Markaziy Osiyoda elektr energiyasi savdosi uchun yagona platforma yaratish rejalashtirilmoqda. Bu haqda 6-noyabr kuni Toshkentda boʻlib oʻtayotgan Yevropa iqtisodiyoti kunlari doirasida energetika vaziri oʻrinbosari Umid Mamadaminov maʼlum qildi.
Uning soʻzlariga koʻra, Oʻzbekiston Jahon banki va boshqa institutlar bilan birgalikda ushbu platforma ustida ishlamoqda.
«Bir necha yil ichida bizda tarmoqni muvozanatlashda yordam beradigan bozor boʻladi. Tojikiston va Qirgʻiziston kabi qoʻshni davlatlar muhim gidroenergetika resurslariga ega boʻlib, bu bizning qayta tiklanadigan energiya manbalarini uzluksiz ishlab chiqarishimizga toʻliq mos keladi«, — dedi u.
Energetika vaziri oʻrinbosari Oʻzbekiston elektr energiyasi ishlab chiqarish sohasida salmoqli yutuqlarga erishganini, biroq hozirda mamlakatda infratuzilma sohasida investorlar uchun ulkan imkoniyatlar yaratilganini taʼkidladi.
«Infratuzilma shamol va quyosh kabi uzluksiz energiya manbalarini integratsiya qilish uchun juda muhim va koʻplab mamlakatlar bu muammoga duch kelmoqda. Bizga kamida 5000 km elektr uzatish liniyalari, jumladan, 500 kV va 200 kV yuqori kuchlanishli liniyalar va podstansiyalar kerak«, — dedi Umid Mamadaminov.
Kelgusi ikki yil ichida kamida 2000 km elektr uzatish liniyalarini qurish kerak.
«Bu yerda mexanizm yaratish uchun xalqaro moliya institutlarining yordami kerak boʻladi. Qonunga koʻra, hukumat elektr uzatish liniyalari kabi aktivlarga ega boʻlishi kerak. Biroq boshqa mamlakatlarda muvaffaqiyatli qoʻllangan model mavjud. Xususiy kompaniyalar kelib, investitsiya qilishlari mumkin, masalan, huquqlarni [boshqarishga] oʻtkazish bilan ijaraga berish yoki EPC+ orqali; ushbu sxemalarning har biri hukumatga infratuzilmani rivojlantirishga investitsiyalarni jalb qilishni soddalashtirishga yordam beradi«, — dedi Energetika vazirligi rahbari oʻrinbosari.
Umid Mamadaminovning taʼkidlashicha, avtomatlashtirish qayta tiklanadigan energiya manbalarini elektr tarmogʻiga integratsiyalashning asosiy muammosi hisoblanadi, chunki usiz tizimni nazorat qilib boʻlmaydi.
«Ushbu avtomatlashtirish ilgʻor prognozlash tizimlari bilan birlashtirilishi kerak. Qachon bulut paydo boʻlishini va quyosh generatsiyasining keskin pasayishini hech qachon bilmaysiz, bu esa har qanday davlat uchun qiyinchilik tugʻdiradi«, — dedi u.
Yana bir jihat — zaxira quvvati. Tadqiqotlar shuni koʻrsatadiki, qayta tiklanadigan manbalarni tarmoqqa integratsiya qilish uchun qayta tiklanadigan manbalar quvvatining kamida 80% zaxira quvvatiga ega boʻlish kerak.
«Biz allaqachon umumiy quvvati 400 MVt dan yuqori boʻlgan 2000 MVt dan ortiq energiya saqlash tizimlarini oʻrnatish boʻyicha shartnomalar imzolaganmiz, chunki ularning har biri ikki davrli tarmoq. Kelgusi ikki yil ichida biz kamida 4000 MVt bazaviy quvvatga ega boʻlamiz. Bu haqiqatan ham quyosh energiyasi ishlab chiqarishdagi tebranishlarga tezda javob berishga yordam beradi«, — dedi vazir oʻrinbosari.
