Oʻzbekiston Respublikasi Prezidenti huzuridagi Strategik va mintaqalararo tadqiqotlar instituti (ISMI) mutaxassislarining fikricha, COVID-19 ga qarshi vaksinalarni ishlab chiqarish jarayoni rivojlanib borar ekan, ularni olish bilan birga aholining keng qatlamlarini vaksinalarni olishga rozilik berishi masalasi koʻrilmoqda, deya xabar beradi “Dunyo” AA muxbiri.
Bir necha kun oldin xorijiy mamlakatlarning ilmiy-tadqiqot institutlari oʻzlari ishlab chiqarayotgan vaksinalarning klinik sinovlari oxirgi bosqichda ekanligini maʼlum qilishdi.
Xususan, Rossiyadagi ishlab chiqaruvchilar (Gamaleya va Mudofaa vazirligi Epidemiologiya ilmiy-tadqiqot markazi), Buyuk Britaniya (Oksford universiteti va Astra Zeneka), Xitoy (Xalq ozodlik armiyasi va kansinobiologiya), AQSH (Milliy sogʻliqni saqlash va modernizatsiya instituti) oʻzlarining ayni jarayondagi yutuqlarini eʼlon qilishdi.
AQSH, Buyuk Britaniya, Rossiyadagi ishlab chiqaruvchilar vaksina 2021-yil boshlarida ommaviy isteʼmol qilish uchun tayyor boʻlishini kutmoqdalar.
Vaksinaning harbiy qismlarda foydalanish uchun tasdiqlanganligini hisobga olib, Xitoyda cheklangan holda foydalanish bundan ham ilgari boshlanishi mumkin.
Shu bilan birga, mutaxassislarning taʼkidlashlaricha, vaksinani ishlab chiqish bu – faqat yarim jang, shuning uchun ularni aholi ham qoʻllab-quvvatlashi muhimdir.
AQSHning 23 ta epidemiologlar milliy guruhining iyul oyidagi hisobotiga koʻra, emlash sinovdan oʻtgach, hamma uni ishlatishga darhol rozi boʻladi.
Pew tadqiqot markazi (AQSh) tomonidan oʻtkazilgan soʻrov natijalari shuni koʻrsatadiki, respondentlarning 27 foizi emlashdan bosh tortgan, atigi 47 foizi ularni qoʻllab-quvvatlagan, 30 foizi esa ularning samaradorligiga amin emas.
Rossiya Federatsiyasining “Jamoatchilik fikri” jamgʻarmasi maʼlumotlariga koʻra, vaksinalarga nisbatan skeptiklarning ulushi 50 foizni tashkil etdi.
Dunyoda Welcome Trust (Buyuk Britaniya) xalqaro jamgʻarmasi hisobotiga koʻra, aholining qariyb 80 foizi vaksinalarning xavfsizligiga ishonadi. Bundan tashqari, rivojlangan mamlakatlarda bu koʻrsatkichlar ancha past- Shimoliy Amerikada 72 foiz, Gʻarbiy Yevropada 59 foiz, Sharqiy Yevropada 40 foiz.
Mutaxassislarning fikriga koʻra, jamiyatda bunday kayfiyatning shakllanishi bir necha asosiy omillarga bogʻliq.
Birinchidan, keng tarqalgan vaksinalar foyda uchun ishlab chiqilmoqda, ular odamlarda kelajakdagi dorilarning sifati toʻgʻrisida shubha tugʻdiradi.
Ikkinchidan, odamlar emlashlarning yomon taʼsiridan qoʻrqishadi. Masalan, 2016-17 yillarda Filippinda 800 mingdan oshiq bolalar Dengvaksiya bilan isitma kasalligiga emlangan, ulardan 14 nafari vafot etgan.
Uchinchidan, baʼzi fuqarolar diniy sabablarga koʻra, emlashni rad etishadi. Vaksinalar va emlash boʻyicha global alyans Indoneziyadagi ayrim islom dinidagi rahbarlar qizamiq va qizilcha vaksinalarini qoralaydigan emlash fatvosi chiqardi. Ularning fikriga koʻra, bu halol emas va unda choʻchqa mahsulotlarining iz elementlari mavjud.
Toʻrtinchidan, alohida koronavirusga qarshi koʻrilayotgan choralarning samaradorligiga nisbatan mavjud shubha fuqarolarni epidemiologlarning talablarini bajarishga toʻsqinlik qilmoqda.
Shunday qilib, tibbiy niqoblarning samaradorligini qarama-qarshi baholashlar, ijtimoiy masofa (24-iyul kuni Germaniyaning Xelmxolts yuqumli kasalliklarni oʻrganish markazi virus 8 metr radiusda yuqilishi mumkinligini maxʼlum qildi ), shuningdek, koronavirusning turli sirtlarga tarqalishi, hokimiyatning tegish qaror qabul qilish qobiliyatiga shubha tugʻdirdi.
Umuman olganda, mutaxassislarning taʼkidlashicha, dunyo mamlakatlari koronavirusga qarshi vaksinani yaratishdan oldin ulardan foydalanish boʻyicha keng qamrovli choralarni koʻrishi kerak:
- Vaksinatsiya boʻyicha kasalliklarning oldini olish va epidemiyalarning tarqalishi boʻyicha tushuntirish ishlari olib borish;
- Koʻproq odamlarni jalb qilish uchun ayrim qonunlarni qabul qilishgacha emlash usulini qayta koʻrib chiqish(AQSH, Italiya, Turkiya, Isroil kabi mamlakatlarda bu majburiydir, Kanada, Ispaniya, Avstriya, Shvetsiya , Fransiya, Germaniya, Rossiya kabi davlatlarda esa ixtiyoriy);
3) Turli stereotiplarni tekislash va emlashning foydalari toʻgʻrisida keng aholini xabardor qilish uchun diniy tashkilotlar bilan faol hamkorlik qilish;
