Өзбекстан Республикасының Президенті Шавкат Мирзиёевтің төрағалығымен өткен шарада Әзербайжан Республикасының Президенті Ильхам Әлиев, Иран Ислам Республикасының Президенті Ибрагим Раиси, Қырғыз Республикасының Президенті Садыр Жапаров, Тәжікстан Республикасының Президенті Эмомали Рахмон, Түркия Республикасының Президенті Режеп Тайып Ердоған, Түркіменстан Президенті Сердар Бердімұхамедов, Пәкістан Ислам Республикасының Премьер-Министрі Анвар ул-Хак Какар, Қазақстан Республикасының Премьер-Министрі Әлихан Смайылов және ИЫҰ Бас хатшысы Хусрав Нозири қатысты.
Күн тәртібіне сәйкес ЭЫҰ аясындағы көпқырлы ынтымақтастықтың келешегі және оның жаңа кезеңге көтерілуі талқыланып, халықаралық және өңірлік маңызы бар өзекті мәселелер бойынша жан-жақты пікір алмасылды.
Өзбекстан Президенті саммитті аша отырып, осы маңызды шараға қатысқандары үшін жоғары мәртебелі қонақтарға шын жүректен ризашылығын білдіріп, бұл жан-жақты және өзара тиімді ынтымақтастықты кеңейтуге деген ортақ ұмтылыстың дәлелі екенін атап өтті.
Ұйым мүшелерін ортақ тарих пен қасиетті Ислам дініміз, бай мәдениет пен ұқсас құндылықтар тығыз байланыстыратыны айтылды.
Мемлекет басшысы айтқандай, жарты миллиард адам тұратын ЭЫҰ кеңістігінің сауда-экономикалық, индустриялық, инвестициялық-инновациялық, көлік қатынастарын дамытуда әлеуеті зор.
Ұйым аясындағы ынтымақтастық кейінгі жылдары қарқынды дамып келе жатқаны, 2021 жылғы Ашхабад саммитінде айтылған ұсыныстар мен бастамалардың дәйекті түрде жүзеге асырылып жатқаны атап өтілді.
Атап айтқанда, ұйымның қызметін реформалау және оның тиімділігін арттыру, халықаралық аренадағы беделін арттыру бағытында жүйелі жұмыстар жүргізілуде. Жақында көлік министрлерінің Ташкент декларациясы қабылданып, Бакуде аймақтық электр нарығы мен Таза энергия орталығы құрылуда. Экология саласында жоғары деңгейдегі коммуникациялық платформа құрылды, туроператорлар желісі құрылды, «Қауіпсіз туризмді дамыту» бағдарламасы бекітілді.
Сонымен қатар, Өзбекстан Президенті мүше мемлекеттер арасындағы жан-жақты ынтымақтастықты кеңейту үшін әлі пайдаланылмаған үлкен әлеует бар екенін атап өтті. Мәселен, өткен жылы елдеріміз арасындағы тауар айналымы 85 миллиард долларды құрады, бұл олардың жалпы сыртқы саудасының 8 пайызын ғана құрайды.
Жеңілдікті сауда келісімін жасау бойынша жылдар бойы жүргізілген талпыныстар күткен нәтиже бермей отыр. Кедергісіз сауданы құру жолында әлі де көптеген шектеулер мен қиындықтар бар.
ЭЫҰ аясындағы ынтымақтастыққа жаңа серпін беру үшін Өзбекстан Президенті «Экономикалық ынтымақтастықтың стратегиялық мақсаттары – 2035» тұжырымдамалық құжатын әзірлеуді ұсынды.
Бұл маңызды құжатта өзара сауданы ілгерілету, көлік-коммуникацияны нығайту, өнеркәсіптік кооперацияны жандандыру, энергетикалық қауіпсіздікті қамтамасыз ету, климаттың өзгеруімен күресу, туризм және мәдени-гуманитарлық салалардағы ынтымақтастықты тереңдету сияқты негізгі бағыттарға назар аудару қажет.
Мемлекет басшысы тауарлар мен қызметтер саудасын жеңілдетуге, техникалық және нотариаттық кедергілерді жоюға, кедендік, фитосанитарлық және ветеринариялық процедураларды цифрландыруға, электронды сауданы дамытуға баса назар аудара отырып, Сауданы оңайлату туралы келісімді қабылдауға шақырды. Алдын ала есептеулер бойынша, бұл шаралар арқылы 2035 жылға қарай өзара сауда көлемін екі есеге арттыруға болады.
Ұйымға мүше мемлекеттердің көпшілігінің теңізге тікелей шығу мүмкіндігі жоқ екенін атап өткен Өзбекстан Президенті трансконтиненталдық көлік дәліздерінің әлеуетін толық пайдаланудың, «Қытай-Қырғызстан-Өзбекстан» теміржолын және Трансауған мультимодальды автожолын іске қосудың маңыздылығын атап өтті.
2 қарашада Ташкентте өткен көлік министрлерінің отырысында «Өзбекстан-Түркіменстан-Иран-Түркия» көлік дәлізін дамыту жөніндегі қабылданған құжатқа басқа мүшелерді қосылуға және өзара тарифтер мен алымдарды оңтайландыруға шақырды.
Жүк тасымалы туралы ақпаратты цифрландыру және осындай заманауи жүйелерді тиімді үйлестіру мақсатында Ташкентте Цифрлық көлік және кеден басқармасын құру бастамасы көтерілді.
Өзбекстан басшысы өзара инвестиция ағынын арттыру, оларды қорғау және өнеркәсіптік кооперацияны тереңдету бойынша бірлескен іс-қимыл бағдарламасын әзірлеудің, сондай-ақ өңіраралық өнеркәсіп көрмесін ұйымдастырудың және 2024 жылы Өзбекстанда оның алғашқы шарасын өткізудің маңыздылығын атап өтті.
Сондай-ақ Өзбекстанның ұйымның Сауда және даму банкімен серіктестік қарым-қатынастарын кеңейтуді жақтайтыны атап өтілді.
Энергетикалық қауіпсіздікті қамтамасыз ету аясында ұлттық энергетикалық стратегияларды үйлестіру, энергия ресурстарын жеткізудің өңіраралық желілерін дамыту, «жасыл» энергетикалық технологияларды кеңінен енгізудің маңыздылығы артып отырғаны көрсетілді. Салада жүйелі ынтымақтастық орнату мақсатында ЭЫҰ Энергетика министрлері кеңесін құру ұсынылды.
Климатқа байланысты тәуекелдердің күшеюіне орай Өзбекстан Президенті климаттың өзгеруіне қарсы күрес және қоршаған ортаны қорғау саласындағы ынтымақтастықты нығайту қажеттігін атап өтті. 2024 жылы алдағы Самарқанд климаттық форумы аясында экологиялық мәселелер бойынша жоғары деңгейдегі платформаның бірінші конференциясын өткізу ұсынылды.
Мемлекет басшысы ұйымға мүше елдердің өкілдерін келесі аптада елімізде өтетін Біріккен Ұлттар Ұйымының шөлейттенуге қарсы күрес жөніндегі конвенциясының орындалуын қарау жөніндегі комитет отырысына белсенді қатысуға шақырып, құм және шаңды дауылмен күресу мақсатында Самарқанд декларациясын қолдауға шақырды.
Туризм саласындағы ынтымақтастықтың зор әлеуетін және трансшекаралық бағыттардың танымалдылығын ескере отырып, «Жібек жолы» туристік бренді аясында бірлескен туристік маршруттарды енгізу және жалпы туристік бағдарламаларды ұлғайту ұсынылды.
Өзбекстан Президенті ЭЫҰ Хатшылығы жанынан мүше елдердің туризм әкімшіліктері мен жетекші сарапшылардан тұратын туризм жөніндегі консультативтік комитет құруды және оның алғашқы отырысын ұйымның туристік астанасы болып жарияланған Шахрисабз қаласында өткізуді ұсынды.
Мемлекет басшысы ЭЫҰ елдері халықтарын жақындастырудағы мәдени-гуманитарлық ынтымақтастықты тереңдетудің маңыздылығын атап өтіп, жыл сайын мәдениет, өнер және кино апталықтарын өткізуді, жастардың шығармашылық фестивальдері мен инновациялық ынтымақтастық алаңын құруды, өзара ынтымақтастықты нығайтуды ұсынды.
Президент өз сөзінде өткір халықаралық және өңірлік проблемаларға, соның ішінде Таяу Шығыс пен Ауғанстандағы жағдайға тоқталды. Газа секторындағы қақтығыстарды дереу тоқтатып, бейбіт келіссөздер мен ақылға қонымды ымыраға келуге шақырды. Палестина халқы БҰҰ қарарларымен расталған өзінің тәуелсіз мемлекетін құру құқығына қатысты өзінің нық ұстанымын тағы да білдірді.
Өзбекстан Президенті ауған халқына гуманитарлық көмекті арттыруға, бұл елдегі өткір әлеуметтік-экономикалық мәселелерді ұжымдық жауапкершілік пен қолайлы тетіктер негізінде шешуге шақырды. Атап өткендей, бұл елдің өңірлік интеграциялық процестерге белсенді қатысуы біздің тұрақты дамуымыздың таптырмас және қажетті шарты болып табылады.
Саммитте Әзербайжан, Иран, Қырғызстан, Тәжікстан, Түркия, Түрікменстан, Пәкістан, Қазақстан делегацияларының басшылары мен ЭЫҰ Бас хатшысы Хусрав Нозири де сөз сөйледі.
Күн тәртібіне сәйкес Өзбекстан Президенті саммит төрағасы ретінде ұйымның ғылымдағы жетістіктері үшін сыйлығының иегерлерін жариялады. Әр елден бір өкіл марапатқа ие болды.
Шара соңында Ташкент коммюникесі қабылданды.
Ұйымға төрағалық ету Иранға беріліп, келесі саммит Әзірбайжанда өтетін болды.
