Вакцина — бу юқумли касалликларга қарши иммунитет ҳосил қилиш учун мўлжалланган тиббий препарат. У заифлашган, ўлдирилган микроорганизмлардан ёки уларнинг генетик муҳандислик, кимёвий воситалар ёрдамида олинган антигенларидан тайёрланади.
Эмлаш организмда маълум хотира ҳужайралари пайдо бўлиши орқали мослашувчан иммунитет реакциясини рағбатлантиради. Кейинчалик шу агент билан инфекцияланиш тезкор иммун реакциясини келтириб чиқаради.
Вакциналар микроб (вирус ёки бактериялар)нинг заифлашган, зарарсиз бўлаги бўлиб, юборилгандан сўнг иммунитет тизими танага кирган микробни аниқлайди. Унга қарши курашиш учун антитаначалар ишлаб чиқариб, коронавирус билан қандай курашиш кераклигини эслаб қолади. Агар инсон келгусида ушбу микроб таъсирига дуч келса, иммунитет тизими уни қандай бартараф қилишни билади.
Вакцина танада касалликка қарши иммунитет ишлаб чиқишга кўмак берувчи хавфсиз ва самарали восита саналади. Хасталикни даволашдан кўра, эмлаш орқали олдини олиш мақсадга мувофиқ.
COVID-19 га қарши эмлаш пандемияни жиловлашга ёрдам беради. Вакциналар иммунитет тизимини мустаҳкамлаб, юқиши мумкин бўлган вирусларга қарши курашда иштирок этади. Биз эмланиш орқали нафақат ўзимизни, балки атрофимиздагиларни ҳам ҳимоя қиламиз.
Айни кунларда юртимизда эпидемик кўрсатма асосида коронавирусга қарши эмлаш ишлари олиб бориляпти. Вакцинация жараёни жорий йилнинг 1 апрелидан бошланган бўлса, ўтган вақт давомида 10 миллион дозадан кўпроқ вакцина ишлатилди. Бир миллион тўрт юз мингга яқин одам шу касалликка қарши тўлиқ эмланди.
Коронавирусга қарши курашаётганимизга бир ярим йилдан ошди. Ўтган йили касаллик авж олганда вакцина йўқлигидан афсусландик. Ўша пайтда ҳамманинг хаёлида “қани эди вакцина бўлса” деган умид бўлган. Агар коронавирус пандемияси бошлангунга қадар вакцина яратилганда, вазият бунчаликка бормаслиги тайин эди.
Мана, вакцинанинг бир неча турлари яратилди. Уни қўллаш касалликнинг авж олган пайтига тўғри келган бўлса-да, вазиятни юмшатишга ишонч катта. Шу нуқтаи назардан, Жаҳон соғлиқни сақлаш ташкилоти коронавирус билан боғлиқ пандемияда фақат эмлашгина самара бериши мумкинлигини қайта-қайта таъкидлаяпти.
Куни кеча бир мақола ўқидим. Германияда аҳолини коронавирусга қарши эмлаш баробарида тадқиқот ишлари ҳам олиб борилган. Ҳисоб-китобларга кўра, эмлаш орқали ўлиши мумкин бўлган 38 минг кишининг ҳаёти асраб қолинган. Иммунитетни шакллантириш, касалликнинг асоратлар билан оғир кечишининг олдини олишда вакцинанинг ўрни беқиёслигини шу мисолда ҳам кўриш мумкин.
Касалликка чалиниш таҳликали йўл эканини ҳаммамиз кўрдик. Қанча-қанча таниш-билишимиз, яқинларимизни йўқотдик. Бу касалликка қарши ҳали қанча вақт курашишимиз кўп жиҳатдан имкон қадар кўп аҳолини эмлаш билан боғлиқ бўлиб қолаётир. Аҳолининг 70 фоизида жамоавий иммунитетни шакллантирмас эканмиз, касалликнинг юқиш занжирини уза олмаймиз.
Биз 60–70 фоизлик жамоавий иммунитетни ўзимизга марра деб белгиласак, унга етиш учун барчанинг касалланишини кутиб ўтиришимиз керак эмас. Шу нуқтаи назардан, ҳукуматимиз, соғлиқни сақлаш вазирлиги, санитария-эпидемиология хизмати юртимизга етарли миқдорда вакцина келтириш бўйича барча имкониятни ишга соляпти. Давлат томонидан етарли миқдорда маблағ ажратилган. Демак, бизга имконият яратиляпти.
Бир нарсани ёддан чиқармаслигимиз лозим. Дунёда коронавирусга қарши вакциналарга нисбатан ишонч кучайди ва шу боис, унга бўлган эҳтиёж кескин ортиб кетди. Шу кунга қадар дунёда 4 ярим миллиард дозадан кўпроқ вакцина ишлатилди. Айни пайтда юртимизда тўрт хил вакцина қўлланилаётгани дунё ҳамжамиятидаги энг юқори кўрсаткичлардан бири деб баҳоланяпти. Келгусида COVAX жамғармаси орқали Johnson&Johnson, Pfizer вакциналари ҳам Ўзбекистонга олиб келиниши мумкин. Вакцина таъминоти ва эмлаш учун барча шарт-шароит бор экан, биздан фақат эмланиш талаб қилинади, холос.
Мана шундай таҳликали, хавотирли шароитда бу юқумли касалликдан ҳимояланиш мумкинлигини била туриб, унга эътиборсиз бўлиш — ўзимиз, оиламиз ва яқинларимизнинг саломатлигини, ҳаётини хатарга дуч қилиш эканлигини унутмайлик.
