АҚШ ва Буюк Британия тадқиқотчилари 2016 йилдан 2021 йилгача Гренландия муз қатламида катта ёриқлар пайдо бўлиши, умумий узунлиги ва ҳажми кескин тезлашганини қайд этди. Унинг муз қопламининг айрим ҳудудларида зарарланган музлик ҳудудлари ҳажми беш йил ичида 25 фоизга ошди, деб хабар берди Буюк Британиянинг Дарем университети матбуот хизмати.
Олимлар буни ArcticDEM лойиҳаси доирасида учта WorldView сунъий йўлдоши ва GeoEye-1 зонди томонидан яратилган Гренландиянинг 3D рельеф хариталарининг катта тўпламини ўрганиш чоғида аниқлашди. Ташаббус 2015 йилда АҚШ ҳукумати томонидан Арктиканинг бир хил ҳудудлари тасвирларини турли сунъий йўлдошлардан бирлаштириб, солиштирувчи махсус алгоритмлар ёрдамида Арктикадаги музликлар баландлигининг юқори сифатли хариталарини даврий равишда ишлаб чиқиш мақсадида бошланган.
Климатологлар тушунтирганидек, сунъий йўлдошларнинг юқори аниқлиги туфайли бу хариталар бир неча метр ўлчамдаги объектларни кўрсатиши ва уларнинг тахминий ҳажми ва шаклини аниқлаши мумкин. Тадқиқотчилар ушбу имкониятдан фойдаланиб, Гренландия муз қатламида қанча катта ёриқлар мавжудлигини ва уларнинг ўлчами, ҳажми ва ҳолати беш йиллик кузатишлар давомида қандай ўзгарганини баҳолашди.
Олимлар томонидан олиб борилган ҳисоб-китоблар шуни кўрсатдики, сўнгги беш йил ичида оролнинг муз қопламидаги ёриқларнинг умумий ҳажми тахминан 5 фоизга ошган, аммо айни пайтда иқлимшунослар Гренландиянинг жануби-шарқий соҳилларидаги музликларнинг айрим қирғоқларида уларнинг ташқи кўринишида кескин ўзгаришларни қайд этишди. Маҳаллий муз қопламларидаги йирик ёриқлар ҳажми беш йил ичида 25 фоизга ошди, бу оролнинг худди шу ҳудудларида муз массалари ҳаракатининг кескин тезлашиши билан бирга юз берди, деб хабар беради tass.ru.
Сўнгги йилларда ёриқлар ҳажми ва ўлчамининг бундай тез ўсиши оролнинг ғарбий қирғоқларида жойлашган Якобсхавн музлиги 2016-2021 йилларда ўз ҳаракатини вақтинча секинлаштиргани билан боғлиқ, бу эса унда ёриқлар сони ва ҳажмининг 14 фоизга камайишига олиб келди. Сўнгги йилларда унинг ҳаракат тезлиги ошди, бу эса янада тезроқ ёриқлар пайдо бўлишига ва Гренландия муз қатламининг янада беқарорлашишига олиб келади. Бу денгиз сатҳининг кўтарилишини тезлаштириши мумкин, деб таъкидлади олимлар.
