Солай екен, ыстық күнде қалай тамақтану қажет? Күнделікті рационға қандай тағамдарды қосу мақсатқа сай?
Ташкент медицина академиясының Тамақтану гигиенасы және балалар мен жасөспірімдер гигиенасы кафедрасының профессоры Гүли Шайхова осы тақырып бойынша өз пікірімен бөліседі.
—Ыстық ауа райында адам ағзасында су-тұз алмасуы жиі бұзылады, терлеу күшейеді, нәтижесінде қажетті дәрумендер мен минералдар жоғалады, - дейді дәрігер.
– Әрине, мұндай жағдайда дұрыс тамақтану денені ыстықтан салқындатып қана қоймай, оны сумен және пайдалы микроэлементтермен тойындыруға да үлкен көмектеседі. Яғни, сусыздану, күн өтуі және басқа да жағымсыз жағдайлардың алдын алады.
Сондықтан жазда оларға жаңа піскен жемістер мен шикі көкөністерді, салаттарды көбірек қосу керек. Өйткені бұл өнімдердің көпшілігі шөлді басады және денені қажетті минералдармен, дәрумендермен тойындырады. Бірақ олардың калориясы төмен және тәулік бойы жұмсалған энергияны толтыра алмайды. Ал дене тұрақты ақуызды қажет етеді.
Ол үшін ет және оның орнын басатын кейбір (бұршақ) өнімдерді тұтынған жөн. Дегенмен, қуырылған, майлы өнімдерді қорыту қиындау болғандықтан, қайнатылған және әдетте оңай сіңетін ет тағамдарын жеу ұсынылады. Әсіресе, ыстық күндері көже, қайнатпа сорпа (майсыз), манпар т.б жеңіл сіңетін тағамдарды жеу керек.
Сондай-ақ, жаз мезгілінде тамақтану уақытын аздап өзгерту ұсынылады. Демек, таңғы ас 7:00-де жасалуы керек дегенді білдіреді, ол ақуызға, май және көмірсуларға бай жоғары калориялы өнімдерге (сүзбе, қаймақ, сүтті шай, жемістер, көкөністер, пісірілген ет және сол сияқты өнімдер) бай болуы және жалпы тәуліктік рационның 35%-ын құрауы тиіс. Түскі аста жеңіл қорытылатын бірінші тағам, яғни көже, манпар, су немесе буға пісірілген котлеттер болса, нұр үстіне нұр.
Біздің дастарқанымызда, әрине, көкөністер мен жемістер, олардан жасалған салаттар, қияр, қызанақ, пияз, көк пияз, көкөністер керек. Жемістерден жасалған шырындарда қант мүмкіндігінше аз болуы керек.
Жаздың ыстық күндерінде тұздалған балықты, ысталған етті, консервілерді, бір сөзбен айтқанда тұзды өнімдерді жеуге болмайды. Өйткені олар шөлдеуді күшейтеді.
Сонымен қатар, диетадан майлы ет пен ащы тағамдарды алып тастаған жөн. Өйткені олар денеде қызуды арттырады, оны қорыту қиын. Бұл дененің қызумен күресу және метаболикалық үдерістерді реттеудің орнына ас қорытуға энергия жұмсауына әкеледі.
Кешкі ас та өте оңай қорытылатын сұйық тағамдардан тұруы керек. Ол үшін көмірсутегілерге бай болмаған йогурт, айран, алма, әртүрлі көкөністер мен ұқсас өнімдерді тұтыну қажет.
Түскі ас кезінде қауын мен қарбызды жеген дұрыс. Өйткені олар көмірсутегіге бай және ағзаны қуатпен қамтамасыз етеді. Әсіресе қарбыз шөлді қандырады.
Маманмен сұхбатты Денсаулық сақтау министрлігінің баспасөз қызметі жүргізді.
