Бул "Өзбекстан Республикасы пуқараларын, сырт ел пуқараларын ҳәм пуқаралығы болмаған шахсларды жасаў ҳәм турған жери бойынша есапқа алыў ҳаққында"ғы жаңа нызамда нәзерде тутылған. Нызамшылық палатасы оған өткен жылдың 15-октябрьинде, Сенат 24-январьда, президент болса 11-июльде қол қойды. Ҳүжжет үш айдан кейин - 2025-жыл 12-октябрьде күшке киреди.
Әмелдеги нызамды бийкарлаў президенттиң 2023-жыл 8-майдағы пәрманы менен нәзерде тутылған, себеби әмелдеги тәртип жаңаланған Конституцияның 32-статьясында нәзерде тутылған пуқаралардың мәмлекет бойлап еркин ҳәрекетлениў, сондай-ақ, жасаў ҳәм болып турыў орнын таңлаў ҳуқықларын шеклейди.
Әмелдеги нызамға бола, тек ғана 12 категориядағы пуқаралар (турақ жай мүлк ийелери, туўысқанлар, қәўендерликтеги ҳәм тәрбиялаў ушын шаңараққа қабыл етилген балалар, ата-анасы болмаған жас өспирим туўысқан аға-ини ҳәм апа-сиңлилер, парламент, президент, Министрлер Кабинети тәрепинен ямаса олар менен келисилген ҳалда сайланған, тайынланған, тастыйықланатуғын пуқаралар, сондай-ақ, олардың шаңарақ ағзалары ҳәм басқа да шахслар) турақлы прописка етилиўи керек.
Енди бул дизим бийкар етилди - ҳәр қандай пуқара турақлы пропискадан өтиўи мүмкин. Пуқараларды жасаў орны бойынша дизимге алыўдың хабардар етиў тәртибин енгизиўге қаратылған жаңа механизмлер де енгизилмекте.
Пуқараларға, сондай-ақ, турақлы жасаўшы сырт ел пуқаралары ҳәм пуқаралығы болмаған шахсларға Бирден-бир интерактив мәмлекетлик хызметлер порталы арқалы ямаса өзлери ушын қолайлы болған ишки ислер уйымларының миграция ҳәм пуқаралықты рәсмийлестириў бөлимлери, мәмлекетлик хызметлер орайлары арқалы жеке болып турған жери бойынша дизимнен өтиў ушын онлайн арза бериў имканияты бериледи.
«Е-xabar berish» системасы енгизилмекте, бул система арқалы Өзбекстанда турақлы жасайтуғын сырт ел пуқаралары ҳәм пуқаралығы болмаған шахсларды жасаў орны бойынша дизимге алыў ушын арза берген шахсларды есапқа алыў ҳәм дизимге алыў әмелге асырылады.
Пуқаралардың жасаў орнында пропискасыз болыў мүддети 15 жумыс күнинен 10 жумыс күнине шекем қысқартылады.
Турақлы дизимнен өтиў
Өзбекстан пуқараларын жасаў орны бойынша дизимге алыў бир неше усыл менен әмелге асырылыўы мүмкин:
ишки ислер уйымларының миграция ҳәм пуқаралықты рәсмийлестириў бөлимлеринде жеке арза менен;
мәмлекетлик хызметлер орайларында жеке арза менен;
Бирден-бир интерактив мәмлекетлик хызметлер порталы арқалы - хабарнама тийкарында.
Жеке дизимнен өтиў ушын пуқара төмендегилерди тәмийинлеўи керек:
турақ жай мүлк ийесиниң турақ жай бериў ҳаққындағы арзасы (разылығы) ямаса егер оның жеке қатнасыўы мүмкин болмаса, нотариал тастыйықланған разылығы;
мүлк ийесиниң паспорты ямаса идентификация картасы, сондай-ақ, паспорты ямаса жеке гүўалығы.
Егер арза бериўши 16 жасқа толмаған баланы да дизимге алып атырған болса, қосымша түрде туўылғанлығы ҳаққындағы гүўалық ямаса баланың шахсын тастыйықлаўшы басқа ҳүжжет, сондай-ақ, егер бала қәўендерликте болса ямаса тәрбиялаў ушын шаңараққа берилген болса, қәўендерлик ямаса әменгерликти тастыйықлаўшы ҳүжжетлер талап етиледи.
Бирақ егер бала ата-анасы ямаса ата-анасынан бириниң жасаў орнында дизимге алынған болса, мүлк ийесиниң разылығы талап етилмейди.
Кәрханалар ямаса мәкемелер тәрепинен басқарылатуғын рәсмий турақ жай имаратларында (жатақханаларда) дизимнен өтиў ушын шөлкем басшысының буйрығы ямаса жазба рухсаты талап етиледи.
Ҳүжжетлер тапсырылғаннан соң жуўапкер хызметкер олардың ҳақыйқыйлығын тексереди, электрон дизимге алыў формасын дүзеди ҳәм «Manzil» системасына жүклейди. Форма арза бериўши тәрепинен пайдаланыўшы идентификациясы ҳәм тексериўинен пайдаланған ҳалда тастыйықланады. Егер дизимнен өтиў my.gov.uz порталы арқалы әмелге асырылған болса, арза арза бериўши тәрепинен де, имарат ийеси тәрепинен де тастыйықланады.
Электрон дизимге алыў арзасын көрип шығыў мүддети бир жумыс күнинен аспаўы керек. Процесс жуўмақланғаннан соң, пуқараға электрон ямаса қағаз түринде жасаў орны бойынша дизимнен өткени ҳаққындағы гүўалық бериледи.
Ўақтынша дизимнен өтиў
Өзбекстан пуқараларын жасаў орны бойынша есапқа алыў енди жаңа қағыйдалар менен тәртипке салынады. Нызамға бола, пуқаралар төмендегише дизимнен өтиўи мүмкин:
ишки ислер уйымларының миграция ҳәм пуқаралықты рәсмийлестириў бөлимлеринде жеке арзасына бола;
ишки ислер бөлиминиң қоллап-қуўатлаў пунктлеринде ҳәм мәҳәлле ҳуқық қорғаў уйымларында;
мәмлекетлик хызметлер орайларында;
Бирден-бир интерактив мәмлекетлик хызметлер порталы ямаса «Е-xabar berish» системасы арқалы - хабарнама тийкарында;
«E-Mehmon» системасы арқалы - хабарнама тийкарында - мийманханаларда ямаса медицина мәкемелеринде қалыў ўақтында.
Турақлы прописканың жоқлығы ўақтынша жасаў орны бойынша дизимге алыўды бийкарлаў ушын тийкар бола алмайды.
Дизимнен өтиў ушын пуқара төмендегилерди усыныўы керек:
мүлк ийесиниң арзасы ямаса разылығы (зәрүр болғанда нотариал тастыйықланған);
мүлк ийеси ҳәм дизимнен өтип атырған шахстың паспорты ямаса жеке гүўалығы;
егер 16 жасқа толмаған бала көрсетилген болса - оның туўылғанлығы ҳаққындағы гүўалығы ямаса шахсты тастыйықлайтуғын басқа ҳүжжет;
қәўендерлик ямаса әменгерлик жағдайында - тастыйықлаўшы ҳүжжетлер.
Егер турақ жай ижара шәртнамасы дүзилсе ҳәм ол салық уйымында дизимге алынған болса, мүлк ийесиниң келисими талап етилмейди. Ижара шәртнамасы бойынша ўақтынша дизимнен өтиў бир жылға шекемги мүддетке мүмкин.
Баланы ата-ананың мәнзилинде дизимге алыўда ийесиниң разылығы да талап етилмейди.
Офис имаратлары ҳәм жатақханалар ушын кәрхана басшысының буйрығы ямаса жазба рухсаты талап етиледи.
Барлық усынылған ҳүжжетлер тексериледи, соннан кейин жуўапкер хызметкер тәрепинен электрон арза дүзиледи ҳәм «Е-xabar berish» системасына жүкленеди. Пуқараның өзи де - my.gov.uz порталы ямаса «Е-xabar berish» системасы арқалы, электрон идентификациялаў ҳәм тастыйықлаў қуралларынан пайдаланған ҳалда мүрәжат етиўи мүмкин. Салық уйымында дүзилген шәртнама бойынша ижараға алыўшылар ушын мүлк ийесиниң тастыйығы талап етилмейди.
Пуқара мийманханаға жайласқан ямаса стационар емленип атырған болса, «E-Mehmon» системасы арқалы мийманхана ямаса медицина мәкемеси хызметкери тәрепинен электрон арза қәлиплестириледи.
Электрон арзаны көрип шығыў бир жумыс күнинен аспаўы керек. Дизимнен өткеннен соң, пуқара электрон ямаса қағаз түринде жасаў орнында дизимнен өткенлиги ҳаққындағы гүўалық алады.
Егер дизимге алыў мүддети тамам болған болса ҳәм пуқара усы мәнзилде жасаўды даўам еттирип атырған болса, ол 10 жумыс күни ишинде қайта дизимнен өтиўи шәрт.
