Ikkinchi va uchinchi oʻrinlarni “alpha” (10,3%) va 20A (7,7%) shtammlari egallashdi.
Ilgʻor texnologiyalar markazi direktori Shahloxon Turdiqulova eʼlon qilingan maʼlumotlarga izoh berar ekan, shunday dedi: “Soʻngi haftalarda koronavirusning “delta” varianti umumiy kasallanishlar sonining beshdan toʻrtidan oshdi. “Hind shtammi” deb nomlanuvchi virus turi “Uxan” va “Britaniya” versiyalariga qaraganda koʻpincha kasallikning ogʻir shakllariga olib kelishi havotirga soladi. Bu umuman epidemiologik manzarani tubdan oʻzgartiradi: afsuski, simptomsiz holatlar kamroq uchramoqda va inkubatsiya davri qisqarib, sogʻliq uchun jiddiy oqibatlar xavfini kuchaytiradi. Biroq yaxshi yangiliklar ham bor: tadqiqotlarimiz shuni tasdiqlaydiki, hozirgi vaksinalar yangi shtammlarga qarshi samarali. Emlanganlar kamdan-kam hollarda kasallikka uchragan taqdirlarida ham, inson tanasida virus mutatsiya qila olmasligi sababli COVID-19ʻni yengil oʻtkazadi. Buni 24-avgust kuni olingan ZF-UZ-VAC2001 preparati sinovlarining uchinchi bosqichi natijalari ham tasdiqlaydi”.
Oʻzbekistonda Innovatsion rivojlanish vazirligi huzuridagi Ilgʻor texnologiyalar markazidagina koronavirus shtammlarini aniqlash boʻyicha mutaxassislar va laboratoriyalar mavjud. Markaz olimlari shu yilning iyun oyida respublikada aniqlangan, xususan, mutatsiyaga masʼul boʻlgan, shu jumladan “delta” shtammini yaratuvchi S-genli uchastkalarning dizaynini ishlab chiqishdi. Asosan yuqumli kasalliklar boʻyicha Zangiota ixtisoslashtirilgan koʻp tarmoqli shifoxonalari tomonidan yetkazib berilgan patogenlar namunalarida mutatsiyalar ketma-ketlik bilan (sekvenlash usuli bilan) aniqlanadi. Namunalarni skrining qilish va nukleotidlar ketma-ketligini dekodlashdan soʻng, ular NCBI, GISAID va boshqa maʼlumotlar bazalari bilan solishtirib, virusning u yoki bu variantiga oʻxshashligini aniqlaydilar.
Shuningdek Markaz mutaxassislari NGS (yangi avlod sekvensiyasi) usuli yordamida chuqur genom tahlilini oʻtkazdilar, bu esa Oʻzbekistonda keng tarqalgan barcha koronavirus genlaridagi mutatsiyalar variantlarini oʻrganishga imkon beradi. Bu bizning mintaqamizdagi mutatsiyalarni kuzatish va boshqa mamlakatlardagi shunga oʻxshash maʼlumotlar bilan solishtirish uchun asosiy yondashuvni taʼminlaydi.
Respublikada aniqlangan mutatsiyalar annotatsiyasi bilan koronavirusning nukleotidlar ketma-ketligi GISAID global maʼlumotlar bazasida joylashtirilib boʻlingan.
Eslatib oʻtamiz, “delta” shtammi SARS-CoV-2ʻning boshqa shtammlaridan antitanalarga chidamli boʻlgan bir nechta mutatsiyalar majmui bilan farq qiladi. Xususan, P681R mutatsiyasida genomning “hindcha” versiyasining bir qismi mavjud boʻlib, u hujayralarga kirib borishi uchun javob beruvchi virusli konvert oqsillarini kodlaydi. Shunday qilib, bu mutatsiya umumiy yuqishni kamaytiradi, uning oqsillarining hujayra membranasi bilan birlashish tezligini oshiradi, shuningdek virusning hujayralar oʻrtasida tarqalishini tezlashtiradi. Bularning barchasi virus zarralarini antitanalar tomonidan tan olinishi va zararsizlantirish ehtimolini sezilarli darajada kamaytiradi, bu uning butun tanaga tez tarqalishiga yordam beradi.
