Шара басында Мемлекет басшысы жиналғандарды Кәсіпкерлер күнімен құттықтап, құрмет пен ізгі тілегін білдірді.
Кездесу барысында өткен кездесулердің нәтижелері талқыланды. Ашық диалог бойынша 2021 жылы 57 бастама, ал өткен жылы 55 бастама көтерілген еді. Солардың нәтижесінде бизнесті жүргізуде көптеген жеңілдіктер болды.
Мәселен, өткен жылғы ұсыныстар негізінде кәсіпкерлік субъектілері микро, шағын, орта және ірі санаттарға бөлініп, олармен бөлек жұмыс істеу қолға алынды. Сол сияқты аудандар мен қалалар 5 санатқа бөлініп, 60 ауданға салықтық, несиелік және қаржылық көмек көрсетудің жекелеген режимдері енгізілді.
Қосылған құн салығын қайтару мерзімі қысқартылып, өткен жылы 6 мың кәсіпорынға 20 триллион сум қайтарылды. Ең бастысы, бұл салық мөлшерлемесін 12 пайызға дейін төмендетудің арқасында қосылған құн тізбегіне қатысушылардың саны 26 мыңға артып, олардың қызметі «көлеңкеден» шықты.
Несие беру үшін қамтамасыз ету ретінде айналымдағы тауарларды, экспорттық келісім-шарттарды, аккредитивтерді және болашақ түсімдерді пайдалану жүйесі құрылды. Осы мүмкіндік арқылы кәсіпкерлерге 1 миллиард доллар несие берілді.
Кедендік өңдеу жүйесі жеңілдетілді. Нәтижесінде бұл кедендік режимді қолданатын кәсіпкерлер саны екі есеге артты. Осы мүмкіндік арқылы бір жылда 455 миллион доллардың өнімі экспортталды.
Бұрын жаңадан келген кәсіпкерлер үшін «кіру қиын» болған 119 қызмет түріне лицензия мен рұқсат беру жойылды немесе хабарлама нысанына ауыстырылды. Осы жылдың алты айында салық төлеушілердің қызметін тексеру өткен жылдың сәйкес кезеңімен салыстырғанда 40 пайызға төмендеген.
Жалпы, өткен жылы шағын кәсіпкерлер саны 40 мыңға, ал орта кәсіпкерлер саны 2 мыңға артып, 10 мыңға жеткен. Ірі кәсіпорындардың саны бір жылда 400-ге артып, 1500-ге жетті.
Берілген жеңілдіктерді пайдалана отырып, 155 кәсіпорынның жылдық айналымы бір жылда 100 миллион доллардан асты. Жыл сайынғы шетелдік инвестиция көлемі алғаш рет 10 миллиард долларға жетті.
Ашық диалогтан кейін соңғы екі жылда кәсіпорындар 25 миллиард доллардың өнімін экспорттап, 10 миллиард доллардың импорттық өнімін шығара бастады.
Президент Шавкат Мирзиёев кездесуде сөйлеген сөзінде бес негізгі бағытты атап көрсетті. Олардың әрқайсысында көптеген бастамалар болды.
Бірінші бағыт – шағын бизнес үшін жаңа мүмкіндіктер.
Осы сала өкілдерін кәсіпкерлікке оқытудың кешенді экожүйесін құру, оларды жобалармен қамтамасыз ету, қызметін қаржыландыру және олардың өнімдерін өткізу нарығы мен бизнесіне серіктестер табу туралы айтылды. Ол үшін бірінші кезекте «Қишлоқ Қурилиш Банк» «Бизнесті дамыту банкі» болып қайта құрылады. Әр облыста банк жанынан барлығы 14 шағын кәсіпкерлік орталығы құрылады. Оларда оқыған кәсіпкерлердің жобалары тиімді шарттармен қаржыландырылады. Бұл бағдарламаға қатысатын шағын бизнес үш жылға дейін тексерілмейді.
Жалпы, кем дегенде 150 мың шағын кәсіпкерлік субъектілері «аяққа тұрғызылып», 25 мыңы орта кәсіпкерлікке айналдырылып, 250 мың жаңа тұрақты жұмыс орнын ашу жоспарланған.
Екінші бағыт бойынша орта бизнеске қатысты бастамалар алға тартылды.
Атап айтқанда, шағын бизнестен орта бизнеске ауысқысы келетін кәсіпкерлерді қолдау мақсатында бұл бағыттағы қорлардың қызметі де, жұмыс істеу тәсілі де өзгертілмек. Индустриялық даму қоры арқылы жаңа жобаларды қаржыландыруға шетел валютасында 5 пайыздық және ұлттық валютада 10 пайыздық мөлшерлемемен 10 жылға несиелер бөлінеді.
Өндірістік ипотека жүйесі іске қосылып, кәсіпкерлерге «дайын бизнес» түріндегі өндіріс алаңдары беріледі. Атап айтқанда, әр облыста кемінде 3 жаңа индустриялық аймақ құрылады.
Кәсіпкерлік қор экономиканың тағы бір драйвері қызмет көрсету саласына жауапты. Қор туризм, сауда және қызмет көрсету салаларында «қызмет көрсету ипотекасы» жүйесін енгізеді.
Осы жаңа мүмкіндіктердің арқасында қосымша 1 миллиард доллардың қызмет түрін, 5 миллиард доллардың жаңа өнімін, 350 мың жаңа жұмыс орнын ашуға болатыны айтылды.
Үшінші бағыт – сапалы және бәсекеге қабілетті өніммен жаңа нарықтарға шығу болды.
– Біз кейбір елдер сияқты мұнай-газ ресурстарын сату есебінен жоғары экономикалық өсуді қамтамасыз ете алмаймыз. Біздің «мұнайымыз» да, «газымыз» да Сіз сияқты іскер, ынталы кәсіпкерлердің қолынан шыққан құнды әрі сапалы өнім, деді Президент.
Мемлекеттік қолдаудың нәтижесінде соңғы төрт жылда экспорттаушы кәсіпорындар саны 4500-ден 7200-ге дейін өсті. Экспорттық өнім түрлері 1500-ден 3000-ға дейін өсті, географиясы 139 елден 164-ке дейін кеңейді.
Өткен жылы «Жаңа Өзбекстан – бәсекеге қабілетті өнімдер елі» бағдарламасы іске қосылды. Оның аясында экспорттаушы 100 жетекші кәсіпорынға арнайы несие, салық және кедендік режим енгізілді.
Диалогта бұл бағдарлама биыл да жалғасын тауып, қамтылған кәсіпорын саны 500-ге жеткізілетіні айтылды.
Мемлекет басшысы республикаға беделді шетелдік брендтерді тартуға ерекше көңіл бөлді. Ол үшін шетелдік серіктестердің өтініші бойынша өндіріске халықаралық стандарттарды, экология мен сертификаттау талаптарын, сондай-ақ қолайлы кедендік режимді енгізу, жергілікті кәсіпорындарда жұмысшыларға лайықты еңбек жағдайларын жасау қажет екендігі баса айтылды. Ірі брендтерді тартатын компанияларға гранттар бөлу ұсынысы айтылды.
Төртінші бағыт – жоғары табысты кәсіпорындарды көбейту. Осы мақсатта халықаралық кеңесшілерді тарта отырып, электротехника, тоқыма, былғары-аяқ киім, зергерлік бұйымдар, құрылыс материалдары, жиһаз, полимер, химия және тамақ өнеркәсібі салаларында 140 жоба әзірленді. Олардың жалпы құны 10 миллиард долларды құраса, 60 мың жұмыс орнын ашып, жылына 5 миллиард доллар өнім шығарып, 2,5 миллиард долларды экспорттау жоспарланған. Бұл дайын жобалар кәсіпкерлерге ұсынылды.
Бесінші бағыт салықтық әкімшілендіруді жеңілдету және бюрократияны жоюға бағытталды. Президент бұл салада сыбайлас жемқорлыққа қатысты арыз-шағымдардың көбейгенін, қосылған құн салығын қайтару кезінде салық жеңілдік коэффициентін (салық алшақтығын) пайдалану тәжірибесі әділетсіз екенін атап өтті. Сондықтан 1 қазаннан бастап бұл тәжірибеден бас тарту туралы шешім қабылданды.
Барлық қаржылық санкциялар қайта қаралып, әділ стандарттар белгіленетіні баса айтылды.
Сондай-ақ, кәсіпкердің салық органдарымен барлық дауларын қарау әкімшілік соттың құзырына беріледі. Олардың сотқа тікелей жүгінуіне қойылған шектеулер жойылады.
Кәсіпкерлердің уақыты мен шығындарын үнемдеу мақсатында 2024 жылдың 1 қаңтарынан бастап қайталанатын және ескірген есептер жойылады. Барлық есептер бірыңғай электронды жүйе арқылы беріліп, олардың қағаз түріндегі түрі жойылатыны айтылды.
– Еліміздің дамуының жаңа кезеңінде жыл сайын орасан зор бағдарламалар мен жобалардың жүзеге асатын кезеңі. Өмірдің сынынан өткен батыл да іскер кәсіпкерлеріміз бар болса, алға қойған мақсаттарымызға міндетті түрде жетеміз, – деді Президент сөзінің соңында.
Ашық диалог сұрақ-жауап түрінде жалғасты. Кәсіпкерлер тарапынан айтылған ұсыныстар мен мәселелер бойынша жауапты тұлғаларға тапсырмалар берілді.
