Өзбекстан экономикасы мен халықтың сұранысы артып, отын-энергетика саласы да соған сай жаңғыртылуда. Бұл жұмыс Президенттің 2019 жылғы 27 наурыздағы жарлығымен бекітілген ӨР-да электр энергетикасы саласын одан әрі дамыту және реформалау стратегиясы негізінде жүзеге асырылуда.
Атап айтқанда, бұрынғы «Узбекэнерго» АҚ базасында электр энергиясын өндіру, жеткізу және өткізу бойынша 3 жеке құрылым пайда болды. Электр энергиясын бақылау мен есепке алудың автоматтандырылған жүйесіне 7 миллион тұтынушы қосылып, тұрғындардан төлем жинау 100 пайыз қамтамасыз етілуде. Өнеркәсіптік секторда жалпы құны 7 миллиард доллар болатын 19 күн, жел және жылу электр станцияларын салу жобаларына шетелдік инвесторлар тартылды.
Дегенмен, салада бәсекелестік жасау, энергиямен қамтамасыз етудің көлемі мен сапасын арттыру үшін әлі көп жұмыс істеу керек. Атап айтқанда, энергетика жүйесін жаңғырту және экономика мен халықтың сұранысын толық қамтамасыз ету үшін таяу жылдары шамамен 20 миллиард доллар инвестиция қажет. Ол үшін салада бәсекеге қабілетті нарық құрып, жеке инвесторлар үшін жағдайды кеңейту міндетті.
Сондықтан бүгінгі кездесуде энергия нарығын басқарудың жаңа жүйесін құру мәселесі талқыланды.
Жеке өндiрiс кәсiпорындарын қосу үшiн тең жағдай жасау мақсатында «Өзбекстан ұлттық электр желiлерi» акционерлiк қоғамының электр энергиясын бiрыңғай сатып алу және магистральдық желiлердi басқару жөнiндегi өкiлеттiктерiн ажырату ұсынылды. Бұл ретте жалғыз сатып алушы компания келісім-шарт негізінде барлық электр станцияларынан электр энергиясын сатып алып, ірі кәсіпорындар мен аймақтық электр желілерінің кәсіпорындарына сатады. Негізгі желі операторы электрмен жабдықтау, жоғалтуларды азайту және электр жүйесін техникалық басқарумен айналысады.
Келер жылы 14 аудан мен қалада «Облыстық электр желілері» АҚ-на балама ретінде тұтынушыларға электр энергиясын сатумен айналысатын жеке электр энергиясының бөлшек сауда кәсіпорындары құрылады.
Сондай-ақ, сала басшылары трансформация үдерісін жеделдетіп, кәсіпорындарды қаржылық сауықтыру және тікелей инвестиция тарта алатын компанияларға айналдыру қажет екендігі баса айтылды. Сала кәсіпорындарының пайдалану шығындарын оңтайландыру, электр беру желілерін жаңарту бойынша тапсырмалар берілді.
Үкімет пен сала басшыларына осы реформаларды жүзеге асыруға қажетті жоғары білікті кадрларды даярлау бағдарламасын әзірлеу тапсырылды.
