Бу нимаси билан муҳим? Аввало, экспедиция давомида топилган маданий буюм ва қатламлар бўйича халқаро илмий фикрлар шакллантирилади.
— Қолаверса, ёшларга археологик қазиш ишлари қандай олиб борилишини амалий тушунтириш, топилган буюмлар қайси даврга тегишли эканини аниқлаш, қисқа қилиб айтганда, археолог олимга зарур бўлган барча кўникма ва тушунчага эга бўлиш учун катта имконият беради, — дейди Нукус давлат педагогика институти ректори Байрамбай Утемуратов. — Қорақалпоғистон Республикаси ҳудудида кўплаб қадимий шаҳарлар ўрни бор. Фақат биз уларни кўпроқ ўрганишимиз зарур. Бу бир томондан, сайёҳликни ривожлантириш учун керак бўлса, иккинчидан, талабаларимизни илм йўлига ундайди.
Халқаро миқёсда биринчи марта ташкил этилаётган мазкур археологик экспедицияда Татаристон Республикаси Археология институти олимлари, шу билан бирга, Россия, Қозоғистон олий таълим муассасалари, илмий-тадқиқот марказларидан 20 дан ортиқ мутахассис, Нукус давлат педагогика институтининг тарих факультети профессор-ўқитувчилари ҳамда талаба-ёшлари иштирок этмоқда.
Археологик қазиш ишлари натижасида тураржойлар, ўша даврдаги савдо-иқтисодиёт алоқаларидан дарак берувчи мис ва кумуш тангалар, шиша идишлар парчалари, геометрик шаклдаги нақшлар туширилган керамика сопол идишлар парчалари ҳам топиди.
— Бу ерда қазиш ишлари 2014 йили бошланган эди, — дейди Татаристон Республикаси Археология институти катта илмий ходими Шамил Амиров. — Бугунги кунга келиб унинг биринчи қисми якунланди. Натижада 9–11 асрларга тегишли буюмлар топилди. Улар ноёб ёдгорликлар ҳисобланади. Энди 7–8 асрга оид тарихий қатлам жойларига ўтилади.
Талабалар дала амалиётини олиб боришда замонавий археологик ва геологик ускуналардан фойдаланиш кўникмасига ҳам эга бўлмоқда.
— Халқаро кўламда ўтказилаётган ушбу экспедиция институт базасида ташкил этилмоқда, — дейди Ажиниёз номидаги Нукус давлат педагогика институти тарих факультети декани Маман Сарибаев. — Моддий-техник томондан ёрдам кўсатилган. Зарур асбоб-ускуналар сотиб олинган. Хусусан, экспедицияни ташкил этиш учун институт томонидан 1 миллиард 400 миллион сўмга махсус чодирлар ҳамда 4 миллиард сўмга қазишма ишларида фойдаланиладиган археологик асбоб-ускуналар сотиб олинган.
Қазиш ишларида талаба ёшларимиз чет эллик олимлар билан аудиторияда ўтган дарсларини амалиётда синаб кўришмоқда. Бу келажакда уларнинг етук мутахассис бўлишида жуда катта ёрдам беради. Шунингдек, айрим 3-4 босқич талабаларимиз археология, антропология, этнография йўналишлари бўйича магистратура таълимини ҳамкор олий таълим муассасаларида олишлари мумкин. Бу борада келишувлар мавжуд, шартномалар имзоланган.
Қайд этганимиздек, экспедициядан кўзланган мақсад аниқ. Тўпланган материаллар асосида илмий-тадқиқот ишлари олиб борилади. Уларнинг натижалари кенг жамоатчиликка етказилади. Халқаро миқёсда эълон қилинади. Изланиш ва натижалар эса талабаларга илм йўлида катта майдон яратади.
Минажатдин ҚУТЛИМУРАТОВ,
“Янги Ўзбекистон” мухбири
