Қазақстан Республикасының Президенті Қасым-Жомарт Тоқаевтың төрағалығымен өткен шарада Әзірбайжан Республикасының Президенті Ильхам Әлиев, Қырғыз Республикасының Президенті Садыр Жапаров, Түркия Республикасының Президенті Реджеп Тайып Ердоған, Венгрия Премьер-Министрі Виктор Орбан, Түркімен халқының ұлттық көшбасшысы, Түркіменстан Халық Кеңесінің төрағасы Гурбангулы Бердімұхамедов, сондай-ақ ТМҰ бас хатшысы Кубаничбек Омуралиев қатысты.
Күн тәртібіне сәйкес ТМҰ аясындағы көпжақты қарым-қатынастардың қазіргі жағдайы мен келешегі туралы пікір алмасылды, практикалық ынтымақтастықтың өзекті мәселелері талқыланды.
Өзбекстан Президенті өз сөзінде бүгінгідей тез өзгеріп жатқан заманда тілі, діні, жүрегі ұштасып жатқан түркі халықтарының үні дүние жүзіне барған сайын күшейіп келе жатқанын атап өтті. Ұйым халықаралық институттар жүйесінде және бүгінгі таңда қалыптасып жатқан жаңа әлемдік тәртіпте маңызды орын алуда.
Бұл ретте Мемлекет басшысы жаһандық қауіпсіздікті қамтамасыз етуде жаңа проблемалар туындап, халықаралық құқық нормаларынан ауытқу жағдайларының көбейіп келе жатқанына тоқталды.
Палестина-Израиль жанжалының кейінгі уақытта қауіпті бетбұрыс алғаны, бұл үлкен алаңдаушылық тудырғаны атап өтілді. Қарулы қақтығыстар салдарынан бейбіт тұрғындардың, әсіресе қарттардың, әйелдер мен балалардың қаза болуы мен жарақаттануы күрт өсті, бұл қақтығыстың кең таралу қаупін арттырады.
Осыған байланысты Өзбекстан басшысы тараптарды соғысты тез арада тоқтатуға, атысты тоқтатуға, гуманитарлық мақсатта ымыраға келуге шақырды. Палестина-Израиль проблемасын БҰҰ қарарларына сәйкес «екі халыққа екі мемлекет» қағидасы негізінде шешу қажеттігіне Өзбекстанның ұстанымы берік екені айтылды.
Өзбекстанның ТМҰ елдерімен ынтымақтастығы туралы айта келіп, Мемлекет басшысы Өзбекстан Ұйымның барлық мүшелерімен стратегиялық әріптестік қарым-қатынас орнатқанын атап өтті. Өткен жылы Самарқанд саммитінде қол қойылған маңызды құжаттар жүйелі түрде жүзеге асырылуда.
Өзбекстанның төрағалығы кезінде түркі елдері арасындағы ынтымақтастықты нығайтуға бағытталған жүзден астам түрлі іс-шаралар өткізіліп, маңызды бастамалар алға тартылып, жаңа құрылымдар құрылып, бірқатар беделді жаһандық және аймақтық құрылымдармен тығыз әріптестік қарым-қатынастар орнатылды.
Ұйымға мүше мемлекеттер арасындағы көпжақты және ұзақ мерзімді қарым-қатынастарды одан әрі кеңейту мақсатында Өзбекстан Президенті бірқатар ұсыныстар мен бастамаларды ортаға салды.
Атап айтқанда, түркі халықтарының бірлігін, ұлы өткені мен бай мәдениетін, ежелгі құндылықтарын білдіретін Түркі әлемі Хартиясын әзірлеу ұсынылды.
Өнеркәсіптік кооперацияны нығайту және ауқымды бірлескен инвестициялық жобаларды жүзеге асыру мақсатында Түрік даму банкін құруды жандандырудың маңыздылығы атап өтіліп, бұл қаржы институтын Ташкентте орналастыру туралы ұсыныс жасалды.
Өзбекстан Президенті түркі мемлекеттерінің сауда ынтымақтастығы ғылыми-зерттеу орталығын құру бойынша басталған практикалық жұмысты толық мақұлдай отырып, сауда кедергілерін жою, экспорт-импорт көлемін арттырудың жаңа тетіктерін кеңінен енгізу, электрондық сауда алаңдарын дамыту үшін орталықтың мүмкіндіктерін тиімді пайдалану қажеттігіне назар аударды.
Жаһандық логистикалық тізбектер мен көлік дәліздерін дамыту және әртараптандыру, біртұтас транзиттік желіні қалыптастыру мәселелері өзекті екені баса айтылды. Осы тұрғыда Мемлекет басшысы Орта дәліздің әлеуетін кеңейту, қосымша көпсалалы бағыттарды, соның ішінде біздің елдер арқылы Қытай, Оңтүстік Азия және Еуропа нарығына өтетін дәліздерді дамыту, көлік қызметін цифрландыру шараларын қолдады.
Ұйымның темір жол органдары кеңесін құру және бұл құрылымның дирекциясын Өзбекстанда орналастыру ұсынылды.
Экология саласындағы ынтымақтастықты нығайту мақсатында министрлер деңгейінде үздіксіз жұмыс істейтін Түркі экология форумын құру бастамасы көтерілді.
Өзбекстан басшысы шығармашыл, талантты және өршіл жастар болашақта түркі әлемінің жаңа жаңғыруын қалыптастыратынына сенім білдірді. Жаңашылдыққа ұмтылған бастамашыл ұл-қыздарды ынталандыру мақсатында Өзбекстанда түркі әлемінің шығармашыл жастарына арналған орталық ашу ұсынылды.
Ата-бабаларымыздың ғылыми-шығармашылық мұрасын терең зерттеудің маңыздылығын атап өткен Өзбекстан Президенті ТМҰ елдерінің өкілдерін осы жылдың желтоқсан айында Өзбекстанда өтетін «Жадиттер: ұлттық бірегейлік, тәуелсіздік және мемлекеттілік идеялары» тақырыбындағы халықаралық конференцияға белсенді қатысуға шақырды.
Өз сөзін қорытындылай келе Өзбекстан басшысы жиынға қатысушылардың назарын мыңдаған жылдар бойы тарихы мен тағдыры түркі халқымен тығыз байланысты көп ұлтты ауған халқына аударды.
Мемлекет басшысы ауған халқына гуманитарлық көмек көрсетуді бәсеңдетпеуге, осы елдегі өткір әлеуметтік мәселелерді шешуге бағытталған нақты тетіктерді әзірлеуге шақырды.
Жиында Әзірбайжан, Қазақстан, Қырғызстан, Түркия, Венгрия, Түркіменстан делегацияларының басшылары, ұйымның бас хатшысы да сөз сөйледі.
Саммит соңында ТДМ аясындағы ынтымақтастықтың басым бағыттары бойынша бірқатар келісімдер мен шешімдер қабылданды.
Ұйымға төрағалық ету Қазақстан Республикасына өтті.
