Өзбекстанда барлық сала мен бағыттарда үлкен белес көзделген. Оларды жүзеге асыру және дамуын жалғастыру жас ұрпақтың білімі мен парасатына, тәрбиесіне, отансүйгіштігіне байланысты.
Бұл үшін мұғалімдер құқықтық, әлеуметтік және қаржылық жағынан қорғалып, жеткілікті қамтамасыз етілуі керек. Осыған байланысты жаңартылған Конституциямызда мұғалім мәртебесі ерекше нығайтылды. Биыл «Педагог мәртебесі туралы» заң қабылданды.
Мемлекеттің байлығы, ең алдымен, жас ұрпақты тәрбиелеуге жұмсалуда. Соңғы 7 жылда білім беруді дамытуға 216 триллион сум қаржы бөлінді. Материалдық-техникалық базаны нығайту үшін бюджеттен 19,5 триллион сум жұмсалып, 6 мың мемлекеттік мектеп пен 3,5 мың балабақша қайта жөнделіп, жаңадан салынды. Мектептерде 800 мың, балабақшаларда 535 мың қосымша орын жасалды.
Жеке білімге кең мүмкіндіктер жасалғандықтан, жеке мектептердің саны 27-ден 500-ге, ал мемлекеттік емес балабақшалар 250-ден 30 мыңға дейін өсті.
Мұғалімдерге шеберлігі мен жетістіктеріне қарай төленетін үстемақы саны 3-тен 17-ге дейін арттырылды. Өз біліктілігін арттырып, шетелдік сертификат алған 6 мың мұғалім 10 миллион сумнан астам жалақы алуда.
14 Президент мектебі, 9 шығармашылық мектебі өз жұмысын бастады. Олардың бағдарламалары негізінде жаратылыстану және нақты ғылымдар бойынша заманауи оқулықтар жасалуда. Президент мектептеріндегі бағалау жүйесі қазіргі уақытта 500 жалпы білім беру мектебінде қолданылуда. Бағалауды тиімді жүргізген 66 мектеп ұжымына 40 пайызға дейін үстемақы төленуде.
Өзбекстанда дарынды жастарды іріктеу жүйесі бұрын-соңды болмаған жаңа әдіспен жолға қойылды. Нәтижесінде, биылдың өзінде халықаралық пәндік олимпиадаларда оқушыларымыз 122 медаль жеңіп алды.
Мектеп бітірушілердің жоғары білімге қамту деңгейі соңғы 7 жылда 4 есеге өсті. Биыл 310 мың жас жоғары оқу орындарының студенті атанды, олардың жартысына жуығы қыздар.
Кездесуде Мемлекет басшысы білім сапасы мәселесіне ерекше тоқталды.
Мемлекеттік білім беру мекемелерінде 46 мың, жеке секторда 38 мың мұғалім 5 жыл бойы біліктілігін арттырмағаны атап өтілді. Биыл жасанды интеллект пен цифрлық технологиялар арқылы жүргізілген аттестация процесінде 21 мың педагог біліктілік бойынша қажетті балл жинай алмады. Өкінішке орай, мұндай жағдайлар оқушылардың білім сапасына теріс әсер етуде.
Осыған байланысты білім сапасын жаңа деңгейге көтеру мақсатында 7 бағыт бойынша міндеттер айқындалды.
Бірінші бағыт. Абдулла Авлоний атындағы институт мұғалімдердің кәсіби шеберлігін арттыруға жауапты болады. Институттың 12 өңірлік орталығын жаңғырту және жабдықтау үшін келесі 3 жылда бюджеттен жыл сайын 50 миллиард сум бөлінеді. Біліктілікті арттыруда министрлік, біліктілікті арттыру орталығы және мектеп пен балабақшаны байланыстыратын тік жүйе жолға қойылады.
Сонымен қатар, аймақтарда 1 300 мектеп пен 200 балабақша таңдалып, жас мұғалімдерге «Кәсіби даму күні» және «Кәсіби даму сағаты» ұйымдастырылады. Бұл үшін жетекші мұғалімдердің жалақысына 20 пайыз үстеме қосылады.
Екінші бағыт. Мұғалімдерді қолдау және олардың еңбегін ынталандыру жалғасады. Келесі оқу жылынан бастап халықаралық стандарттар негізінде біліктілік сертификатын беру жолға қойылады. Сынақтардан 86 және одан жоғары балл жинаған мұғалімдерге 70 пайыз қосымша үстемақы төленеді.
Мемлекет басшысы «Жыл мұғалімі» байқауы өтетінін және 208 аудан мен қаладан жеңімпаз атанған мұғалімдерге сыйлық ретінде тұрғын үй берілетінін жариялады.
Сондай-ақ, жыл сайын шипажай мен демалыс орындарына жіберілетін мұғалімдердің саны екі есе артатынын айтты.
Бір жыл бұрын мектеп директорларын оқыту жүйесі енгізілген болатын. Бүгінгі күні олардың 1 206-сы менеджерлік сертификатқа ие болды. Қазіргі уақытта осы директорларға орташа есеппен 3 миллион сум үстемақы төленуде.
Енді бұл тәжірибе 2025 жылдың 1 қыркүйегінен бастап балабақша меңгерушілеріне де қолданылады және оларға ай сайын 30 пайызға дейін қосымша үстемақы төленеді.
Білімді және жанқияр мұғалімдердің халықтың баға жетпес байлығы екені айтылып, олардың құрметіне «Ұстазға құрмет» атты кітаптар мен фильмдер жасау қажеттігі сөз болды.
Үшінші бағыт. Халық санының өсуіне байланысты жыл сайын мектептерде 120 мың, ал балабақшаларда 30 мың қосымша орынға сұраныс туындап отыр.
Келесі жылы бюджеттен бөлінетін 3 триллион 200 миллиард сум есебінен 375 мектеп пен 97 балабақша қайта жөндеуден өтіп, жаңалары салынады.
Сонымен қатар, Ислам даму банкі мен ОПЕК қорының 50 миллион доллар қаражаты аясында алдағы 4 жылда 200 жеке балабақша салынып, 30 мың жаңа орын ашылады.
Жаңа жылдан бастап, жеке секторда оқушы орындарын көбейту мақсатында мектеп ашатын кәсіпкерлерге 20 миллиард сумға дейін несие беріледі. Несиенің негізгі мөлшерлемеден 1,5 есе жоғары бөлігін мемлекет бюджетінен өтеледі.
Сонымен қатар, жаңадан салынатын жеке мектеп ғимараттары үшін коммуналдық шығындардың 50 пайызы бес жылға дейін бюджет есебінен төленеді.
Егер кәсіпкерлер өз қаражатына мектеп салып жатса, жұмсалған шығындар екі жыл бойы пайда салығынан тең үлестермен шегеріледі.
Төртінші бағыт. Білім берудегі сапа мен бәсекелестікті қамтамасыз ету үшін цифрландыру деңгейі арттырылады.
Кейінгі 5 жылда 13 500-ден астам компьютер сыныптары 200 мың заманауи компьютермен қамтамасыз етілді. Келесі жылы тағы 2 мың компьютер сыныбы жаңартылады, оған бюджеттен 400 миллиард сум бөлінеді.
Осы компьютерлерге электрондық білім беру контенттері жүктеліп, балаларға дербес білім алу мүмкіндігі артады. Оқушылардың күрделі ұғымдарды оңай меңгеруі үшін нақты және жаратылыстану ғылымдары бойынша виртуалды зертханалар құрылады. Жаңа оқу жылынан бастап мұндай зертханалар әр облыста 10 мектепке енгізіледі.
Сонымен қатар, мектеп жүйесінде мұғалімдер өз мүмкіндіктері мен жетістіктерін, жаңа әзірлемелерін жариялай алатын бірыңғай онлайн платформа құрылады.
Сингапурлық 16 сарапшы математика және жаратылыстану пәндері мұғалімдерінің кәсіби шеберлігін арттырады. Педагогтар жасанды интеллектке негізделген білім беру платформасында білімдерін жыл бойы үнемі тексеріп отырады.
Жеке балабақшалардағыдай, 6 800 мемлекеттік балабақшада да қатысу, төлем, азық-түлік шығындарын цифрландыру толығымен жүзеге асырылады. Бұл үшін балабақшалар планшеттермен жабдықталады.
Бесінші бағыт. Президент мектептері мен мамандандырылған мектептердің тәжірибесі кеңінен қолданылады.
Бұл бағытта 1 мың жалпы білім беретін мектепте Президент мектептері мен мамандандырылған мектептердегі бағалау жүйесін енгізу басталды. Әкімдіктерге оларды жөндеу және қажетті жабдықтармен қамтамасыз ету бойынша нұсқаулар берілді.
Мектепке дейінгі, жалпы орта, арнайы орта, жоғары білім және біліктілікті арттыру жүйесінде бірыңғай тізбекті орнату үшін педагогикалық білім кластерлері құрылады. Бұл тәжірибе ретінде алдымен Әндіжан мен Бұхара қалаларында жүзеге асырылады.
Алтыншы бағыт. Дарынды жастарды іріктеу жүйесі жаңа деңгейге көтеріледі. Бұл мақсатта халықаралық деңгейде ғылым олимпиадаларына дайындайтын орталық құрылады.
Сыйақы берілетін халықаралық ғылым олимпиадаларының саны 18-ден 22-ге дейін арттырылады. Бұл ретте беделді халықаралық олимпиадада алтын медаль алған оқушыға 170 миллион сум, күміс үшін 102 миллион сум, қола үшін 68 миллион сум ақшалай сыйақы беріледі.
Сонымен қатар, осы оқушылардың мұғалімдеріне 50 миллионнан 150 миллион сумға дейін сыйақы беріледі және бір жыл ішінде 100 пайыз үстемақы алу мүмкіндігі жасалады. Халықаралық ғылым олимпиадаларында алғаш рет жеңіске жеткен оқушылардың топ жетекшілерін де марапаттау жүйесі енгізіледі.
Президент педагогика мамандығында оқитын дарынды студенттер үшін Абдулла Авлоний атындағы стипендияны енгізуді ұсынды.
Жетінші бағыт. Білімнің ажырамас бөлігі ретінде тәрбие және әдеп мәселелеріне назар аударылды. Осы мақсатта Қари Ниязий атындағы Тәрбие педагогикасы ұлттық институты қайта құрылды.
Жастарда идеялық иммунитет қалыптастыру, ата-аналар, мұғалімдер және оқушылар үшін тәрбиеге қатысты цифрлық мазмұнды құрудың маңыздылығы айтылды.
Сондай-ақ, бұл бағытта театр және кино өнерін пайдалану, жастар шығармашылығын қолдау, дене шынықтыру мен спортты кеңінен насихаттау, кітап оқу мәдениетін одан әрі дамыту мәселелері көрсетілді.
Кездесу ашық пікір алмасу форматында жалғасты. Осында жиналған мұғалімдер мен аймақтардан байланысқа шыққандар өз ойлары мен ұсыныстарын білдірді. Президент бұл ұсыныстарды қолдап, оларды жүзеге асыру үшін жауапты азаматтарға тапсырмалар берді.
