Экономикалық изертлеўлер ҳәм реформалар орайы усы жылдың сентябрь айындағы исбилерменлик орталығының таллаў нәтийжелерин усынды. Нәтийжелерге бола, бизнестиң ҳәзирги жағдайы ҳәм жақын келешектеги күтилмелер тийкарында "Бизнес орталығы индекси" дүзилди.
2023-жылдан баслап Өзбекстанның исбилерменлик орталығының динамикасы " Trading Economics" порталы арқалы ЭИРО тәрепинен жаңаланып барылмақта.
Бизнес-климат анализи.
Сентябрь айында исбилерменлик орталығының жыйынды индикаторы өткен жылдың усы дәўирине салыстырғанда 2 пунктке өсип, 57 бирликти қурады. Өсиў тийкарынан "бизнестиң ҳәзирги жағдайы" компоненти тәрепинен тәмийинленип, 52 пунктке (+5 п.г/г) жетти ҳәм ҳақыйқый белсендиликтиң күшейиўин сәўлелендиреди.
Бул көрсеткиш исбилерменлер тәрепинен бизнести жүргизиўдеги ҳәзирги жағдайды, соның ишинде, сатыў, бәнтлик, талап, ресурслардан пайдаланыў ҳәм басқалардың көзқарасын көрсетеди.
Соның менен бирге, бизнестиң күтиўлер индекси жетерли дәрежеде жоқары (62 пункт) болып қалмақта, бул исбилерменлердиң келешекке исенимин көрсетпекте.
Исбилерменлер арасында өткерилген сораў нәтийжелерине бола, Өзбекстанда исбилерменлердиң 46 проценти бизнестиң ҳәзирги жағдайын "жақсы", 39 проценти соңғы үш айда жақсыланғанын, 47 проценти талап артқанын атап өткен.
Күтилген нәтийжелер унамлы болып қалмақта. Соның ишинде, 68 проценти келеси үш айда бизнестиң буннан былай да жақсыланыўын күтип атырғанын, 62 проценти талаптың жақсыланыўын, 52 проценти бәнтликтиң кеңейиўин атап өткен.
Секторлық анализ
Сентябрь айында аўыл хожалығында исбилерменлик орталығы өткен жылға салыстырғанда 3 пунктке жақсыланып, 66 пунктке жетти.
Аграр тараў ўәкиллери арасында 45 проценти бизнестиң ҳәзирги жағдайын "жақсы", 42 проценти өткен үш айда бизнеси жақсыланғанын, 44 проценти баҳа турақлылығының сақланыўын күтип атырғанын атап өтти.
Санаатта ҳақыйқый белсендиликтиң орташа жанланыўы бақланбақта, ҳәзирги жағдай индекси 2 пунктке артып, 43 ке жетти, бизнес орталығының жыйынды индекси болса 5 пунктке төменлеп, 43 ке жетти, бул бизнес күтимлериниң және де азайыўы менен байланыслы.
Атап өтилиўинше, санаат кәрханаларының 47 проценти бүгинги жағдайды қанаатландырарлы, 43 проценти соңғы үш айда жаңаланғанын, 51 проценти болса талап артқанын атап өткен.
Хызметлер тараўында бизнес орталығы индекси жыллық көрсеткиште 11 пунктке жақсыланып, 57 пунктке жетти.
Хызмет көрсетиў тараўындағы исбилерменлердиң 46 проценти өз бизнесиниң ҳәзирги жағдайын "жақсы", 37 проценти соңғы үш айда жақсыланғанын, 22 проценти келеси үш айда бизнестиң жағдайы өзгермейтуғынын атап өтпекте.
Қурылыс тараўында исбилерменлик орталығының сезилерли дәрежеде жақсыланғаны бақланып, жыйынды индекс 63 пунктке жетти, бул өткен жылға салыстырғанда 21 пунктке жоқары; ағымдағы жағдай индекси 64 (+18) ге, күтиўлер индекси 61 (+24) ге көтерилди.
Сораўға бола, компаниялардың 44 проценти өткен үш айда бизнестиң жағдайы жақсыланғанын, 68 проценти болса келеси шеректе және де жақсыланыўы күтилип атырғанын билдирген.
ЭИРОның сентябрь айындағы сораўы жақын келешекте исбилерменлик жеделлигиниң артыўын көрсетпекте, турақлы талап ҳәм бизнестиң унамлы күтиўлери баҳа турақлылығы сақланып турған жағдайда өндиристи кеңейтиўди қоллап-қуўатламақта.
***
Өзбекстанның бизнес орталығы индекси Орай тәрепинен ҳәр қыйлы тармақлардағы 1000 нан аслам кәрханалардың сораўнамалары тийкарында есап-санақ етиледи. Исбилерменлик орталығы индикатори IFO (Германия) институты методологиясы тийкарында дүзилген. Сораўлар даўамында кәрхана басшылары өндирис, талап ҳәм басқалар динамикасы тийкарында исбилерменлик орталығының ҳәзирги ҳәм күтилип атырған өзгерислерин баҳалайды.
