Antaliya Turkiyadagi eng qadimiy shaharlarga ega viloyat hisoblanadi. Tarixda Likiyaliklar, Lidiyaliklar, Pamfiliyaliklar, Pergamlar, Rimliklar, Vizantiyaliklar, Saljuqiylar va Usmoniylar hukmronligi ostida bo'lgan.
Antaliya tarix va madaniy turizmga qiziquvchilar uchun bamisoli “jannat”dir! Antaliyaning Muratpasha tumanida joylashgan Kaleichining o'tmishni bugungi kun bilan bog'lovchi tarixiy uylari nafaqat me'morchiligi, balki o'sha davr odamlarining turmush tarzi, xulq-atvori, urf-odat va an'analarini o'zida aks ettirgani bilan ham katta ahamiyatga ega.
Toshli uylar egalarining moliyaviy ahvoliga qarab farq qilsa-da, ular juda ko'p umumiy xususiyatlarga ega. Ham ko'chada, ham ichki boqqa ega bo'lgan bu uylarning yuqori qavatida dafna derazasi bor. Uylarning birinchi qavatlarida omborxona va oshxona mavjud bo'lsa, yuqori qavatlar yashash joyi sifatida ishlatilgan. Kaleichining tor ko'chalaridagi ko'plab uylar asl holiga keltirildi. Tarixiy turizm markazi bo'lgan Kaleichiga yaqin Hadrian darvozasi (Üç Kapılar) va eski portda tarix nafasi urib turadi.
Saljuqiylar davridan hozirgi kungacha saqlanib qolgan Yivli Minora dastlab Vizantiya cherkovi sifatida qurilgan, ammo Alouddin Qayqubod tomonidan masjidga aylantirilgan va Antaliyadagi ilk islomiy binolardan biri sifatida mashhur bo'lgan.
Yanartash
Yanartash dengizga yaqin joylashgan bo'lib, toshlar orasidan chiqadigan va hech qachon o'chmaydigan alangalari bilan mashhur. YUnon mifologiyasiga ko'ra Qadimgi Likiya shahri Kimerada er ostidan chiqadigan olov muqaddas hisoblangan. Afsonaga ko'ra, Gomer asarlarida paydo bo'lgan bu olov - boshi va bo'yni sherniki, tanasi echki va dumi ilon shaklida bo'lgan Ximera deb nomlangan olovli yirtqich hayvonning nafas olayotganda og'zidan chiqadigan olovdir. O'sha davrdagi Likiya qiroli Bellofontni yirtqich hayvonni engish uchun yuboradi va yigit yirtqich hayvonni o'zining qanotli oti Pegas bilan o'ldirib, erning etti qavat ostiga ko'mib tashlaydi. Ximera shu kungacha er ostidan olov chiqarishda davom etmoqda.
Tarixiy soat minorasi
Antaliyaning ramzi bo'lgan Tarixiy soat minorasi qalin beshburchak qal'a ustiga qurilgan bo'lib, uning to'rt tomonida soat bor. Uni kim va qachon qurgani haqida aniq ma'lumot bo'lmasa-da, Abdulhamid II ning hokimlarga yuborgan farmonda soat minorasi qurilishi boshlanishi kerakligi ko'rsatilgani uchun o'sha davrga oid deb taxmin qilinadi. Minoraning balandligi 14 metr bo'lib, ulug'vorligi bilan ajralib turadi.
Aya Yorgi cherkovi
Aya Yorgi Kaleichidagi beshta pravoslav yunon cherkovidan biri bo'lib, tuzilishi bilan shaharning yaqin tarixiga oydinlik kiritadi. 1920 yillarda aholi almashinuvidan keyin uzoq vaqt ombor sifatida foydalanilgan. Cherkov 1991 yildan boshlab ikki yillik restavratsiya davrini boshdan kechirdi va bo'sh qolgan yillar davomida xaroba holatda edi. Qayta tiklangandan so'ng u Kaleichi muzeyining ko'rgazma zali sifatida ochildi.
Antaliyaning qadimiy shaharlari
Ellinistik davrda Pergamon shohi o'z askarlariga “Boringlar, menga er yuzidagi eng go'zal joyni topinglar”, deb buyruq berdi. Askarlar ko'rsatgan joy hozirgi Antaliya hududi edi. Podshohga bu joy shu qadar yoqdiki, u port shahriga asos soldi. Shu sababli, u Attalos nomi bilan atalgan va dastlab Ataleia bo'lgan, XX asrning birinchi choragidan Antaliyaga aylangan.
Olimpos qadimiy shahar
Xudolar shahri sifatida ham tanilgan Olimpus shahri Kumluja tumani chegaralarida joylashgan. Ulkan tog' degan ma'noni anglatuvchi Olympos nomi dunyoning ko'plab tog'lariga berilgan. Aniq asos solingan sana noma'lum bo'lsa-da, taxminan miloddan avvalgi 1000 yilga to'g'ri keladi. Uning nomi 167-168 yillardagi tangalarda yozilgan. Qadimgi shahardan saqlanib qolgan xarobalar orasida kapitan evdomning sarkofagi ham bor.
Side qadimiy shahri
Side qadim zamonlarda Pamfiliyaning port shaharlaridan biri bo'lgan va tarixi miloddan avvalgi VIII asrga, ya'ni Xettlarga borib taqaladi. SHahar likiyaliklar va forslar hukmronligi ostiga o'tgandan keyin erkinlik va mustaqillik ramzi sifatida nomidan tangalar zarb qilgan. O'sha paytda Side aholisi Apollon, Afrodita, Ares va Afina kabi ko'plab xudolarga sig'ingan. Tarixiy teatri, Apollon ibodatxonasi, hammomlari, agoralari, uylari, muzeylari va shahar darvozasi bilan har yili ko'plab mahalliy va xorijiy sayyohlar bilan to'lib toshadi. Side muzeyi ham mavjud bo'lib, u erda Vizantiya, Rim va ellinistik davrlarga xos me'moriy uslubni ko'rish mumkin.
Patara Likiya tsivilizatsiyasining poytaxti bo'lib, arxeologik va tarixiy qadriyatlaridan tashqari, millionlab yillar davomida tuxum qo'yish uchun Caretta Caretta toshbaqalarining qo'nim topgan noyob plyajlar orasidan joy olgan. Dunyodagi birinchi parlament binosi joylashgan Likiya shahrining tarixi miloddan avvalgi VIII asrga borib taqaladi. O'z davrida juda muhim bo'lgan Patara porti vaqt o'tishi bilan qum to'lishi sababli ahamiyatini yo'qotdi.
Ksantos qadimiy shahridagi ilk qazishmalar Charlz Fellowsga tegishli. Topgan muhim asarlarni Pataraga kelgan harbiy kemada Londonga olib borganligi sababli, shaharga tegishli ko'plab asarlar bugungi kunda Britaniya muzeyida namoyish etilmoqda. SHahar 1988 yildan beri YUNESKOning Jahon madaniy merosi himoyasi ostida.
Turkiyaning eng yaxshi saqlanib qolgan qadimiy shaharlaridan biri Termetstsos Antaliyadan 30 km shimoli-g'arbda joylashgan. Iskandar Zulqarnayn qamaliga qarshi Termesslar tomonidan yaratilgan kuchli mudofaa bilan yodda qolgan shahar Pisidiya hududidagi Milyasda joylashgan. Ma'lumki, shaharga Onado'lining eng qadimgi xalqlaridan biri Solymlar asos solgan.
Miloddan avvalgi X asrda axeylar tomonidan asos solingan Aspendos antik shahri Antaliyaning Serik tumanidagi Belkis qishlog'ida joylashgan. Miloddan avvalgi II asrda Roman Zenon tomonidan qurilgan 12000 kishilik amfiteatr hozirgi kungacha saqlanib qolgan eng qadimgi sahnalardan biridir.
Antaliya plyajlari haqida qancha gapirsa, shuncha ozday tuyuladi. Maftunkor va Moviy bayroqli plyajlarning jozibasi insonni beixtiyor sehrlab qo'yadi.
Gavjum va mashur Konyaalti, Kleopatra, Lara Karpuz Kaldiran, Kemer, Inje qum, Kaputash, Patara, Chirali, Phaselis, Kumluja plyajlari mayin va oppoq qumlari, sayoz dengizi, moviy va shaffof suvi, qarag'ay daraxtlari bilan o'ralgan joylashuvi bilan ajralib turadi. 2017 yilda Moviy bayroq mukofotiga sazovor bo'lgan Lara Karpuz Kaldiran plyajining qumi revmatik kasalliklarga yaxshi ta'sir qiladi.
Patara va Chirali plyajlarida dengiz toshbaqalari uya qurgan va ular sohilda bo'lgan vaqtlarda odamlarga plyajga kirish va chiroqlarni yoqish taqiqlanadi.
Inje qum va Adrasan plyajlarining dengizi sayoz bo'lib, bolali oilalarga juda qo'l keladigan maskan hisoblanadi.
