AQSh va Buyuk Britaniya tadqiqotchilari 2016-yildan 2021-yilgacha Grenlandiya muz qatlamida katta yoriqlar paydo bo'lishi, umumiy uzunligi va hajmi keskin tezlashganini qayd etdi. Uning muz qoplamining ayrim hududlarida zararlangan muzlik hududlari hajmi besh yil ichida 25 foizga oshdi, deb xabar berdi Buyuk Britaniyaning Darem universiteti matbuot xizmati.
Olimlar buni ArcticDEM loyihasi doirasida uchta WorldView sun'iy yo'ldoshi va GeoEye-1 zondi tomonidan yaratilgan Grenlandiyaning 3D relyef xaritalarining katta to'plamini o'rganish chog'ida aniqlashdi. Tashabbus 2015-yilda AQSh hukumati tomonidan Arktikaning bir xil hududlari tasvirlarini turli sun'iy yo'ldoshlardan birlashtirib, solishtiruvchi maxsus algoritmlar yordamida Arktikadagi muzliklar balandligining yuqori sifatli xaritalarini davriy ravishda ishlab chiqish maqsadida boshlangan.
Klimatologlar tushuntirganidek, sun'iy yo'ldoshlarning yuqori aniqligi tufayli bu xaritalar bir necha metr o'lchamdagi obyektlarni ko'rsatishi va ularning taxminiy hajmi va shaklini aniqlashi mumkin. Tadqiqotchilar ushbu imkoniyatdan foydalanib, Grenlandiya muz qatlamida qancha katta yoriqlar mavjudligini va ularning o'lchami, hajmi va holati besh yillik kuzatishlar davomida qanday o'zgarganini baholashdi.
Olimlar tomonidan olib borilgan hisob-kitoblar shuni ko'rsatdiki, so'nggi besh yil ichida orolning muz qoplamidagi yoriqlarning umumiy hajmi taxminan 5 foizga oshgan, ammo ayni paytda iqlimshunoslar Grenlandiyaning janubi-sharqiy sohillaridagi muzliklarning ayrim qirg'oqlarida ularning tashqi ko'rinishida keskin o'zgarishlarni qayd etishdi. Mahalliy muz qoplamlaridagi yirik yoriqlar hajmi besh yil ichida 25 foizga oshdi, bu orolning xuddi shu hududlarida muz massalari harakatining keskin tezlashishi bilan birga yuz berdi, deb xabar beradi tass.ru.
So'nggi yillarda yoriqlar hajmi va o'lchamining bunday tez o'sishi orolning g'arbiy qirg'oqlarida joylashgan Yakobsxavn muzligi 2016-2021-yillarda o'z harakatini vaqtincha sekinlashtirgani bilan bog'liq, bu esa unda yoriqlar soni va hajmining 14 foizga kamayishiga olib keldi. So'nggi yillarda uning harakat tezligi oshdi, bu esa yanada tezroq yoriqlar paydo bo'lishiga va Grenlandiya muz qatlamining yanada beqarorlashishiga olib keladi. Bu dengiz sathining ko'tarilishini tezlashtirishi mumkin, deb ta'kidladi olimlar.
