Iqtisodiy tadqiqotlar va islohotlar markazi (ITIM) joriy yilning iyun oyida korxonalar o'rtasida o'tkazilgan so'rovning uchinchi bosqichini o'tkazdi. So'rovnomada respublikaning barcha hududlaridan 998 ta korxona qatnashdi.
Korxonalarni o'rganish ikki yo'nalishda olib borildi: biznesning hozirgi holatini sifatli baholash va tadbirkorlarning keyingi 2-3 oy ichida o'z bizneslarini rivojlantirish istiqbollariga bo'lgan umidlari.
O'zbekistondagi biznes iqlimini baholash natijalariga ko'ra quyidagilar aniqlandi:
Biznesning joriy holat ko'rsatkichi 30 punktni tashkil etdi (o'tgan oyga nisbatan 15 punktga ko'paygan), bu esa o'z biznesning joriy holati bilan bog'liq ishbilarmonlik kayfiyati o'rta darajacha ijobiy ekanligini anglatadi.
Keyingi 2-3 oy ichida biznesning rivojlanish istiqbollari ko'rsatkichi 74 punktni tashkil etdi (o'tgan oyga nisbatan 44 punkitga ko'paygan), ya'ni tadbirkorlarning keyingi 2-3 oyda o'z bizneslarini rivojlanish istiqbollariga nisbatan umidlari ijobiydir (1-jadval).
Bunda biznes iqlimi ko'rsatkichi 51 punktni tashkil qildi (o'tgan oyga nisbatan 29 punkitga ko'paygan), ya'ni O'zbekistondagi biznes iqlimi “YAxshi” deb baholanmoqda. Iqtisodiy rivojlanish nuqtai nazaridan, biznesning hozirgi holati qiymati va biznesning rivojlanish istiqbollari qiymati o'rtasidagi bog'liqlik mamlakat iqtisodiyoti yaqin 2-3 oy ichida jadal rivojlanishni boshdan kechirishini anglatadi (2-rasm).
O'zbekiston Respublikasi iqtisodiy tsiklining bosqichlari
Ma'lumot uchun: biznes iqlimga o'xshash ko'rsatkichlar Rossiyada (-6), o'tgan oyga nisbatan 3 ballga oshgaanligini ko'rsatdi.
1-jadval
O'zbekistondagi ishbilarmonlik muhiti ko'rsatkichlarining ahamiyati
|
Davr |
04/2020 |
05/2020 |
06/2020 |
|
Hozirgi holat |
26 |
15 |
30 |
|
Istiqbolni kutish |
43 |
30 |
74 |
|
Ishbilarmonlik muhiti |
35 |
22 |
51 |
1-rasm
Ishbilarmonlik iqlimi ko'rsatkichlarining dinamikasi, rivojlanish istiqbollari va hozirgi holati bo'yicha taxminlar
Ishbilarmonlik muhitini baholash uchta asosiy ko'rsatkichni o'z ichiga oladi:
Biznesning hozirgi holatini baholash. U "yaxshi" va "yomon" javoblar o'rtasidagi farq sifatida umumiy tanlanganning foiziga qarab hisoblanadi. Hozirgi holatning qiymati -100 balldan (barcha respondentlar hozirgi holatni yomon deb baholaydi) 100 ballgacha (barcha respondentlar hozirgi holatni yaxshi deb baholaydilar);
Keyingi 2-3 oyda biznesni rivojlantirish istiqbollari. Ushbu "yaxshilanadi" va "yomonlashadi" degan javoblar o'rtasidagi farq jami tanlanganlarga foiz sifatida hisoblanadi. Kutish qiymati -100 balldan (barcha respondentlar o'z bizneslarining yanada yomonlashishi mumkinligin taxmin qilishmoqda) 100 ballgacha o'zgaradilar (barcha respondentlar o'z bizneslarining yanada yaxshilanishini kutishmoqdalar);
Ishbilarmonlik iqlimining qiymati joriy holat va biznes istiqbollarining o'rtacha balans qiymatlari asosida hisoblanadi. Ishbilarmonlik iqlimining qiymati -100 ball (barcha respondentlar hozirgi ahvolni yomon deb baholadilar va biznesining yanada yomonlashishini kutmoqda) va 100 ball (barcha respondentlar hozirgi holatni yaxshi deb bilishadi va o'z bizneslarida yanada yaxshilanishni kutishadi).
Mavjud holat ko'rsatkichlari va istiqbollarni kutish o'rtasidagi bog'liqlik asosida kelgusi 2-3 oy uchun mamlakatda iqtisodiy tsiklning bosqichlarini aniqlash mumkin (2-rasm).
Agar hozirgi holat va kutilayotgan har ikkala qiymat ham salbiy bo'lsa, keyingi 2-3 oy ichida mamlakat iqtisodiyoti tanazzul holatida bo'ladi.
Agar hozirgi holatning qiymati salbiy bo'lsa, kutish qiymati ijobiy bo'lsa, iqtisodiyot keyingi 2-3 oy ichida tiklanadi yoki jonlanadi.
Agar hozirgi holat va kutilgan natijalarning ikkalasi ham ijobiy bo'lsa, keyingi 2-3 oy ichida iqtisodiyot jadal rivojlanishni boshdan kechiradi.
Agar hozirgi holatning qiymati ijobiy bo'lsa, kutish qiymati esa salbiy bo'lsa, keyingi 2-3 oy ichida iqtisodiyot o'sishning pasayishi kuzatiladi.
Iqtisodiy tadqiqotlar va islohotlar markazi
Jamoatchilik bilan aloqalar xizmati
