maktablarning tashkil etilishi bo‘ldi. Mamlakatimizda yuridik ta’lim sifatini yanada oshirish maqsadida xorijiy oliy o‘quv yurtlari bilan hamkorlik aloqalarini rivojlantirishga ham harakat qilmoqda. Masalan, 2019 yilda Buyuk Britaniyaning Vestminster universiteti Jahon iqtisodiyoti va diplomatiya universiteti bilan yangi huquq fakultetni tayyorlash va qo‘llab-quvvatlash bo‘yicha shartnoma imzoladi. Xuddi shunday, Toshkent davlat yuridik universiteti Yevropa Ittifoqi, AQSH, Rossiya, Turkiya, Xitoy va Yaponiya universitetlari bilan hamkorlik qilib, talabalarga xalqaro taʼlim va hamkorlik imkoniyatlarini taqdim etadi.
O‘zbekiston huquq tizimini, jumladan, yuridik ta’limni isloh qilish va modernizatsiya qilish borasida amalga oshirilayotgan ishlar XXI asr talablariga javob bera oladigan yurist kasbini shakllantirish yo‘lidagi ijobiy qadamdir. Yangi o‘quv dasturlarining joriy etilishi, hududlarda huquq fakultetlarning tashkil etilishi, xorijiy oliy o‘quv yurtlari bilan hamkorlikning yo‘lga qo‘yilishi natijasida mamlakatimizda huquqiy ta’lim sifati yaqin yillarda butunlay yangi bosqichga ko‘tarilishi mumkin.
Xulosa qilib aytganda, yuridik ta’lim yurtimizda kuchli va samarali huquq tizimini rivojlantirishning muhim yo‘nalishi hisoblanadi. Mamlakatimiz so‘nggi yillarda muvaffaqiyatga erishgan bo‘lsa-da, yuristlarning mamlakat oldida turgan murakkab huquqiy muammolarni hal qilish uchun etarli darajada tayyorlanishi hal qilinishi kerak bo‘lgan jiddiy muammolar mavjud. Yuridik ta’limga sarmoya kiritib, bu muammolarni hal etish orqali O‘zbekiston o‘z huquq tizimini mustahkamlashi, qonun ustuvorligini ta’minlashi, barcha fuqarolarning odil sudlovdan foydalanishini ta’minlashi mumkin.
Oyatbek MAMAYUSUPOV,
TDYU tyutori
